Vísir - 24.08.1959, Blaðsíða 3

Mánudagirm 24; ágúst 1-&59
VÍSIR
3
* FRAMFARIR OG TÆKNI >
aga saumavélarinitar.

SÖ2TÍ
fasin liana upp.
Elias Howe og saumavélin. ^tæki og sá honum og fjölskyldu
Líf uppfinningamannsins er hans fyrir húsnæ&i.
sjaldan leikur og hann baðar I HoweVar ókunnugt um hvað
ekl^i í rósum. Þetta gildir aðrir menn höfðu reynt á þessu
ekki síður um eiginkonu hans 1 sviði og varð í fyrstu lítið ann-
og bó'rn.
Saga Eliasar Howe, manns-
ins, sem fann upp saumavélina,
er Ijóst dæmi um þetta — fá-
tæktina, harmleik fjölskyld-
unnar, óendanlega þrautseigju,
en að lokum laun hins þolgóða
manns, sem leggur grundvöll
að miklum framförum og fær-
ir mannkyninu mikinn ávinn-
ing.
Howe var bóndasonur úr ná-
grenni Cambridge í Massachu-
^etts. Sagan hefst árið 1843 þar
sem hann starfaði á vélaverk-
stæði fyrir lítil laun. Hann var
þá kvæntur fyrir nokkru og
áttu þau hjón þrjú börn.
Um þessar mundir voru 60
ár síðan Bandaríki Norður-
Ameríku voru stofnuð og fólk-
inu fjölgaði óðum, en mikill
skortur var á iðnlærðu fólki.
Eins og annars staðar voru föt
að ágengt en að feta óafvitandi
í fótspor þeirra. Um 1845 var
hann búinn að búa til vél með
tveimur nálum, gekk önnur
upp og niður, en hin fram og
til baka eftir dúknum. Vélin
gat saumað beinan saum og ár-
ið eftir fékk hann einkaleyfi á
vél þessari.
Framleiðendur dáðust að vél-
inni, en voru tregir að kaupa
hana, svo að bróðir Elíasar,
Amasa, tók eina vél með sér til
Englands og sýndi hana þar.
— Enskur verksmiðjueigandi
keypti einkaleyfisréttinn fyrir
Bretland og mæltist til þess, að
Elías kæmi til Englands og
smíðaði vél, sem gæti saumað
saman leður. Bræðurnir fóru
báðir til Englands og Elías tók
konu og börn með. En fyrir-
tækið heppnaðist ekki og loks
sátu bræðurnir allslausir á
erfiðleikarnir ekki búnir.
Fleiri höfðu reynt að smíða
saumavél og nú leit ekki út
fyrir annað, en að. hann mundi
missa réttinn á uppfinningu
sinni. Þá var það, að hann fann
aftur mann þann, sem í upphafi
hafði gengið í félag með hon-
um og þá í rauninni eignast
helminginn í einkaleyfisréttin-
um. Með aðstoð þessa manns
og fjárframlagi gat hann nú
krafizt réttar síns fyrir dóm-
stólunum. Eftir allharðan
málarekstur féll dómur honum
í vil.
Einn af þeim, sem hafizt
hafði handa um að smíða
saumavél, var Isaac M. Singer.
Singer gerði vél, sem byggð
,var á uppfinningu Howes, án
þess þó að hann vissi um
’einkaleyfi hans. Singer hafði
reyndar gert á henni ýmsar
handsaumuð og klæðskerarnir J götunni í London. Elías betlaði
áttu fullt í fangi að sjá öllum út peninga hjá vinum sínum
fyrir klæðum og skæðum. Dag svo að konan og börnin kom-
einn voru mennirnir á verk-'ust aftur heim til Bandaríkj-
stæðinu að ræða um það, að sá anna og með því að veðsetja
maður mundi græða stórfé, vélina og einkaleyfisréttinn og
sem finndi upp vél, sem gæti vinna sem matreiðslumaður á
-saumað. ! skipi komst hann loks sjálfur
Howe gat ekki gleymt þess- til New York.
íum orðum, og upp frá því eyddi Hann var að leita sér vinnu
endurbætur, en samt sem áður
taldi dómstóllinn, að Singer
hefði gengið á rétt Howes og
dæmdi hann til að greiða Howe
afgjald. Singer stakk nú upp
á því að þeir, sem við sauma-
vélina fengjust, tækju höndum
saman og sameinuðu alla kosti
hinna ýmsu tegunda og byggju
' til eina góða vél, en greiddu
Howe afgjald af hverri vél,
sem seld yrði. Howe samþykkti
þessa tillögu. Sjö verksmiðjur
slógu sér saman og með því að
Singer reyndist hreinasti snill-
j ingur í skipulagningu,urðu allir
þeir, sem í samtök þessi gengu,
þ. á m. Howe og bróðir hans,
auðugir menn.
( Síðan hefir saumavélin farið
sigurgöngu um öll lönd og er
ómissandi hlutur á hverju
heimili og veitir milljónum
manna vinnu í iðnaðinum.
Farþegaflugtélar, sem
fara hraðar en liljiiéiil.
Spáð, að þær verði komnar í
gagnið eftir sex ár.
Þetta frumstæða tæki er fyrsti forfaðir saumavélarinnar, sem
nýtímakonan notar.
hann öllum tómstundum sín-
rim í það, að finna upp vél, sem
gæti saumað. Einn skólabróðir
Howes fékk áhuga á málinu
og samdi við hann um sam-
vinnu á þá leið ,að hann eign-
aðist helminginn í hinni vænt-
anlegu uppfinningu, en lét hann
í staðinn fá fé og nauðsynleg
þar, þegar hann frétti, að kon-
an hans væri að dauða komin
úr tæringu. Hún var þá komin
til Massachusetts. Með hjálp
föður síns tókst honum að
komast til hennar.
En nú virtist mælirinn vera
'orðinn fullur. Menn fóru nú
’ að nota vélina hans, en þó voru
Aður en áratugur er liðinn,
munu farþegaflugvélar fljúga
á tæpum tveimur klukkustund-
um milli New York og London.
Og innan 15—25 ára munu
eldflaugar þjóta yfir Atlants-
hafið á hálftíma með 'farm af
pósti og vörum — og jafnvel
farþega líka.
Þessar ráðagerðir eru engir
dagdraumar, heldur byggðar á
raunhæfum útreikningum1
bandarískra flugvélaframleið-1
enda, og í tímai’itinu Journal j
of Commerce er skýrt frá,
þessu. Flugvélaframleiðendur I
vinna nú að teikningum á
flugvélum, sem fljúga hraðar
Plast blandað
málmum.
Plast er nú farið að nota til
þess að binda saman málma.
sem áður var ekki hægt að
sameina.
Þannig má mynda algerlega
nýjar blöndur af sterku plasti
eða plast-málmblöndur, sem
kunna að verða þýðingarmikl-
ar í iðnaði.
A fundi í félagi plastiðnfyr-
irtækja í Bandaríkjunum gerði
John Delmonte frá Furane
plastverksmiðjunum í Los An-
geles grein fyrir þessari ný-
lundu. Skýrði hann frá því,
hvernig blý, kopar, zink, grafit'
og tinblöndur eru nú blandað-!
ar plastefnum á mismunadi j
hátt, og fást með því efnasam-
bönd, sem áður þóttu óhugs-
andi.
Með því að blanda málmun-
um á þénnan hátt er hægt að
ráða áferð, hörku, hitaþoli og.
mörgum fleiri eiginleikum vör- j
unnar. <
en hljóðið og hægt verður að
nota í viðskiptaflugi, á sama
hátt og hæggengari þotur eru
nú notaðar til farþegaflugs.
Starfsmenn Convairdeildar
General Dynamics Corporation
telja, að árið 1965 vrði komn-
ar í notkun farþegaflugvélar,
sem fljúga 2.240 km. á klst. og
fyrir 1970 verði farið að nota
vélar, sem ganga 3.200 km. á
klst.
Lengri bið mun þó verða á
því, að eldflaugar verði teknar
til flutninga almennt. Convair
hefir þegar sýnt fram á, að
eldflaugar geti flutt farm ör-
ugglega, og þarf því engan að
undra þótt farið verði að nota
eldflaugar til póst- og vöru
flutninga eftir okkur ár. En
sennil. muni líða mörg ár, þar
til farið verður að nota eld
^laugar til farþegaflutnings.
Næring unnin
úr gerfiefnum.
L^c.daiíski vísindamaður-
inn dr. A. T. McPherson spáir
því, að aukning mannkynsins
muni leiða til þess að nauð-
synlegt verði fyrir það að vinna
mikið af næringarefnum úr
cfnum eins og kolum og kalk-
steini.
Dr. McPherson er þekktur
visindamaður, sem vann meðal
annars að framleiðu gervi-
gúms. Hann er nú að láta aí
störfum sem forseti Vísinga
akademíunnar í Washington.
Ein af aðalhættunum, sem
mannkynið horfist nú í augu
við, telur McPherson vera, að
mannkyninu fjölgi svo óðfluga,
að matvæliaframleiðslan aukist
ekki nógu ört.
Sá, uem koma skal?
„Mighty Mite“ eða „krafta-
köggull" heitir hann þessi og
ber nafn með rentu. Bandaríski
sjóherinn er nú að prófa þenn-
an litla jeppa, sem er fram-
leiddur af American Motors og
er nokkurs konar „litli, sterki
bróðir“ Jeppa. Rambelar og
og Nash. — Jeppi þessi
má heita ein samfelld nýjung
enda millum. Hann er feti
styttri, mjórri og lægri en sá
gamli, góði Willy’s og ca. 250
kg. léttari en nokkur annar
jeppi, vegur aðeins 780 kg. eða
svipað og 4ra manna smábíll.
Vélin er loftkæld, V-4 alum-
iniumvél, sem afkastar 55 hest-
öflum, þó að hún vegi aðeins
135 kg., og sé helmingi fyrir-
ferðarminni en aðrar jeppa-
vélar. Hann snýr sér í hring
Frh. á bls. 16.
Blind í átján ár — sér
með „fótósellu
66
99
í Los Angeles í Bandaríkjun-
um var nýlega gerð tilraun til
að lœkna blindu á konu einni,
sem hefur verið blind í 18 ár. j
Sjóntaugin var skemmd, svo
að engar venjulegar læknisað-
gerðir gátu komið til greina.
Að vísu er ofmikið sagt, að
læknarnir hafi gert sér vonir
um að lækna konuna af blind-
unni, en þær tilraunir, sem þeir
gerðu á henni, gefa nokkra von
um að þeir séu á réttri leið.
Aðgerðin var í því fólgin, að
tengja víra í þær sellur heilans,
sem stjórna sjóninni og tengja
þá síðan við fótusellu.
Að aðgerðinni lokinni kom í
ljós, að konan fann mun dags
og nætur og reyndar „sá“ hún
eða varð vör við, þegar ljós var
kveikt í herberginu hjá henni,
en það hafði hún ekki gert áður.
Það, sem einnig þótti merki-
legt við tilraun þessa var, að
nú má telja sannað, að heila-
frumurnar ,,deyja“ ekki eða
eyðileggjast þó þær hafi ekki
getað starfað í áraraðir, en það
gera flestir vöðvar líkamans
eins og kunnugt er.
Tilraun þessi er að vísu fyrsta
skrefið í þessa átt og auðvitað
má ekki gera sér of miklar
vonir um mikinn og skjótann
árangur, en læknarnir telja, að
þeir séu komnir á sporið og mun
nú verða haldið áfram á þess*