Vísir - 24.02.1960, Síða 9

Miðvikudaginn 24. febrúar 1960
▼ lSIB
Verða
itú
launjiegasaiiitökiii
sjálfmm sér samk?æm - - -?
Framh. af 4. síðu.
gengislækkuninni, að atvinnu-
leysi var að vísu á tímabili
nokkru meira heldur en venju-
lega hafði verið um það leyti
árs. Þetta gefur aðeins hug-
mynd um það, hvemig mál-
Botn sleginn í
„bjargráðin“.
Það kom svo í hlut núverandi
stjórnarflokka að slá botninn
í bjargráðin með efnahagsað-, flutningnum er hagað.
gerðunum í janúar 1959. j
Reynsla okkar íslendinga hef- InnfIutnin&Ilr minnkar.
ur því ótvírætt sannað það, að j En þótt kjaraskerðingin
það væri ekki hægt að væntajvegna þessara ráðstafanna ætti
neins árangurs af ráðstöfunum þannig ekki að nema meiru að
til stöðvunar verðbólgunni, I meðaltali en umræddum 3%>
nema verðlagsskekkjan sé leið- þá hvílir auðvitað sú skylda
rétt fyrst og nauðsyn gengis- jafm - stuðningsmönnum þessa
breytingar nú er einmitt í því
fólgin, að verðlagsskekkjan er
enn svo mikil að raunhæfar
ráðstafanir til stöðvunar verð-
bólgunni verða ekki fram-
kvæmdar án leiðréttingar á
henni.
Ég tel mig þá hafa svarað
frv., að gera þjóðinni skýra
grein fyrir nauðsyn hennar.
Grundvallarorsök kjaraskerð-
ingarinnar er sú minnkun inn-
flutningsins, sem gert er ráð
fyrir. Vegna hans minnkar í'áð-
stöfunarfé þjóðarinnar um 150
—200 millj. eða um 3—4% af
verðlag, næg atvinna og frjálfi
samningsr. um kaup og kjör„
Einhverju af þessu þrennu yrði
ávallt að fórna. Eg tel nú að
vísu ekki rétt, að þessum frum«
skilyrðum megi ekki fullnægja
samtímis, en óhjákvæmilegí
skilyrði fyrir því er að ábyrg
stefna í launamálum sé rekin af
samtökum atvinnurekenda og
launþega, þannig að þau skipt
ekki meiru á milli sín en þeim
tekjum, sem framleiðslan gefuy
af sér. Ef þessu skilyrði er ekkl,
, , . ... , , . , ... . ... ,fullnægt þannig að áðurgreind
efnahagskerfmu til þess að.marka frialsan sammngsrett u „ .... „
, *. « .v, I 1 1 ••• * ■•* , ;hagsmunasamtok ætli ser að
unnt verði að stóðva verðbolg- ! um kaup og kjor að oðru leyti 1 , • , , ...
i * i •* i ,, [ , . * ..... ., _ skapta meiru en verðmæti fram-
una og auka framleiðsluna, til en þvi að ohjakvæmilegt verð- , •* ,
___j, u_. ____« _r._______________;leiðslunnar, verður oðru hvoru
að fórna, hinu stöðuga verðlagi
eða atvinnuörygginu. Vegna á«
hrifa pólitískra spákaupmanna
Hótanir frá kommún- þess að knýja fram annaðhvort
istum. nýjar efnahagsmálaaðgerðireða
Leiðin til þess að vinna þessa atvinnuleysi. Slíkt myndi vissu-
kjaraskerðingu upp á sem lega ekki þjóna þeirra stéttar-
skemmstum tíma, er að okkar hagsmunum, sem allir vita
áliti sú, að gera nauðsynlegar hverjir eru. Það er ekki tilgang
ráðstafanir til lagfæringar á ur þessarar löggjafar að tak-
skoðun okkar, er styðjum þetta
synlegri lagfæringu efnahags-
kerfisins.
Hv. stjómarandstæðingar
hafa að vísu haldið því fram,
undanfarin ár, hafi eingögu ver
ið í þágu nauðsynlegra, verk-
legra framkvæmda. Mér kemur
nú í hug í þessu sambandi, þeg-
ar því er haldið fram, að lánin
hafi eingöngu verið notuð til
þess nauðsynlegasta, atburður,
í sjálfu sér ómerkilegur, sem
gerðis eitt sinn á stúdensár-
um mínum í Kaupmannahöfn,
þegar ég sat þar að snæðingi á
matstofu stúdentanna. Það kom
inn tötralegur maður og sagði:
Góðir stúaentar, viljið þið nú ir?
þeirri spumingu hv. stjórnar- þjóðartekjunum. Verður niður-
andstæðinga, hvernig gengis- staðan því svipuð og skv. vísi-
lækkunin geti samrýmst kosn- töluútreikningnum, þó hún sé
ingaloforði stjórnarflokkanna fundin á annan hátt. Nauðsjm
um stöðvun verðbólgunnar. ; kjaraskerðingarinnar er að
Hún er að mínu áliti bein for-
sénda þess, að hægt sé að efna
það loforð.
Þá er það hin spurningin,
hvers vegna nauðsynleg sé
nokkur kjaraskerðing í bili fyr-
ir allstóran hluta þjóðarinnar.
í grg. frv. er gert ráð fyrir því,
að miðað við vísitölu fram-
færslukostnaðar sé kjaraskerð-
ingin um 3%. Hér er þó auðvit-
að um meðaltaiið að ræða, þar
eð sumum ekki ætlað að bera
neina kjaraskerðingu en aðrir,
einkum þeir, er ekki njóta góðs
af auknum tryggingum, bera
auðvitað meira. Það er auðvit-
að ódýru verði keyot, þegar
sumir stjórnarandstæðingar eru
að leika sér að því að margfalda
þessa tölu af algeru handahófi
með allt að því 10 og fullvrða
svo, að slík hlióti kjaraskerðing-
in að verða. Við slikan málflutn
ing þýðir auðvitað ekki að elta
ólar. Og ég get nefnt annað
dæmi í þessu sambandi, sem
bregður skýru ljósi sérstaklega
yfir málflutning hv. Alþbands-
manna í þessu efni.
Margfölsun með 5.
Eg sá það í Þjóðviljanum fyr-
ir nokkru, að þar yai' sagt að
tæpu ári eftir að gengisfelling-
in var framkvæmd árið 1950,
þá hefðu atvinnuleysingar í
Reykjavík hvorki verið fleiri
né færri heldur en 2000. Eg afl-
aði mér nú upplýsinga um það,
hvað skráðir atvinnuleysingjar
hefðu flestir verið á þessum
vetri. Þeir voru rúmir 400 og er
þar allt með talið, bæði faglærð-
ir og ófaglærðir, konur o. s.
frv. Hin sanna tala er þarna
margfölsuð með 5. Áttu að vera
2000 atvinnuleysingar en voru
400. En svo kemur líka hér ann
að til heldur en gengisbreyting-
in, sem mundi vera eðlileg skýr-
ing á þessu Tilfeílið var, að
þennan vetur voru hér óvenju-
lega langvarandi frosthörkur
og fékk ég staðfestingu á þvi á
veðurstofunni að það mundi
vera rétt. Þetta leiddi svo aftur
til þess, að útivinna við bygg-
íngar stöðvaðist að mestu þenn-
an vetur og ætli það megi ekki
kenna því um alveg eins og
að vega á móti því að við höf-
um minna milli handa vegna
milli lánsfjárnotkunar. Til þess
að fyrirbyggja sjálfvirka verð-
bólguþróun, sem afleiðingu
þessara ráðstafana, er að áliti
fylgismanna frv. óhjákvæmi-
legt um skeið a. m. k. að af-
nema vísitölufyrii'komulagið í
launagreiðslum. Grunnkaup
verður hinsvegar eins og áðm-
samningsatriði milli launþega
og atvinnurekenda.
í málflútningi sumra hv. Alþ-
b.manna hefur beint og óbeint
verið látið liggja að hótunum
um það, að verkalýðurinn
mundi grípa til sinna ráða, eins
og það er orðað, og kollvarpa
ur um stundarsakir að afnema
vísitölufyrirkomulagið. Hins-
vegar er hér boðuð mikilvæg
stefnubreyting í afstöðu rikis-
valdsins til vinnudeilna og það
er mjög mikilvægt að allir laun-
þegar geri sér hana ljósa.
Engar verðhækkanir
innlendar verða.
Eg ætla nú ekki frá eigin
brjósti — með eigin orðalagi —
að fara að lýsa stefnu hæstv.
ríkisstj. í launamálunum, en
ætla hér með leyfi hæstv. for-
seta að lofa grg. hæstv. ríkisstj.
við frv. að tala. í henni segir
svo á bls. 23:
„Ríkisstj. telur að með þeim
ráðstöfunum í efnahagsmálum.
innan íslenzkra launþegasam-
taka er því miður ekki hægt að
segja, að kaupgjaldsbarátta
þeirra hafi alltaf verið ábyrg.
Knúðir hafa verið fram kaup-
gjaldsamningar, sem framleiðsl-
an hefur ekki getað staðið und-
ir að óbreyttu verðlagi. Þá hef*
ur öðru hverju orðið að fórna
stöðugu verðlagi eða atvinnu-
öi-ygginu, og á undanförnum
árúm er það fyrri leiðin, sem
ávalt hefur verið vahn. Fyrir*
tækjum, sem framleiða fyrir
innlendan markað, hefur verið
leyft að hækka vöruverð til
samræmis við kauphækkanim*
sem þetta frv. felur í sér, muni ar og útflutningsframleiðslan
frv. af því sprottin, að við telj- hinu nýja efnahagskerfi. Þarf
um ekki faei't með tilliti til þess, ekki að fara í neinai' grafgötur
hve greiðslubyrðin er orðin með það, hvert hér er verið að . nýtt viðhorf skapast. Útflytj- 1 hefur fengið hækkaðar uppbæt
þung, að halda lengur áfram á fara. Það er verið að hvetja ; endur verða framvegis að sæta ur sv0 og styrki. Ekki hafa
þeirri braut að taka erlend lán verkalýðsfélögin til þess _að ríkjandi gengi og geta ekki 'stjórnarvöldin þó hlotið fyrir*
til þess eins að slá á frest nauð- knýja fram nægilega mikla
gnmnkaupshækkanir til þess
að hið nýja kerfi skapi atvinnu-
vegunum ekki lengur reksturs-
grundvöll. En hvað er það nú
eiginlega, sem í þessu líggur?
að lán þau, er tekin hafa verið £f grundvöllur er fyrir grunn-
kaupshækkun, sem atvinnurek-
endur getá borið sjálfir án
hækkaðs ' verðlags eða nýrra
efnahagsaðgera, þá er .sýnt, að
slíkt koilvarpar ekki kerfinu. Ef
hinsvegar þörf verður-:á nýjum
álögúm í einhverri mj-nd, eða
ef atvihnúléýsi verður, þá má
auðvitað segjá, að kérfið í sinni
núverandi mjmd hafi ekki náð
tilgangi sínum. En er það nú
þetta, serh étja á verkamönnum
út í dýra vérkfallsbaráttu fjrr-
fengið aukinn launakostnað þetta neinar þakkir hjá pólitísk
endurgreiddan í hækkuðum út- um leiðtogum verkalýðssam*
flutningsbótum. Þá er það einn- takanna. Allar hækkanir á vöru
ig ætlun ríkisstj. að leyfa engar verði vegna kauphækkana hafa
ekki skjóta saman handa mér
sínum 25-aurunum hver, ég hef
nefnilega keypt útvarp á af-
borgun og það verður tekið af
mér, ef ég ekki get greitt af-
borgunina. Það fóru allir að
hlæja, og veslings betlaranur
var kastað á dyr. Ef hami hefð:
nú haft til að bera hj'ggindi
hins leikna stjórnmálamanns,
þá hefði hami ekki nefnt það að
hann þyrfti að greiða afborg-
un af útvarpinu sínu, heldur
sagzt vera svangur og þá voru
ábyggilega meiri líkur á því að
máli hans yrði vel tekið. Og ætli
það sé nú ekki eins í okkar þjóð-
arbúskap. að það sem hætt
hefði verið við, ef lánin hefðu
ekki fengizt, það er auðvitað
ekki það nauðsj'nlegasta heldur
það ónáuðsjmlegasta. Ef við
hefðum þurft að vera án þess-
ara lána, þá hefði það auðvitað
verið ónauðsjmlegasta neyzlan
og fjárfestingin. sem við hefð-
um skorið niður, en ekki það
nauðsynlegasta. Þess vegna
finnst mér sú skoðun miklu
réttari, að þeim lánum, sem tek
in hafa verið, hafi verið varið
til þéss, sem við helzt gátum
verið án, en auðvitað ekki þess,
sem við sízt gátum verið án."
Sjaldan hafa hin pólitísku
úlfshár gægst öílu greinilegar
fram undan sauðagæru þeirra
er þykjast fyrst og fremst bera
yrir brjósti hagsmuni verka-
’ánnr. r7ei>'káménh eiga að
verðhækkanir á innlendum vör-
um og þjónustu vegna launa-
hækkana. Með þessu móti get-
ur því aðeins skapazt grundvöll
ur fyrir launahækkunum að um
sé að ræða aukningu fram-
leiðslutekna, sem launþeginn
njóti góðs af fyrir sitt leyti í
hækkuðu kaupi. Það er líka að-
eins með þessu móti, sem launa
hækkanir geta orðið launþeg-
um til raunverulegra hags-
bóta.“
Svo mörg eru þau orð, og er
mjög mikilvægt að launþegarn-
ir geri sér einmitt þetta atriði
sem ljósast.
Hverju af þrennu á
að fórna?
Því hefur verið haldið fram,
af málsmetandi hagfræðingum,
verið nefndar hefndarráðstaf*
anir ríkisvaldsins og atvinnu*
rekenda gegn verkalýðnum.
Það varhugaverða við þessa
stefnu er líka það, að í raun*
inni býður hún heim pólitískri
spákaupmennsku innan verka*
lýðssamtakanna. Þeir, sem æsa
til kröfugerðar, sem ekki ep
grundvöllur fyrir, fá þannig i
rauninni 2 svippi úr borðinu,
annan þann að styðja kröfurn*
ar, hinn svo að beita sér af al*
efli gegn þeim ráðstöfunum, er
gerðar eru síðar til þess að ekki
þurfi að koma til stöðvunar
vegna kauphækkananna.
Eru þau sjálfum j
scr samkvæm?
í grg., eins og ég las upp áð*
að erfitt væri að sameina það an er hinsvegar boðuo ný stefna
ieyja dýra verkfallsbaráttu til þrennt, að verndað væri stöðugt
Framh. á 11. síðu.
Hver-skytai truaí Ai/ tuian er í fjárhagskröggam og varð að selja 50 verðmæt málverk á .
uppboði — til þess að geta átt áfram alla veðhlaupahestana sína.