Vísir - 09.03.1960, Síða 9

Miövikudaginn 9. marz 196C
Vf 81»
ftðaisgsiýsingar £inars
livaran.
Einar H. Kvaran: Mannlýs- síðast eru þrjár greinar, sem
ingar. Almenna Bókafélag- allar eru hinar merkustu. Eru
ið. Desemberbók 1959. — það greinarnar: Skapstórar
Borgarprent. jkonur, Fyrir fjörutíu árum í
| lærða skólanum og Afstaða mín
bókinni eru, en það var að
sjálfsögðu mikill ljóður.
Núna síðustu mánuðina hafa
erlend blöð sagt mikið af kvik-
mynd, er gerð hefir verið af
sögu þessari, svo ágæt að hún
er jafnvel talin alveg einstæð.
Hún hlýtur því að taka fram
eldri mynd, sem talin var góð.
Tvær nýjar bækur frá AB.
ynmsr er
ínnfendan k
, ic,
Út eru komnar hjá Almenna 1958.
bókafélaginu bækur. mánaðar- Þetta er minningabók frá
ins fyrir febrúar og marz. Er bernsku höfundar og segir frá
febrúarbókin tvær nýjar skáld- reynslu lítils drengs, sem sér
Varla fer hjá því, að fyrr'eða SÖgur eftir Jón Dan’ °s nefnir stiörnurnar fölna. En Karl
síðar berist þessi ’rnynd hingað hann Þær Tvær bandingjasögur, Bjarnhof er blindur. Er sagan
en marzbókin Fölna stjarnur frábær lýsing á sálariífi þessa
Einar H. Kvaran var mikil-: til bókmenntanna. Greinin um ,
virkur rithöfundur og vinsæll lærða skólann er sérstaklega jog aS Isiendingum gefist þess .... .... • An , .
. _ ,, ,. j. , ’kostur að siá hana VprSnr hnð ^ ar danska ritthofundinn Kar.1 albri^ðilega barns, i j’.uð af
af alþyðu, af ljóðum, smásögum athyglisverð fynr það, hvað KOSlur ao sla nana- veiður það p. * , .' .
_ ’ , , ... , ., . íekki lítill viðburðnr hví að •L>larnhoí i þyðmgu Ki'istmanns miklum næmleik
og skaldsogum. En auk þess var hofundurinn lysir aðbuð pilta | . . 11111 vlot>urour, pvi ao _ „ , -
hann um langa tíð einn vinsæl- 1 skólanum af mikilli einurð og 111111111 menntalind er sagan
asti blaðamaður meðal íslend- hispursleysi. Hann er hvergi
inga, bæði hér heima og í Vest- jfeiminn að segja frá brestunum
urheimi. Einkenni Einars Kvar- °g dregur ekki yfir það illa á-
ans sem rithöfundar og blaða- stand sem ríkti í skólanum á mihid læra, auk þess sem
manns koma greinilega fram í' námsárum hans þar. Lýsingar hun vitaniega hiýtur að vera
mikill menntalind
sjálf, og fyrir þá, sem lesið hafa
hana, hlýtur myi
alveg ómetanleg. Þar verður
þáttum hans í Mannlýsingum. hans á ástandinu í skólanum
Hann var allra rithöfunda góð- j verða alltaf í gildi og er mjög
gjarnastur í ritum sínum. Hann gaman að lesa þær.
ugarro,
Guðmundssonar. laus við sjálfsmeðaumkun og
Tvær bandingjasögur eru tilfinningasemi
hana, hlýtur myndin að verða hliSia bókin, sem kemur frá Kunnustu gagnrýnc ndur á
hendi Jóns Dan. Vöktu fyrri Norðurlöndum og viöar hafa
bækur hans tvær, smásagna- lokið miklu lofsorði á Fölna
safnið Þytur um nótt (1956) og stjörnur. „Hér eftir mun Ijómi
skáldsagan Sjávarföll (1958) leika um nafn Karls Bjarnhofs
mikla athygji, og er þessarar á Norðurlöndum,“ ritar norski
margir búa hnhar J°ns Dan beðið með eft- rithöfundurinn Johan Borgen.
Verða það sannmæli,
hrífandi sjón.
flest-
I Fýrri bandingjasagan nefnist ir eru á einu máli um. ð þessi
Efalaust munu ________________
lagði allt út á betri veg, hvort I Margar greinarnar í þessari sig unciir ha sí°n með Þvi að ^ pyrri^bai
heldur var í skáldsögum eða bók eru mjög merkar og inni- ,iesa hókma á frummálinu, enda R, .... .
, ,, , . pníiinn etnrfnr „o Nott 1 Biæng °ð er saga hins tofrandi saga muni ti . ,i. ja hof
gretnum um menn, sem hann halda talsverðar heimildir um enSmn skoitui bæði goðra og . * TT . ,. , ,. . ....
• • . TT ., . , . , . , . ‘ódvrra útváfna af bnnni Vn unga og oþi'eyjufulla Hrafns undi sinum, hinu bhnda skaWi.
minnist. Hann lysir kunnmgj- Þa, sem þær fjalla. Gremarnar !°ayrra utgaina aí henni. En j£etiissonai, — -
um sínum og vinum með hlýju um síra Friðrik J. Bermann |ilinir verða þó fleiri, sem ekki
og vinátta hans er hlýleg í °S Hannes Hafstein á stúdents- geta noti® sögunnar á
þeirra garð og skilríki í stað- árunum eru mjög hrífandi til málinu. Og það þarf engra
skýringa hve æskilegt það væri
reyndum öllum. Hann dregur I lestrar og lýsingarnar á þess-
þó ekki yfir að minnast bresta' um þjóðfrægu mönnum eru
þeirra, en hann leitar eftir á- bæði snjallar og velgerðar.
stæðunum fyrir því, að þeir j Sama er að segja um greinarnar
urðu. Þetta kemur greinilegast um Björn Jónsson ráðherra og
fram í greininni um Gest Páls- j Ólaf Davíðsson fræðimann.
son. Gestur var eins og kunn-
ugt er samherji Einars og mikill
vinur. Einar bregður upp mjög
ágætri mynd af þessum mikil-
hæfa manni, og myndin sem
hann dregur er fögur og í fullu í
Hann er maður sess meðal sígildra hö
frum- USta °g harimennsiiU, yfir hon- _ ^_____
um hvílir alltaf skuggi hins ,
nagandi gruns um nálægð dauð-
unda.
að þeir hinir sömu ættu kost ans °f magnar^tiifinningaofsa j
áreiðanlegrar og óstyttrar þýð-
ingar.
hans. I ósjálfræði verða honum
Annálsbroí
FVamh f)f 3
. Eg vildi því skjóta þessu máli
á glappaskot, sem baka honum viðri á öndverðum vrtri upp í
fjandskap og koma róti á allt iandsteinum framan við þorpið.
hans lif.
Það er gaman og ánægjulegt að , til góðra forleggjara, þeirra er | Síðari sagan heitir Bréf að Harðsótt
kynnast þessum mönnum af
leiðsögn Einars. Hann bregður
upp af þeim glöggri og velgerðri
mynd, sem mótast skýr og glögg
í hug þess sem les. Að lestri
samræmi við það, sem er í , bókarinnar lokinni óskaði eg
minningu þeirra, sem kynnast j mér helt að hafa í höndum
honum af verkum hans.
Tómas Guðmundsson skáld
hefur séð um útgáfu Mannlýs-
inga. Hefur hann unnið það
verk af sinni alþekktu vand-
virkni og smekkvísi. Hann héf-j
bæði vilja gefa út góðar bækur austan. Aðalpersóna þeirrar prestskosning.
og vanda til útgáfna sinna, sögu er Óli Finnur, sem í upp- í Kosningar voru þrennar á ár-
hvort ekki mundi nú tímabært eldinu hefur verið særður því inu °S fóru hér fram með
að endurprenta þýðingu síra sári, sem aldrei grær. Hann pompi og pragt, svo :|eril vera
Jóns Bjarnasonar, óbreytta að berst örvæntingarfullri baráttu bar. Auk. þess fengum • o við
öllu, nema að sjálfsögðu því, að fyrir lífi sínu og sinna, en sviði Sauðkræklingar og næstu ná-
fenginn yrði lipur þýðari til hins gamla sárs stjórnar honum grannar þriðju kosnincrárnar,
fleiri mannlýsingar ritaðar af þess að snúa kvæðunum í bund- og stoðar engum í móti að prestskosningar, nú fyrir
Einar Kvaran. Hygg eg, að svo jð mál. Það nær engri átt að sporna, hvorki ástum né um- skömmu. í engu gáfu þær hin-
munu fleiri óska. jendurprenta þau í óbundnu hyggja annarra né viðleitni um eftir. Var kjörsók • jafnvel
Almenna bókafélagið hefur máli. Og þau eru hvorki mörg hans sjálfs. Á valdi tilfinninga meiri en oft til Alþingskosn-
sent frá sér mjög athyglisverða, né löng.
bók, þar sem eru Mannlýsingar
ur valið þættina og skipað þeimj Einars. Bókin'er vel útgefin og
niður. Fyrst eru þættir um j í alla staði félaginu til sóma.
nokkra v ildarvini Einars, en I Jón Gíslason.
Ben Húr á bók og kvikmynd
hafði þýðarinn ráðið við þau.
Það sem eftir var óþýtt, lagði
Þorsteinn út eftir frumtextan-
um, og vitanlega urðu honum
Einhvers staðar var á sínum I söguna og skemmt, og vitanlega
tíma sagt frá því, að sjö prest- fellt niður kvæðin, því að ekki
ar hefðu þýtt þessa frægu sögu
á íslenzku. Flestar munu þær
þýðingar nú vera glataðar, eða
þá til í handriti aðeins, og lík-
lega hafa þær flestar verið gerð- ekki kvæðin erfiðari en ó-
ar eftir dönsku ágripi. En óbundna málið.
danskir þýðarar voru um langt: Af þeim sem Ben Húr þýddu,
skeið illræmdir fyrir það, að er ekki ólíklegt að síra Gís1'
þeir tóku rit stórmeistara ver- ^ Einarsson hafi þýtt úr frurn-
aldarinnar og leyfðu sér þá ó-'málinu, því hann var ensku-
svinnu að stytta þau. En ekki maður. En fyrsta þýðingin sem
munu þeir, er nú þýða, befa prentuð var, mun hafa verið
þetta brennimark. Því miður þýðing síra Bjarna Símonarson-
hafa bókmenntir okkar goldið ar, sem þýddi úr dönsku og
þessa óviðurkvæmilega hátta- * vissi þá ekki að danski textinn
lags, sökum þess að lengi vel [ var litlu meir en ágrip. Eina
voru erlend rit aðallega þýdd úr óstytta þýðingin, sem við eigum
dönsku. Þegar Þorsteinn Gísla-1 á prenti að svo komnu, er þýð-
son tók sér fyrir hendur að ing síra Jóns Bjarnasonar.
þýða Ivanhoe, varaði hann sig Hann var stirður þýðari, en ná-
ekki á gildru þeirri, er fyrir kvæmur og er hreint frá að
hann hafði verið lögð, og tók i misþýðingar sé að óttast hjá
grandleysi danska þýðingu, ef honum: Mál hans er líka ávallt
til vill að riokkru leyti sökum vandað. Honum mun hafa verio
þess, að eðlilega var honum, meinað að rita bundið mál, og
háskóíamanni frá Kaupmanna-. heldur en að leita til annarra
höfn, danskan eðlilegri en um þýðingu kvæðanna, sem þó
enska. En þegar hann var nokk- hefði verið hægur hjá, þar sem
Uð langt kominn (og þýðingin kostur var á svo ágætum ljóða-
var prentuð jafnóðum) barst þýðurum sem Sigurði Júl.
honum frumtextinn upp í hend- Jóhannessyni og síra Jónasi A.
urnar, og þóttist hann þá ósvinn- Sigurðssyni, svo að einhverjir
ur orðinn, því hann sá hve séu nefndir, þýddi hann á ó-
danska þýðingin hafði stytt bundið mál þau kvæði sem í
sinna berst hann að feigðarósi. inga eða yfir 80%. Hver þorir
Inn í söguna fléttast óhugnan- svo að segja, að vér séum doða
Hálfsannleikur er að jafnaði legar lýsingar á ástandi og við- slegnir í trúmálum? Raunar eru
versta lygin, og eftir það sem skiptaháttum, er þróuðust hér ýmsir, sem velta þvi fyrir sér,
sagt er hér að framan, er mér í síðasta stríði, en sagan gerist hvaða tilgangi prestkosningar
skylt að bera blak af Dönum að miklu leyti í Reykjavík á Þjóni. Hvort þær séu til þess
og geta þess, að enda þótt þeir þeim tíma. fallnar að auka hróð:;r presta
hafi gert það sér til háðungarj Karl ’ Bjarnhof, höfundur og kirkju hjá þjóðinni Gott ef
að gefa út styttar útgáfur af bókarinnar Fölna stjörnur, .er svo er.
þessari frægu og ágætu sögu. | einn af kunnustu nútímahöf. ' En eg og ýmsir fleirl spyrja:
eiga þeir hana líka til í prýðÁDana, fæddur 1898. — Er það Hvers vegna tekur veitingar-
legri þýðingu óstyttri, og ( einmitt þessi bók, sem gert hef- valdið ekki þessar c mbætta
kvæðin þar þýdd á bundið mál, ur höfund sinn heimsfrægan. veitingar í sínar hendur á sama
eins og vera ber. j Hefur hún verið þýdd á fjölda hátt og veitingar annarra emb-
j mála, en í Danmörku hefur hún ætta ríkisins?
Lesari. komið út í 8 útgáfum síðan A. Þorbj. T -
í Köln hefur verið opnuð ný óperuhöll, sem kostaði sem svaraði til 20 millj. danskra króna.
Sæti eru þar fyrir 1280 manns. Eins og myndi í ber með sár er „balkon-vandamálið“ Ieyst
með óvanalegum og nýtízkulegum hætti. Myndin var tekin við vígslu óperuhallarinnar. —