Vísir - 19.05.1960, Blaðsíða 4

V í S I E
Fimmtudaginn 19. maí 1960
V18IK
D A G B L A Ð
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Vísir kemur út 300 daga á ári, ýmist 8 eða 12 blaðsíður.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur blaðsins eru í Ingólfsstræti 3.
Ritstjórnarskrifstofur blaðsins eru opnar frá kl. 8,30—18,00.
Aðrar skrifstofur frá kl. 9,00—18,00.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3, opin frá kl. 9,00—19,00.
Sími: 11660 (fimm línur).
Vísir kostar kr. 30,00 í áskrift á mánuði.
Kr. 3,00 eintakið í lausasölu.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Ofstæki Ttmans.
t
i
l
f
r
f
n
Mörgum sem lesa Tímann um
þessar mundir, blöskrar
hatrið og ofstækið, sem kem-
ur fram í skrifum blaðsins
um ríkisstjórnina. Er engu
líkara en ritstjórarnir séu í
keppni við starfsbræður sína
hjá Þjóðviljanum um það,
hvort blaðið geti komist
lengra í rógburði og öfgum.
Sem dæmi má taka þessa
klausu úr leiðara Tímans s.l.
n sunnudag:
,,Stjórnarfar það, sem nú er
verið að leitast við að koma á
i í landinu, er í flestum grein-
> um svo illt og öfugsnúið, að
1 það jaðrar með nokkrum
hætti við þær plágur,
! mennskar jafnt sem ó-i
mennskar, sem harðast léku
þjóðina á umliðnum öldum.“
Hvernig líst ykkur, lesendur
góðir, á svona skrif: Er ekki
! orðið eitthvað bogið við
F hugarástands manns, sem
! lætur þessa setningu frá sér
' fara í ritstjórnargrein í að-
' almálgagni flokks, sem þyk-
■ ist vera ábyrgur stjórnmála-
f flokkur? En þetta er aðeins
! eitt sýnishorn af ofstækinu
1 og stjórnleysinu á hugsunum
og tilfinningum þeirra, sem
■ um stjórnmálin rita í Tím-
r ann.
Allir sem nokkuð fylgjast með
gangi stjórnmálanna, vita
það, að Framsóknarflokkur-
inn vildi ólmur komast í rík-
isstjórn, þegar núverandi
stjórn var mynduð. Hins veg-
ar var viðskilnaður hans í
vinstri stjórninni og fram-
koma hans öll gagnvart nú-
verandi stjórnarflokkum þá
undanfarið á þann veg, að
samstarf við hann var ó-
hugsanlegt.
Um þetta hafa Framsóknar-
menn við engan að sakast
nema sjálfa sig. Þeir menn,
sem valist hafa til forustu í
flokknum, telja stefnu hans
og hugsjón betur borgið í
samstarfi og sálufélagi við
kommúnista en stærsta og
traustasta lýðræðisflokk
landsins, Sjálfstæðisflokk-
inn. Um það liggur fyrir
skýlaus yfirlýsing formanns
Farmsóknarflokksins, á
Hólmavíkur-fundinum, sem
oft hefur verið vitnað í áður;
en þar sagði hann, að til þess
að tryggja farsæla stjórn
landsins væri fyrsta skilyrði
að útiloka Sjálfstæðisflokk-
innTrá öllum áhrifum. Þetta
gerði svo vinstri stjórnin,
undir forustu Hermanns
Jónassonar, en hún tryggði
sér jafnframt þann dóm sög-
unnar, að vera mesta ó-
heillastjórn, sem til valda
hefur komist á íslandi.
Reykjavíkur-apótek
200 ára.
Stefna öfundar og haturs.
Að svo miklu leyti sem hægt er
að tala um að Framsóknar-
flokkurinn hafi stefnu nú á
^ dögum, þá er það stefna öf-
J undar og haturs. Vonbrigðin
og reiðin yfir því, hafa ekki
r komist í ríkisstjórn, blinda
■ forustumenn flokksins svo
F gersamlega að þeir tala nú
^ og skrifa þveröfugt við það
r sem þeir hafa gert áður, bæði
r þegar flokkur þeirra var í
ríkisstjórn og utan stjórnar.
Stjórnarandstöðunni á íslandi
hættir stundum við að
* gleyma því, að hún gegnir
T einnig ábyrgðarmiklu hlut-
1 verki í þjóðmálunum. Enn-
5 fremur er oft gengu líkara
en að hún trúi því ekki sjálf,
^ að sá draumur hennar eigi
r eftir að rætast, að hún fái
S að bera ábyrgð á ríkisstjórn,
r sem verður að framkvæma
f sömu verk og hún er að for-
f dæma hjá öðrum. Stjórnar-
f andstaða sem gleymir þessu,
¥ er óábyrg stjórnarandstaða,
^ og þess vegna er gagnrýni
J hennar ekkert aðhald fyrir
þá stjórn, sem með völdin
fer, þar eð hún veit að al-
menningur tekur ekkert
mark á gagnrýninni.
Framangreind tilvitnun úr Tím-
anum .er ágætt dæmi um
gagnrýni, sem enginn tekur
mark á. Ofstækið og ósann-
girnin liggur svo í augum
uppi, að lesendur leggja blað-
ið frá sér án þess að trú orði
af þessu áróðri.
Hvaða hugsandi maður fæst
til að trúa því, að efnahags-
ráðstafanir ríkisstjórnarinn-
ar jafngildi þeim „plágum,
sem harðast léku þjóðina á
umliðnum öldum“? Hér er
vafalaust átt við eldgos og
drepsóttir, ef á annað borð
má gera ráð fyrir, að nokk-
ur hugsun sé á bak við svona
staðhæfingar.
Ekki mun það heldur gera þenn-
an áróður trúlegri, að hann
er fram borinn af forsvars-
mönnum þeirrar stefnu, sem
fyrir hálfu öðru ári hafði ná-
lega riðið efnahagslegu sjálf
stæði þjóðaiúnnar að fullu.
Ein er sú stofnun hér í bæ,
sem vafalaust allir íbúar bæj-
arins, sem komnir eru til vits
og ára, þekkja eða kannast við.
Það er sú gamla og góðkunna
stofnun, Reykjavíkur apótek.
Hún á nefnilega 200 ára afmæli
í dag.
Eg hefi heyrt, að einhverjir
aðrir dagar á löngu liðnum tím'a
komi til greina, sem raunveru-
legir stofndagar Reykjavíkur-
apóteks, og fjölyrði ekki um
það, því að úrskurð um þetta
er að finna í bókinni Læknar
á Islandi, sem skrifstofa Land-
læknis lét taka saman, en Sögu
félagið gaf út, en höfundar
bókarinnar eru þeir kunnu
menn Lárus H. Blöndal bóka-
vörður og Vilmundur Jónsson
fyrrv. landlæknir.
Og í þessari bók segir á bls.
445 undir „Lyfsöluleyfi sam-
kvæmt konungstilskipan 4. des.
1672“:
„I. Reykjavíkurapótek
(áður Ncsapótek) má telja
stofnað jafnframt landlækn-
isembættinu, sbr. erindis-
landlæknis 19. maí 1960
(11. gr.). Gegndi landlækn-
ir, .Bjarni Pálsson, Iyfsala-
störfum, uns lyfjabúðin var
gerð að sjálfstæðri lyfjabúð
og sérstakur lyfsali skipaður
með konungsúrskurði 18.
marz 1772, sjá hér næst á
eftir“.
Fyrsti „sérsíaki
'lyfsalinn“.
Hann var Björn Jónsson, f.
um 1737, d. 19. sept. 1798.
„Hafði starfað sem lyfjasveinn
í Danmörku. Forstöðumaður
veikindaforföllum lyfsalans og
eftir lát hans“, en á eftir hon-
um koma fyrst Magnús Ormss.
og síðan Guðbrandur Vigfúss.
og 1823 Oddur Thorarensen,
en í lyfsalatíð hans var lyfja-
búðin flutt frá Nesi til Reykja-
víkur 1833, samkvæmt kon-
ungstilskipan það ár. Næstur
á eftir Oddi Thorarensen kom
Johan Georg Möller.
Danskir apó-
tekarar.
. Frá 1850 eru apótekarar
Reykjavíkurapóteks danskirí
menn, þar til apótekið kemst á
íslenzkar hendur.
Það var Þorsteinn Scheving
Thorsteinsson, sem þá kaupir
og tekur til reksturs Reykja-
víkurapóteks, nýbakaður kandi-
dat í lyfjafræoi (1918), en Þor-
steinn er fæddur 1893, og mætti
segja mér, að hann hafi yngstur
manna orðið eigandi og starf-
rækjandi apóteks hér á landi,
en ekki hefi ég athugað það
nánara, og fullyrði því ekkert
í því efni.
Apótekið.
Þegar ég var strákur var ekki
nema eitt apótek í bænum,
Reykjavíkurapótek, enda var
það líka alltaf kallað ,apótekið‘
og aldrei annað á þeim tíma.
Nú er það ‘ auðvitað alltaf: nefnt
síhu fulla nafni, enda þess þörf.
þar sem apótekunum hefur
fjölgað með árunum.
Minningar.
Af því að ég var fæddur í
næsta húsi við ,,apótekið“, í
nr. 4, þar sem nú stendur Land-
símahúsið, man ég mjög vel
eftir ,,apótekarafólkinu“, eins
eins og stundum var sagt á
þeim árum, þeim ágæta manni
Lund apótekara, konu hans og
börnum. Þetta var á beim árurn
þegar Dannebrog blakti á stöng
um og dönsk tunga hljómaði
títt í eyrum, og á stundum var
broslegt á að hlýða, þegar
kaupandinn skildi ekki dönsku
og afgreiðslumaðurinn, væri
hann danskur, tæpur, að ekki
sé meira sagt, í íslenzkunni, en
reyndi að grípa til hennar, eins
og til dæmis þegar sveitafólk
var á ferðinni. Þannig man ég
eftir því, að er ég eitt sinn, á
þeim árum, haíði verið sendur
í apótekið einhverra erinda, að
maður kom og spurði .eftir
Kristni (bróður síra Bjarna
dómkirkjuprests), og fékk þetta
svar hjá danskri afgreiðslu-
stúlku: „Hann er oppe í sved-
en“. —
Allt af fannst mér Kristinn
vera þarna næstum eins og
kóngur í sínu ríki. Hann var á-
kaflega vinsæll og viðfelldinn
maður. Hann var þekktur mað-
ur. „Kristinn í apótekinu“ var
hann alltaf kallaður. Eg man
líka vel eftir Kristni frá heim-
sóknum til Þerneyjarsystra.
Þær bjuggu í húsi sínu, Þerney
við Kirkjustræti, þangað var
skammt að fara og þar var gott
að koma.
Eg drap á þetta til gamans,
en vart mun tjóa að halda lengi
áfram í þessum dúr.
Þorsteinn tekur
við.
Reykjavíkurapótek var tilj
húsa á gamla staðnum við
Thorvaldsensstræti þar til í
febrúar 1930. Það er 11. febrú-
ar það ár, sem það er flutt í hús
það, sem Nathan & Olsen létu
byggja við Austurstræti og
Pósthússtræti, en það keypti Þ.
Sch. Th. 1928, og þar hefur það
nú haft aðsetur í rúm 30 ár sem
sjá má af ofanskráðu. Reykja-
víkurapótek er orðið stórfyrir-
tæki miðað við það sem eitt
sinn var, og margt breytt og
til umbóta, en eitt hefur ávalt
verið óbreytt, og það er að
reksturinn hefur ávallt verið
í öllu til fyrirmyndar, og stofn-
unin því alla tíð notið óskoraðs
trausts almennings, vinsælda og
virðingar, og í tíð Þorsteins
Schevings Thorsteinssonar hef-
ur vegur hennar og álit enn
aukist með ágætum samhug og
aðstoð sívaxandi starfsliðs, sem
hefur fjölgað mjög eftir 'því
sem árin liðu, en í stofnunni
hafa starfað á undangengnum
tíma 40—50 manns, þar af 9
lyfjafræðingar nú, karlar og
konur.
Til hamingju með 200 ára
afmælið.
ATH;
Flóttin úr sveitunum.
„Borgari" hefur sent Bergmáli
nokkrar línur um erindi það, sem
flutt var í útvarp hér s.l. mánu-
dag, af Valborgu Bengtsdóttur
skrifstofustjóra, og segir þar
m.a.:
Frúin kom víða við og ræddi
m.a. flóttann úr sveitunum“
og sagði, sem rétt er, að það
væri við ókleifa erfiðleika að
etja fyrir ung hjón og hjóna-
efni, sem vildu reisa bú í sveit,
kostnaðar vegna, nema þau ættu
fésterka frændur eða vini að
(þetta er ekki haft orðrétt eftir
frúnni), og færi þá vanalega
svo, að þetta unga fólk færi til
sjávarsíðunnar og stofnaði heim-
ili í kauptúnum og bæjum.
En svo fór frúin að ræða nokk-
uð skoðun sina á því hvernig
leysa skyldi þennan vanda, og
stakk upp á, að ungt fólk, sem
vildi reisa bú í sveit, en gæti
það ekki, fengi stuðning frá
hinu opinbera, að mér skildist,
að reisa bú á landsvæðum, sem
vel væru til ræktunar og búskap-
ar fallin, og þar stofnað til sam-
yrkjubúskapar.
Að kommúnistiskri
fyrirmynd.
Ég furðaði mig dálitið á því,
að frúin skildi ekki bæta við að
kommúnistiskri fyrirmynd, því
að það er í löndum þeirra,
sem milljónir manna hafa
flúið, yfirgefið hús og heim-
ili, oð farið heldur úr landi,
þrátt fyrir mikla áhættu, heldur
en sætta sig við þetta fyrirkomu-
lag? Er ekki sannleikurinn sá,
að engri stétt er í blóð borin
sterkari ættjarðarást en einmitt
bændunum, sem kemur fram í
tryggð við ætt og óðal, þar sem
forfeður þeirra mann fram af
manni voru sjálfstæðir, og vilja
htldur flýja land, en beygja sig
undir ófrelsi samyrkjufyrirkomu
lagsins, sem hefur verið þröngv-
að upp á bændastéttir kommún-
istisku landanna?
„Borgari“.
Aths. Það eru fleiri en Borgari,
sem hafa minnst á -þá tillögu,
se.m að ofan er nefnd, og fyrr-
nefnd kona gerði lítilsháttar að
umtalsefni. 1 frétt, sem birt er
hér í blaðinu í dag, er sagt frá
reynslu austur-þýzkra bænda
af því skipulagi, sem hér um
ræðir, eftir áreiðanlegum heim-
ildum. — Annars má geta þess,
að til athugunar og undirbúings
er einmitt hvað unnt sé að gera
til stuðnings við þá, sem vilja
reisa bú, og það mál hefur nokk-
uð verið rætt í blöðum. Væntan-
lega verður þess skammt að bíða,
að gerð verði gangskör að þvr
að setja lög um aðstoð við ungt
fólk, sem vill reisa bú. — Berg-
mál vonar, að sú aðstoð verði
þannig veitt, að íslenzkir bændur
geti áfra’m verið sjálfstæðir
menn og þar af leiðandi „unað
glaðir við sitt“.
Olíuféfagið -
Frh. af 4. síðu:
niðurstöðu, að hæfilega metið
atvinnutjón næmi 75 þús. krón-
urnýog vegna þjáninga, óþæg-
inda og lýta kr. 20 þúsund.
Hæfilegar kröfur samtals næmu
kr. 96.925.00, og bæri stefnda
að greiða stefnanda helming
þess, kr. 48.462.50, með 6% árs-
vöxtum frá 29. marz 1954 til 22.
febr. 1960 og 7% ársvöxtum frá
þeim tíma, svo og kr. 8727.00
í málskostnað.