Vísir - 24.08.1960, Qupperneq 4

3
V 1 S I R
Miðvikudaginn 24. ágúst 1960
Flóahátarnir hafa gegnt mikil-
vægu hlutverki fyrr og sððar.
Einn þeirra, Ingóifur, var fyrsta farþegaskip
smíiað fyrir íslendinga.
y
Ræá við Þóvð Guðmundsson
skipsijóra.
Flóabátarnir, eins og þeir voru að minnsta kosti ávallt nefnd-
ir til skamms tíma, hafa fyrr og síðar gegnt mikilvægu hlut-
verki með siglingum mn flóann — til Akraness og Borgarness
aðallega. — Akraborgin, sem nú gegnir þessu hlutverki, er
„þrisvar á dag við hryggju á Akranesi“.
' Mér hefur oft orðið það um-
hugsunarefni góðviðrismorgn-
‘ána í sumar hve fögur sú sjón
er, sem blasir við augum á leið
í bæinn í vinnuna — úr glugg-
um strætisvagnsins, þegar hann
rennur vestur Skúlagötuna —
svo fagurt er til sjávarins að
líta, á sundin og eyjarnar,
Esjuna, Skarðsheiðina og Akra-
fjall. Og svo eru skip stundum
á ytri höfninni, sem draga að
sér athyglina, og tíðast bátar á
Engeyjarsundi, og af því þetta
er um kl. 8 á morgnana, bregst
það varla, að lítið og snoturt,
Jrvítt skip renni sér út um
hafnarmynnið, og lífgar enn
ifrekar upp þá mynd, sem við
augun blasir. Það er Akra-
fcorgin. sem allan ársins hring
er í förum milli borgarinnar
okkar og Akraness og Borgar-
ness. Á þessum stundum hefur
oft skotið upp í hugann ýmsu
Um flóaferðirnar fyrr og nú,
allt frá.því eg var strákur og
fór í sveit í fyrsta sinn á
Reykjavíkinni gömlu.
Og þegar eg fann að máli
Þórð Guðmundsson skipstjóra
á Akraborginni nú í vikunni,
til þess að rabba við hann smá-
stund um Akraborgina og ferð-
ir hennar, vildu þessar minn-
ingar gægjast fram, en eg kem
að því síðar.
Það fyrsta, sem eg spurði
. Þórð um, er eg var seztur í
káetu hans, var hve marga far-
þega skipið hefði flutt frá því
það hóf ferðir 30. marz 1956,
þá hýkomið til landsins.
Nœrri 200 þúsund
á rúmum 4 árum.
— Þeir eru orðnir rúmlega
193 þúsund, sagði Þórður —
svo að þess verður ekki svo
lángt að bíða, að hún hafi
flutt 200.000 farþega. Til dags-
íns í dag (17. ágúst) er far-
þégafjöldinn- nákvæmlega 193,-
126. Ferðirnar í Borgarnes eru
orðnar 1123 og 2018 á Akra-
nes og með viðkomu á Akranes
x Borgarnes 2224.
, Flestir 1958.
' — liefur þetta breyst nokk-
Uð verulega frá ári til árs?
— Þetta er orðið nokkuð
ferðir. Hún hefur reynst ágæt-
lega.
— Þú vilt kannske rifja eitt-
hvað upp um það, er þið sigld-
uð Akraborginni heim, að lokn-
um reynsluferðum og afhend-
ingu í Danmörku 1956.
Gengið á ísnum hring-
inn í kringum skipið.
— ísalög voru mikil þá. Akra-
borgin var tilbúin til heim-
ferðar 18. marz frá Marstal, en
það var á sunnudagsmorgni.
á milli, einnig voru hópferðir Þremur dögum áður hafði
o. fl. Þegar fór að draga úr hvesst og ísinn þjappast sam-
þessu færðist til sama horfs, og an og var ekki fært að komást
nú er þetta sem sagt komið í út af þeim sökum, og var það
venjulegt horf, og má gera ráð ekki fyrr en að morgni 21., að
fyrir 45—50 þúsund farþegum ísinn lónaði frá, svö að unnt
ái-lega | var að leggja af stað. Var hald-
— Mér skilst, að langflestir ið til Rundköbing norður fyrir
fari milli Reykjavíkur og °g suður með Langalandi að
iðnaðarmenn og fleiri fóru oft
henni til Borgarnes 1904 — þá eg er Þórði þakklátur fyrir að
á 9. ári. Skipshöfnin var norsk minna mig á það, og um leið og
— og þá voru dönsk skip í eg þakkaði honum fyrir viðtal-
strandferðum, Hólar og Skál- ið og óskaði honum og skipi
holt, eign Sameinaða, og afurð- hans góðs gengis, ákvað eg með
ir fluttar út og vörur hingað sjálfum mér að glugga nánara
í erlendum skipum. Áhafnir í það, sem Þórður hafði sagt
danskar og norskar. (Þegar mér um Ingólf.
skip Bergenska fóru að sigla j
hingað). Stöku íslendingar voru
þó á sumum þessara skipa.
Geráldína.
Við Þórður
höfðum líka
Akraness?
6 af hverjum 7
til Akraness.
— Já, það mun láta nærri að
6 af hverjum 7 farþegum fari
milli Reykjavíkur og Akra-
ness eða öfugt.
— Mér virðist augljóst af
þessu, að fjöldi manna kjósi
heldur að skreppa milli þessara
staða á Akraborginni en að fara
í bifreiðum, en oft heyrir mað-
ur, að allur. fjöldinn kjósi held-
ur að fai’a í bifreiðum en á
skipum.
— Sannleikurinn er sá, að
það hentar ákaflega vel mörg-
um, sem fara þessa leið, að
fara á Akraborginni. Þetta eru
öruggar og vissar ferðir og ekki
nema tæplega klukkustundar
sigling, en bílferðin tekur 2
klst. Það er líka ákáflega hent-
ugt fyrir fólk hve ferðirnar eru
tíðar. Við erum þrisvar á dag
við bryggju á Akranesi allan
ársins hring.
Borgarnesferðir.
— Segðu mér eitthvað um
Borgarnesferðirnar. Hvað er
að segja um vöruflutninga?
— Allir vöruflutningar skips-
austanverðu og siglt gegnum
Kielarskurðinn og eftir að
sleppt hafði verið hafnsögu-
manni 22. marz var tekin bein
Danir litu íslendinga smáum minnst dálítið á Geraldinu
augum. Eg man eftir orða-
hnippingum, sem eg átti í við
danskan mann, stýrimann, þeg-
eða Geraldine, sem var í förum
hér í flóanum um tíma, en þar
var hinn vörpulegi, alkunni
ar Fossarnir voru komnir til dugnaðarmaður Jón á Heima-
sogunnar.
„Det duer de
ikke til“.
Hann viðurkenndi, að ís-
lenzkir sjómenn væru dugleg-
ir, en að þeir gætu stjórnað
millilandaskipum, nei, til þess
dyggðu þeir ekki. „Det duer
de ikke til“, voru hans óbreyttu
orð.
Þá var engin bryggja
í Borgarnesi.
Þegar Reykjavíkin var í för-
um var engin bryggja í Borg-
arnesi. Hafnargerð var ekki
skaga við stjórn. Eg man hvað
við strákarnir vorum hrifnir af
þessum fallega, rennilega,
hraðskreiða litla skipi, oggömlu
karlarnir horfðu á það með
aðdáun í augum, og eg man að
einn sagði: „Ætli hún hafi ekki
verið snekkja hjá Bretanum?“
Ingólfur var
70 smálestir.
Svo segir í blaðinu góða, ísa-
fold Bjarnar Jónssonar, 25.
apríl 1908: Ingólfur, hinn nýi
Faxaflóabátur, leggur af stáð
hingað frá NorVegi á mörgun.
Tekur við ferðunum 1. maí eða
þar um bil. Þá hættir Gerald-
ine og fer á fiskveiðar.
En það dróst dálítið, að Ing-
ólfur léti úr höfn „í Norvegi“
og segir svo í ísafold 9. maí, og
varð mér að hugsa við lestur-
inn, að svona ætti enn í dag að
skrifa fréttaklausur:
Faxaflóabáturinn nýi, Ing-
ólfur, hafnaði sig hér í morgun
eftir 8 daga ferð frá Björgvin.
Skipstjórinn heitir Sigurjón
Pétur Jönsson, 27 ára gamall
maður, ættaður frá Eyrar-
bakka (bróðir Sigurjóns lækn-
is Jónssonar í Khöfn); hann
he’fur átt lie'ima í Stafangri í 4
ár, kvæntur þarlendri stúlku
Akraborg stefnir út úr höfninni í morgunsólinni (Ljósm. G.J.T.). j ^au nu al'
komin.
Báturinn er nær 70 smálestir
‘. - . *
að stærð, tekur um 60 farþega
í 2. faxrými og nálega 40 í
fyrsta farrými, hefir um 9
mílna hraða á vökunni, er smíð-
aður úr stáli, traustur mjög
og vandaöur í alla staði. Skips-
höfnin hreppti vonzkuveður,
jblindþyl og rok á miðvikudag

stefna heim og komið til lokið þar fyrr en 1930..- Reykja-
Reykjavíkur 26. marz eftir víkin strandaði við Battaríið
rúmlega fjögurra sólarhringa hér 20. janúar 1907, en um
ferð.----Eg sagði eftir héim- vorið 1908 kom Reykjavíkin
komuna, að eg gæti trúað, að síðari. (Hún strandaði við Skóg
Akraborgin reyndist talsverður arnes 1910). — Eg minntist á
sjóbátur, og hún hefur líka það við Þórð hve miklum erfið-
reynst vel til síns hlutverks í leikum það var bundið í Borg-
alla staði. í Danmörku var hún arnesi áður en bryggjan kom, „ • .
•j i * .. ,. „ , , . suður undir Ingolfshhofða, og
reynd við þau ísskilyrði, sem að flytia fax-þegana milli skipsl................ ^
... , ,,, , , I gjorir hun mikið orð a þvi, hve
við eigum ekki her við að bua, og lands í litlum batum, stund- , ,, . , „ ,
, , , TT, , , .,, , baturinn hafi reynst pryðilega.
ins mega heita til Boi’garness J og stóðst vel þá raun. Hún er um er ísi’ek var, og á snilld og
og frá. Þegar um Borgarness- að sjálfsögðu styrkt að fram- farsæld „Teits í Borgarnesi", er
ferðii’nar er að i’æða ber að an, ef á hana kynni að reyna þá flutninga annaðist lengi.
hafa í huga, að í þeim verður vegna ísalaga eða reks, einkum Þói'ður gæti frá mörgu sagt af
að sæta sjávarföllum og þar af í Borgarfirði. í Marstal varð að eigin reynslu varðandi slíka erf-
leiðandi er breytilegur komu- saga sundur ísinn til þess að iðleika og hættur í hafnleys-
og burtfai’artími. Það má líka koma Akraborginni á flot. Var inu víða um land. Það er furðu-
minna á það, að frá Borgarnesi það hinn 10. febrúar og var legt, að þetta gekk allt slvsa-
eru engar skipulagðar ferðir unnið að því allan daginn til
inn héraðið. Ef um slíkar skipu- kl. 6, en það dugði ekki til, svo
lagðar ferðir væri að ræða 1 að hún kæmist að bryggju. Var
sumartímann myndu fleiri 1 svo sagað allan næsta dag til
fara á Akraborginni að sum-
inu. Annars var talsvex’ð aukn-
ing á farþegum á Akraborginni
frá því sem var á Laxfossi, éft-
ir að norðurferðir hættu 1948
ur Borgarnesi, en eftir það var
jafnt — og verður, held eg, að farið fyrir Hvalfjörð í þeim
óbreyttum ástæðum. Fyrsta ferðum. Árið 1948 var farþega-
árið, frá 30. marz til áramóta
eða 9 mánuði var fai'þegatalan
33.865, 1957 var hún 41.102, en
1S58 var metár 47.553 og 1959
43.138. Þegar eg sagði áðari, áð
þetta væri í rauninni nokkuð
talan 48.904, en 1947 45.071,
en það ár fór Víðir á Aki’anes
fram í maí og lækkaði það töl-
una:. Arið 1946 voru farnar 66
fefðir norður þaðan.
— Við getum líklega ekki
laust, sagði hann hugsi. En að
þessu sinni leyfir rúm ekki að
fara nánara út í þetta.
Ingólfur — fyrsta farþega-
skipið byggt fyrir íslend-
inga erlendis.
— Þú minntir á Reykjavík-
þess að koma skipinu að
bryggju álíka vegai’lengd og
milli Ægisgarðs og Ingólfsgarðs
og var þá gengið á ísnum
hringinn í kringum skipið..... ina gömlu. Þú manst kannske
Við Danmörku reyndist Akra-' að sama vorið og Reykjavík
borgin dugleg að brjóta ísinn síðari kom til landsins (1908)
og hún lendir vart í þeim ís kom gufubáturinn Ingólfur líka
jafnt og yrði séníiilega að:. ó-' rakið þetta frekara nú. Telur
breyttu, hafði eg í huga, ’að þú Akrabórgina nægilega stóra
1958 voru ferðir óvanalega
rniklar milli Akraness og
Reykjavíkur, því að sements-
yerksmiðjan var í smíðum,
til þessara flutninga nú og
næstu ár?
— Eg tel, að hún se hæfilega
stór og ágætur bátur í þessar
hér, að hún reynist ekki vel
í honum. Skipið- gekk 13 sjó-
mílur á leiðinni heim til jafn-
aðar.
Litið um öxl.
Talið barst að þeim tíma, er
til landsins til ferða hér um
flóann og var í þeim nokkur ár,
en eg held að það hafi ekki
verið minnst á það, sem vert
er, að Ingólfur var fyrsta
gufuskipið, sem byggt var er-
lendis fyrir íslendinga er ekki
Reykjavík gamla var í þeim var ætlað til fiskveiða — og
fei’ðum, sem Akraborgin nú1 fyrsta farþegaskipið með ís-
annast. Það vaf norskur gufu- lenzkri áhöfn.
bátur, sem kom hingað 1897J Hafi eg einhverntima vitað
Eg fór fyrstu sjóferð mína á þetta var það gleymt mér, og
(Væntanlega fer ekki fram hjá
neinum hvei’nig smáorðin eru
notuð í þessari stuttu frásögn).
Og í blaðinu 13. maí er frekar
rætt um bátinn og Geraldine
og brugðið upp mynd af flutn-
ingum hér syðra um lokin það.
ár:
Ingólfur tekur
við af Geraldine.
Faxaflóabátui’inn nýi, Ingólf-
ur, er nú tekinn við fei’ðum um
flóann. Fór til Keflavíkur dag-
inn eftir að hann kom hingaö
og sótti á 4. hundrað manns,
auk fullfermis af flutningi.
Samtímis sótti Geraldine fólk
og flutning suður fyrir Skaga,
eins ' margt og hún tók, Þar
með hættir hún áætlunarfexð-
unum en verður í flutningura
áfram og fer síðan að stunda
fiskveiðar. Húix hættir við góð-
an orðstír fyrir flýti og ferða-
vaskleik og hefir skipstjórinn,
Jón Árnason, fehgið á sig al-
menningsoi’ð fyrir óvenjulega
atorku og áræði og þar með
stillingu og gætni, enda komið
Framh. á 7. síðu.