Vísir - 11.01.1961, Blaðsíða 6

VISIR
Miðvikudaginn 11. janúar.1961
VISXXC.
D A G B L A Ð
Útgefandi: BLAÐ.A ÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Tliir kemur út 300 daga a a'i. v-nist 8 eða 12 blaðsíður.
Rltstjóri og ábyrgðarmaður: Hersteinn Pálsson.
Bitstjórnarskrifstofur eru að Laugavegi 27, en aðrar
skrifstofur að Ingólfsstræti 3.
Ritatjórnarskrifstofurnar eru opnar frá kl. 8,30—18,00.
Aðrar skrifstofur frá kl. 9,00—18,00.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3, opin frá kl. 9,00—19,00.
Sími: 11660 (fimm línur).
Vísir kostar kr. 30.00 í áskrift á mánuði.
Félagsprentsmiðjan h.f.
söngmálastjóri.
J fram á listamannabrautinni,'
i barðis^.,. hapn ótrau^ur fyrir
' framgangí iiáns af ekki minni
áhúga en nemahdinn sjálfur, og
lét þá ekkert tii sparað, að
greiða götu hans af fremsta
Það rnunar um minna.
ú 1 áramótaávarpi sínu skýrði Ólafur Thors forsætis-
ráðherra meðal annars svo frá, að íslendingar hefðu
tapað 500 milljónum króna í erlendum leltjum á síðasta
ári vegna verðhruns á fiskmjöli, svo og vegna afla-
brests hjá togurum og síldveiðum.
Síðan hefir það verið helzta kappsmál Tímans að færa
sönnur á, nö þetta væri alrangt. Islendingar hefðu alls eng-
um tekjum tapað, og til þess að sannl'æra almennmg um
þetta, hefir blaðið tckið upp tölur, sem fengnar eru úr hag-
skýrslum. En á þeim er hara sá galli, að þær scgja alls ekki
sönnur á, aö þetla væri alrangt, Islendingar hefðu alls eng-
fvrir þeim Iiirgðum al'urða, sem voru í landinu um ára-
mótin 1959- 60, en þá jukusl hirgðir nefnilega verulega, en
síðan hefir gengið á þær vio útflutning, svo að minni hirgðir
voru í landinu um síðustu áramót en þar á undan.
Það kemur vitanlega engum á óvart, þótt Tíminn
sé óvandaður í málflutningi sínum varðandi þetta
atriði. Þetta er hans venjulega baráttuaðferð. Hitt
vekur meiri furðu, að hann skuli hætta sér út á þenna
hála ís cg sýnir betur en flest annað, að hjá honurn
er flest hey í harðindum og að hann reynir að nota
hvaðeina, seni býðst.
Almenningur veit nefnilega mætavel, að ýmiskonar
trfiðleikar gerðu vart við sig á síðasta ári Hvort sem
Timinn, hið sannorða l'réttalilað með hið víðfeðma frétta-
net, hel'ir sagt frá því eða ekki, þá Jicfir það komið s\ o ol l
l'ram i fréttum annarra blaa og útvarpsins, að verðhrun
hafi orðið á fiskimjöli, að ekki þarf að gegja neinum frá
því. Þá vita allir, hversu aíiabrögðin hjá togurunum hafa
vcrið hörmuleg. Jafnvel nýju togararnir, sem ættu að vera
fisknari skip en hinir smærri og aflminni, hai'a ekki fengið
hótinu betri afla og þetta veit almenningur um alll land.
Þá er það heldur ckki neitt leyndarmál, hversu fór á
sildveiðunum fyrir norðan í sumar, og þær gengu litlu
betur hér svðra í haust og vetur.
Fyrir nokkrum mánuðum var um 36,000 lesta
munur á afla togaranna á árinu 1960 og sama tímabili
árið áður. Það samsvarar um það bil 200 togaraförm-
um, sem hver væri 180 lestir. Jafnvel góðgjarnir
Framsóknarmenn ættu að skilja, að bað munar um
minna. Síðan helir enn sigið á ógæfuhlið í þessu efni.
Þegar á allt er litið, er ekki fjarri lagi að ætla, að tékju-
missir þjóðarinnar sé jafnvel meiri en 500 millj. kr. á síð-
asta ári, enda þótt hans muni ekki verða vart fyrri en á
þessu ári. Framsóknarmenn geta svo sem haldið áfram að
berja hausnum við steininn í þessu efui, en því miður er
þetta staðreynd, sem ekki verður hjá komizt að taka nokk-
urt tillit til. Framsóknarflokkurinn heldur vafalaust áfram
að kenna ríkisstjórninni um þetta, en hann ætti að gæta
jæss að ganga ekki of langt. Hann má ekki mishjóða skyn-
semi almennings, sem veit betur cn Tíminn gerir sér ef lil
vill grein fyrir og dæmir málin yfirleitt at' sanngirni.
Santi seinagangurinn.
Það ætlar bersýnilega að reynast næsta erfitt — ef
ekki óvinnandi verk — að kenna landhelgisgæzlunni
nútíma vinnubrögð í fréttaflutningi. Á því heimili
virðist ríkja fullkominn sofandaháttur að því er þetta
mikilvæga atriði snertir.
Landsmenn, sem standa straum af landhelgisgæzlunni,
eiga auðvitað heimtingu á að fá að vita um starfsem Iieim-
ar------og ekki eftir dúk og disk. Þjónustan ætti einnig
að sjá sér hag í að láta fréttir sem greiðast í té til þess að
skapa sér þá samúð og góðvild, sem getur ráðið miklu um
allan aðbúnað hennar. En síðast en ekki sízt verður hún
að forðast það. sem hún hefir jjrál'aldlega gei't áður -
hvort sem það Iiefir verið vilandi vits eða ekki og jjað
er að gera fréttariturum erlendra aðila gersamlega ókleifl
að' koma málslað Islands á framfæri, þegar deila getur
risið út af töku togara. LandhelgisgæzLm nær að þvi leyli
óralangt út fyrir 12 milurnar.
Það þóttu ekki lítil tíðindi,
þegar sú fregn barst út í
Reykjavík, á námsárum mínum
fyrir 33 árum síðan, að ungur
söngvari, með glæsilegan náms-
l feril erlendis að baki, væri
kominn heim og hefði í hyggju
| að setjast að hér heima og veita
: tilsögn í einsöng og raddþjálf-
un. Þó mun fáa hafa rennt grun
í það þá, hve mikil tíðindi þetta
voru og hvað þessi ákvörðun
hins unga söngvara markaði
stór tímamót í tónlistarsögu
þjóðarinnar. En nú er þetta
orðið lýðum ljóst,
Sigurður Birkis var fyrsti ís-
lendingurinn, er gaf sig allan að
kennslu í einsöng, og það varð
aðalstarf hans hátt á annan
tug ára. Fram að þeim tíma
var vart um annað að ræða fyr-
ir þá, er vildu leggja stund
á söngnám en að fara utan til
náms, en fæstir áttu þess kost,
þótt hugur og' hæfileikar væru
fyrir hendi.
Nú varð hér mikil breyting
á, enda leið ekki á löng'u, unz
nemendahópur Sigurður Birkis
var orðinn það fjölmennur, að
oft varð vinnudagur hans ’óslit-
inn að kalla frá því árla dags
og fram undir miðnætti. En þó
að vinnudagur hans yrði þann-
ig bæði langur og strangur,
varð það aldi'ei á honum séð,
svo brennandi var áhugi hans
og svo lifandi var hann í
kennslustarfi sínu.
Sigurður Birkis var frábær
kennari, því bæði var hann
ágætum tónlistargáfum gæddur
og hafði sjálfur stundað nám
sitt af mikilli kostgæfni hjá úr-
vals kennurum í Kaupmanna-
höfn og í Mílanó. En ekki var
minnst um það vert, hve gott
lag hann hafði á bví, að efla á-
huga nemenda sinna og glæða
hjá þeim skilning á því, að iðk-
un tónlistar væri veglegt og
göfugt hlutverk, er krefðist
mikillar alúðar og vandvirkni,
kostgæfni og sjálfsaga, en væri
mannbætandi og göfgandi flestu
öðru fremur og væri lykill að
einhverjum dýrustu fjársjóðum
hfsins. Þetta var reynsla hans
sjálfs, og af þeirri reynslu sinni
vildi hann öðrum miðla.
Svo samvizkusamur og' vand-
látur kennari var Sigurður
Birkis, að ekkert var honum
fjær, en að sleppa nemendum
sínum með hálfleysta þraut.
Eg man það enn, hve lengi eg
varð að stríða við fyrstu við-
fangsefni mín hjá honum, þar
til hann loks taldi mig hafa
gjört þeim full skil. En svo
ljúfur var hann í öllu viðmóti
við nemendur, að aðfinnslur
hans og eftirgangssemi olli
aldrei neinum sársauka og um-
vönduninni fylgdi ætið sú
hvetjandi og hressandi uppörf-
un, er varð nemandanum ó-
sjálfrátt hvöt til þess að reyna
aftur og gera betur.
Það er engin tilviljun, að
margir þeir, sem einna lengst
hafa náð af íslenzkum söngv-
urum, hófu nám sitt hjá Sig-
urði Birkis, og' fuhkunnugt er
jnér urh það, að sjálfir þakka
þeir honum það ekki hve
minnst, hve vel þeim hefir
vegnað og hve frami þeirra hef-
ir orðið. Og telja þeir þá fleira
til en söngkennsluna eina, svo
mikilvæg'ur grundvöllur, sem
hún þó varð þeim.
En þegar eg minnist söng-
kennarans Sigurðar Birkis,
minnist eg ekki síður mann-
kostamannsins og hins trygg-
lynda hollvinar utan kennslu-
tímanna. Eg man glaðværð
hans og hláturmildi, gamansemi
hans, sem ævinlega var græzku-
laus. Eg minnist óvenjulegrar
háttprýði hans í öllu dagfari,
og eg man hve vandur hann var
að virðingu sinni og hve annt
honum var um það, að aldrei
félli skuggi eða blettur á sæmd
hans fyrir ógætilegt orð eða
skort á háttprýði. Og minnis-
stætt er mér það, hve viðkvæm-
ur hann var. Það þurfti ekki
alltaf mikið til, að honum sárn-
aði í svip, en langrækinn var
hann ekki og aldrei vissi eg til
þess, að hann bæri kala nokk-
urs manns.
En bezt af öllu man eg þó
góðhug hans og hjartahlýju.
Og fyrir þá mannkosti varð
hann nemendum sínum ekki
einasta ástsæll og mikilhæfur
kennari heldur einnig hjart-
fólginn vinur. Svo nákvæmur
sem hann var að eðlisfari í
flestum hlutum, brást honum
þó ekki ósjaldan nákvæmnin,
þegar greiða skyldi fyrir
kennslutímana. Greiðsla fyrir
kennslustundir var honum oft
:og tíðum hreint aukaatriði, eg
tala nú ekki um ef fátækir nem-
endur áttu í hlut, og hefði á-
hugasamur og efnilegur nem-
andi hug á því að sækja lengra'
megni.
I þessum minningarorðum
mínum hefi eg dvalið við fyrsta
þáttinn í lífsstarfi Sigurðar
Birkis, því að hann er mér efst
í huga nú, þegar hann er allur.
Síðari þættirnir tveir voru þó
vissulega ekki ómerkari, og
hafði eg persónuleg kynni af
þeim þáttum báðum, en eg geri-
ráð fyrir því, að aðrir muni
meira við þá dvelja, enda þeir
kunnari alþjóð, og því verð eg'
um þá stuttorður.
Á annan tug ára var Sigurð-
ur Birkis fastráðinn söngkenn-
ari hjá Samb. ísl. karlakóra,
eða þar til hann var skipaður
söngmálastjóri Þjóðkirkjunnar.
Bæði þessi hlutverk leysti hann
svo vel af hendi, að lengi verður
þess minnst og seint fullþakkað.
í einkalífi sínu naut Sigurð-
ur Birkis mikillar hamingju.
Árið 1936, hinn 11. júlí kvæht-
ist hann eftirlifandi eiginkonu
sinni frú Auðbjörgu Jónasdótt-
ur. Veit eg að þann dag taldi
hann jafnan síðan mesta ham-
ingjudaginn í lífi sínu. Enda
varð hún honum svo samhentur
lífsförunautur, sem bezt verður
á kosið. Fagurt varð heimili
þeirra að öllum ytri búnað., eu
heimilislífið varð þar ekki síður
fagurt, bjart og hlýtt.
Hér skal staðar numíð í
þökk og hljóðri fyrirbæn. Vík
er orðin milli vina, en minning-
arnar lifa áfram í þakklátum
hugum gamalla nemenda og'
vina, . unz leiðir liggja aftur
saman.
Guð blessi góðan vin. — Guð
styrki alla honum kæra.
Garðar Þorsteinsson.
j Togarinn —
i Framh. af 1. síðu.
strandsvæðið en það hefði lítið
dugað ef björgunarmenn hefðu
ekki haft not af hinni skæru
birtu frá geisisterkum ljóskast
ara, sem í sumar var komið fyr
ir á sjódælustöðinni og kastar
birtu yfir innsiglinguna. Ljós-
kastarinn var settur þarna fyr-
ir atbeina Slysavarnafélagsins i
Eyjum og hefur hann nú sann-
að ágæti sitt.
Björgunarsveitin hafi einnig
meðferðis talstöðvar og gátu
þvi verið í stöðugu samband’
við bæinn og látið vita hvernig
björgunin gekk.
Gekk vel að skjóta línu frá
vitanum út í skipið og vorv
Belgir fljótii- að festa hana '
bnina og voru þeir svo allir se:
dregnir upp á garðinn.
Meðan á björgun stóð herti
vindinn stöðugt og var varla
orðið stætt á garðinum. Björg-
unarmenn voru í stökkum með
sjóhatta og í háum stígvélum,
en á þeim var ekki þurr þráð-
ur eftir stutta stund á garðin-
um sem oft var hulinn særoki.
Allir hlupu af fundi.
Fjöldi rnanns safnaðist nið-
ur á Skans lii að horfa' á
stranriið. Þar vor.u flestir út-
gerðarmenn í Eyjum saman-
komnir. Höfðu beir setið á
fundi og rætt af kappi og hita
fiskverð og annað, en þegar
fré+tist af strandinu þustu þeir
á fætur og hlupu út.
Vélarhilun.
Skipstjórinn sagði mér að or-
sökin fyrir strandinu hefði ver -
ið sú að skömmu eftir að hafn-
sögumaðurinn yfirgaf skipið
hefði skipið allt í einu misst
ferð cg hefði vélarmaður þá
komið upp að vélin væri biluð.
Var skipið svo skammt undan
að ekki voru tök á að bjarga
því frá strandi.
Það er mál manna hér að
réttast væri að láta refsingu
skipstjórans niður falla, sakir
ógæfu hans að missa skipið.
Öðrum hafa áður verið gefnar
upp sakir.
Eiga sök á dauða
117 manns.
Innan skamms mun hópur
(ékkneskra járnbrautarstarfs-
manna koma fyrir rétt vegna
járnbrautarslyss mikils.
Slys þetta varð 15. nóvember,
en þá rákust á tvær lestir með
þeim afleiðingum, að 117 menn
biðu bana. Hefur rannsókn leitt
í ljós, að hirðuleysi nokkurra
manna var um að kenna, og'
verða þeir ákærðir fyrir mann-
dráp.