Vísir - 02.03.1961, Blaðsíða 5

Fimratudagmn 2. marz 1961
VÍSIR
JsL.

ALÞIHIGISTfÐIIIIDI VfSIS
Vistheimili fyrir stúlkur.
Ágreiningur um skipulag.
Vantar fé til húsbyggmgar.
Gísli Jónsson gerði í gær á
íundi sameinaðs Alþingis fyr-
irspurn til menntamálaráð-
liierra um vistheimili fyrir ung-
ar stúlkur. Gísli spurði hvað
liði byggingu vistheimilisins,
hve margar stúlkur hafi verið
sendar út á erlend vistheimili,
hvort til séu skýrslur um fjölda
þeirra stúlkna, sem þarfnast
vistar og hvaða skýrsur það
séu. Einnig spurði Gísli hvað
ríkisstjórnin hyggðist gera í
málefnum þessimi.
f stuttri ræðu sem Gísli Jóns-
son hélt með fyrirspurninni
sagði hann m. a.: Árið 1955 var
breytt lögum um vernd barna
og' ungmenna þannig að bætt
var inn í lögin grein um að
byggja skuli vistheimili í'yrir
afvegaleiddar stúlkur. Nefnd
var skipuð til að athuga málið.
Nokkru síðar urðu stjórnar-
skipti. Ríkisstjórnin, sem tók
við völdum, skipaði nýja nefnd
í málið. Sú fyrri athugaði hús-
næði, sem til greina kom og
staði, sem til greina komu und-
ir nýja byggingu. Síðan hefir
ekkert gerzt.
Menntamálaráðherra Gylfi Þ.
Gíslason tók næstur til máls
og svaraði fyrirspurnunum. í
apríl 1955 var skipuð nefnd til
að gera tillögur um þessi mál-
efni. Nefndin gerði athuganir
sínar og lagði síðan til að hafizt
yrði handa um byggingu vist-
heimilis fyrir 30 stúlkur,
starfsfólk og stjórn slíks heim-
ilis. Húsameistari gerði upp-
drátt að byggingunni og var
byggingarkostnaður áætlaður
6 • millj. kr. Jafnframt lagði
nefndin til að tekin yrði upp í
fjárlög einnar millj. kr. árlegt
framlag til byggingarinnar. Var
stungið upp á Sólheimum í
Grímsnesi eða Reykjum í
Grímsnesi, sem heppilegum
stöðum fyrir vistheimilið.
Ekkert fé var veitt á fjárlög-
um og því ekki hægt að hefja
bygginguna. Ástæðan mun hafa
verið sú, að ríkið'var að byggja
vistheimili fyrir drengi í
Breiðuvík og hefir talið hyggi-
legt að láta allt fé til þessara
mála ganga til hennar eins
I , ,
og a stoð.
| Árið 1956, er eg tók við em-
bætti menntamálaráðherra,
sagði Gylfi Þ. Gíslason, varð
eg var við ágreining um stærð
og staðsetnigu heimilisins.
Skipaði eg þá nefnd til að
endurskoða málið. Lagði hún
til að vistheimilið yrði fyrir
stúlkur á aldrinum 13—18 ára.
Skyldi það reist á Úlfarsá í Mos
Ifellssveit. Jafnframt var lagt
til að menntamálaráðuneytið
gæfi þrem konum tækifæri til
að fara utan og kanna rekstur
slíkra vistheimila með það fyr-
ir augum að þær tækju siðan
við rekstri heimilisins hér.
Gerði nefndin ráð fyrir að
heimilið skyldi verða fyrir sex
stúlkur.
I Ekkert fé hefir fengizt þótt
kostnaðurinn við framkvæmd
þessarar tillögu sé mun minni
‘ en við framkvæmd hinnar Þó
<
hafa safnast 900 þús. kr., sem
veittar hafa verið á fjárlögum
til vistheimilis fyrir stúlkur.
En þessir peningar endast
skammt.
Stofnkostnaður vistheimilis-
ins í Breiðuvík eru unr 3.5
millj. kr. og nokkru ólokið. Ár-
legur rekstrarkostnaður er 972
þúsundir. En ekkert fé hefir
verið veitt til rekstrar vistheim
ilisins fyrir stúlkur.
Mér er ljóst, að hér er um
mikið vandamál að ræða, sagði
menntamálaráðherra. Eg gerði
því ráðstafanir til þess að
nokkrar stúlkur gætu fengið
vist á dönskum vistheimilum.
Vegna velvildar danskra stjórn
arvalda hafa nú farið.9 stúlkur
til slíkrar dvalar, Eru fimm
þeirra komnar heim en 4 eru
enn erlendis. Sérstök nefnd var
skipuð til að athuga ástæður
þeirra stúlkna, sem taldar voru
þurfa vist og réði nefndin
hverjar sendar voru. Tvær
stúlkur bíða eftir vist erlendis.
Árangurinn hefir orðið sæmi-
legur eða ágætur. Foreldrar eru
ánægðir með árangurinn og
kvenlögreglan telur sig ekki
hafa nema gott eitt að segja
um stúlkurnar.
Talið er að um 20—30 stúlk-
ur þurfi hælisvistar í lengri eða
skemmri tima. Kvenlögreglan
hafði með mál 89 stúlkna að
gera árið 1959. Þar af þurftu
18 á hælisvist að halda. Barna-
verndarnefnd hefir haft af-
skipti af ástæðum 20—30
stúlkna undanfarin ár.
Allmikið hefir verið unnið
að þessum málum. Ýmsir hafa
farið utan til að kynna sér þessi
mál og rekstur vistheimila þar.
Nefndir sem kannað hafa
málin eru ekki á eitt sáttar um1
staðarval og' stærð vistheimil-'
isins. En þetta eru grundvallar-'
atriðin. En þegar nægilegt fé
hefir fengizt, verður hafizt'
handa um byggingu vistheim-
ilis.
Gísli Jónsson þakkaði ráð-
herranum upplýsingarnar.
Taldi hann að ræða þyrfti mál-
ið frekar, en kvaðst láta sér
nægja að benda ríkisstj. á að
ekki væri fullnægt þeirri grein,
sem fjallar um byggingu vist-
heimilisins, nema ríkisstj. á-
kvæði stað undir heimilið svo
og stærð þess.
Fróðieg grein um ísland í
bandarísku blaði.
The Satiurday Evening Post birtir
vinsamlega grein ásamt mörgum
myndum.
Kenya
Frh. af 6. síðu:
uggur er við kommúnistiskan
áróður og áhrif í þessum lönd-
um.
Sagt ér, að mikilvægra tíð-
inda megi vænta í Alsírmálinu
eftir um það bil viku, ef til
vill fyrr.
í naesta hefti af The Saturday
Evening Póst, einu útbreidd-
asta vikublaði Bandaríkjanna,
birtist stór og fróðleg grein um
ísland og fylgja margar
skenuntilegar myndir.
Grein þessi er eftir blaða-
mann, er kom hingað í stutta
heimsókn s.l. sumar, Evan Hill
að nafni, en myndirnar eftir
Claude Jacoby. Sýnilegt er að
greinarhöfundur hefur notað
tímann einkar vel þessa þrjú
daga, er hann dvaldist hér á
landi, og vafalaust notið mikill-
ar aðstoðar Islendinga og ann-
ara kunnugra manna hér til að
skrifa grein sína, því að hún
ber ótvírætt með sér að þar
hafa fróðir menn lagt hönd að
verki. Sýnilegt er og, að próf-
örk hefur verið yfirfarin og leið
rétt af íslendingi, því að íslenzk
staðarheiti, rriannanöfn o.fl. eru
þar rétt skrifuð, sem óvenju-
legt er um slíkar greinar, og' er
það vel, enda ber það með sér
góðan vilja höfundar til að fara
rétt með.
Segja má e. t. v. að greinin
risti ekki djúpt, enda er hún
ekki þannig rituð að til þess sé
ætlast. Þar er hvergi minnst á
stjórnmál, fjármál eða önnur
vandamál nútímans, en aðal-
lega leitast við að lýsa landinu,
þjóðareinkennum og söguleg-
um staðreyndum. Greinin er
fyrst og fremst rituð þannig að
ætla mætti að markmið hennar
væri fyrst og fremst auglýsing
fyrir land og' þjóð og til þess
fallin að laða hingað ferðamenn
og ber það sízt að lasta.
Rögnvafdur Sigurjónsson heldur
tónfeika í Þjóðieikhúsinu.
Tvær umræður um landhelgina.
Sameinað Alþingi ákvað í
gær uniræður um þingsálykt-
. unartillögu ríkisstjórnarinnar
um landhelgismálið.
Þingforseti Friðjón Skarp-
héðinsson lagði til, að eins yrði
höfð ein umræða. Reis þá Ein-
ar Olgeirsson á fætur og kvaddi
sér hljóðs um þingsköp. Taldi
' hann málið svo mikilvægt að
ekki mætti minna vera en Al-
, þingi ræddi það i tveim umræð-
, um.'
i ri Forsætisráðherra . Ólafur-
. Thórs kvaðst,' eftir að :hafa'
kannað afstöðu stjórnarliða,
ekkert hafa á móti tveim um-
ræðum. Hann hefði að vísu átt
viðræður við'Hermann Jónas-
son og Einar Olgeirsson um
málið og skilizt, að þeir mýndu
ekki leggja mikið upp úr því
að umræður yrðu tvaér. En úr
því að þessi ósk hefði borizt,
þá kvaðst forsætisráðherra
vilja lýsa því yfir í nafni Sjálf-
stæðisflokksins- og Alþýðu-
flokksins, að þessir flokkar
teldu ástæðulaust að setja sig
upp á móti óskum- Einars Ol-
geirssonar ög flokks han'si
Rögnvaldur Sigurjónsson
píanóleikari heldur tónleika í
Þjóðleikhúsinu á morgun kl.
20.30, en síðast liélt hann sjálf-
stæða tónleika fyrir 5 árum.
Að þessu sinni leikur Rögn-
valdur Sonata quasi una Fanta-
sia op. 27 nr. 2 („Tunglskins-
sónata“) eftir Beethoven,
Fantasíu op. 15 í C-dúr (Wan-
derer) eftir Schubert. Images
eftir Debussy, Preludium og
etýður eftir Scriabine, Úr
„Années de Pelerinage" og
Mefisto, vals eftir Liszt. Að-
göngumiðar að tónleikunum
fást í Þjóðleikhúsinu.
Rögnvaldur bauð frétta-
mönnum í síðdegiskaffi á heim-
ili sínu nýlegá og sagði m. a. að
innan skamms kæmi út ný
hljómplata, sem hann hefir leik-
ið inn á lög eftir Chopin.
His ‘ Master's Voice gefur plöt-
una út. Verður hún einnig til-
sölu erlendis. Það er Fálkinn
sem stuðlar að útgáfu þessarar
plötu, og bar Rögnvaldur mikið
lof á áhuga forstjórans, Har-
aldar. Oláfssonar, sem sýnt
hefði íslenzkum tónlistar-
mönnum mikla vinsemd og gef-
ið þeun góð tækifæri og kynn-
ingu með útgáfu á íslenzum
hljómplötum.
j Fyrst kom Rögnvaldur fram
á tónleikum hér 1937, en fyrstu
jsjálfstæðu tónleikana hélt hann
jí Washington 1945 og gerðist
jsarna ár kennari við Tónlistar-
skólann í Reykjavík, þar sem
hann er nú yfirkennari píanó-
'deildar. Sjálfur stundaði hann
Jframhaldsnám í Kaupmanna-
;höfn, París og New York. Hann
hefir haldið tónleika víðar en
|aðrir íslenzkir tónlistarmenn, á
Norðurlöndum, Bandaríkjum,
Sovétríkjum, Tékkóslóvakiu og
víðar. Þegar Rögnvaldur var
spurður, hvernig honum' líkaði
að leika erlendis, svaraði hann
því til, að það væri skelfilega
þreytandi að vera á tónleika-
ferðum erlendis. Og það versta
væri, að geta ekki æft sig dag-
lega,j þv.í að óvíðast væri að-
gangur að hljóðfærum i gisti-
húsum. Píanóleikara væri dag-
leg æfing nauðsyn, og eiginlega
þyrfti píanóleikari helzt _að
halda tónleika árlega til að
halda sér við efnið og skila góð-
um árangri. Þeir færu fljótt úr
j,formi“ eins og íþróttamenn,
ef æfingar væru ekki sundaðar
að staðaldri.
í upphafi greinar lýsir höf-
undur þeirri tilviljun, að hann,
skyldi taka sér ferð á hendur
hingað, og samtali við íslenzka,
stúlku og skrifstofustjóra ferða
skrifstofu í London. Síðan flyt-
ur hann lesandann beint tiJ.
Þingvalla, þar sem hann er í
fylgd með Þór Hagalín, synii
Guðmundar. Þar lýsir Þór fyrir
hnum þeim atburðum, er gerð-
ust árið 1000 að kristni var lög-
tekin á íslandi. ísland var „upp
götvað“ 9. maí 1940, segir höf.,
þegar Bretar hernámu ísland.
til að verja það fyrir nazistum..
Síðan lýsir hann i fáum orðumt
sögu íslendinga frá landnáms-
öld, og minnist í því sambandi:
á þá staðreynd að landnáms-
menn skírðu. landið þegar nú-
verandi nafni, og er skýring
hans á því dálítið nýstárleg og’
vii'ðist þar aðeins „slá út í‘*
fyrir honum. en þar segir hann:
að fyrstu landnemar hafi verið
svo hugfangnir af landinu aði
þeir hafi skírt það fsland til
þess eins að fæla burtu fleira
fólk, því þeir vildu hafa landift'*
fyrir sig'. Að Eiríkur Rauði gaf
Grænlandi sitt nafn, segir hani'ji
gert af þveröfugri ástæðu, og er
það samkvæmt söguheimildum..
Evan Hill skrifar mjög vin-
samlega um land og þjóð, segir
landsmenn fáskipta, stolta.,
menntaða o. s. frv. Þeir séu.
ekki sérstaklega stimamjúkir
við erlenda ferðamenn. þvi afti
meðfædd sjálfsbjargarviðleitnii
og stolt meini þeim að sýna þá.
lipurð og jafnvel undirlægju-
skap, sem ferðafólk á víða a'ft<
venjast.
Höfundur fer mörgum orð-
um um menntun og bókmenntai
lega þekkingu landsmanna. Seg:
ir hann t. d. að nóbelsverðlauna
höfundurinn Halldór Laxness’-
sé ekkert sérstakt afbrigði. Lýs
ir hann kvöldstund í félagi.
Þórðar Einarssonar, er starfar
hjá bandarísku upplýsingaþjóni
ustunni og fleira fólks, bæði:
innlends og erlends, og þeirni
fjölbreyttu, heimspekilegu um-
talsefnum, sem báru á góma.
í Hveragerði drakk hann,
kaffi hjá frú Sigriði Björns-
dóttur, sá þar gufugos í hver og
lýsir hverasvæðinu. Borðar
harðfisk. sem bragðast eins og
saltaðir tréspænir. Lýsir þvi
hve ódýrt sé að gista hér og;
, ferðast um og lýkur greininní:
I með því að lýsa landinu sem
^ sannkölluðum hvíldarstað.
i „Flestir kyrrlátir staðir í ver-
öldinni eru orðnir skemmdir
með ofmiklum átroðningi. Hvar
sem flugvél getur lent — f
karabiska hafinu, við Minorca,
eða meðal grænu. grísku eyj-
anna — eru fjármálamenn,
komnir . með fingurna til afti
byggja, girða af 'og græða. En
j það verður langt þangað til ís-
land breytist. Það er paradísi
kyfrðar og fegurðar. — „Dá-
samlegt fuglaland“, sagði- brezk:
ur fuglafræðingur — og dásam-
lega vinalegt land með sterku,
stoltu og' sjálfstæðu fólki.“