Vísir - 17.03.1962, Blaðsíða 7

Laugardagurinn 17. marz 1962.
V'lSIR
7
Eins og komið væri
I aðra heimsálfu.
Ég segi frá þessu tiJ þess að
Margir voru hagir —
I sveitunum voru ávallt hag-
leiksmenn, sem fengust við
margskonar smíði, og margir
unglingar vildu af þeim læra.
— Allur þorri ungiinga lærði
störfin af öðrum — og var oft
lítið um tiláögn, en þá var at-
hyglinni beitt til þess að sjá
Forsetahjónin og Jóhann Armann Jónasson. Myndin tekin á Starfsfræðsludeginum.
VIÐTAL DAGSINS -
ist í músíkflutningi. Höfn vill
fá til sín allt það bezta, sem
völ er á — og þeir hafa fengið
alla beztu krafta heims í heim-
sókn áratugum saman. Það er
auðveldara að telja þá, sem
ekki hafa komið þangað og lát-
ið ijós sitt skína en hina, sem
þar hafa ekki heyrzt. Alveg
sama á hvaða músfksviði sem
er. Klassík, jazz eða hvað það
nú heitir. Og gömlu jazzsnill-
ingarnir eins og Louis Arm-
strong og Duke Ellington eru
orðnir aufúsugestir þeirra, sem
einu sinni voru svarnir óvinir
jazzins.
— Er þá unga fólkið farið
að venja komur sínar f óper-
una?
— Það hefir alltaf gert það,
eins og maður getur ætlazt til.
Vitaskuld eru fleiri unglingar
sanntrúaðir í jazz og dægur-
mússikkinni, flestir þyrlast í
twist þessa stundina og það
þýðir ekki að fást um það.
Hver verður að slíta bamsskón
um, hlaupa af sér hornin og
að vaða sinn eld. En svo mikið
er víst, að enginn verður ung-
ur nema einu sinni, eins og
einhver sagði. Dægurmúsík er
ekkert annað en dægurmúsík
og það verður að hafa það, að
hún fái yfirtökin — um sinn.
Hún endist ekki til lengdar, og
eldra fólkið semtelurunglingana
glataða í dægurmúsíkinni, hef-
ur sem betur fer talsvert rangt
fyrir sér. Unga fólkið
skemmtir sér við léttmetið og
verður leitt á því. Þess vegna
heldur klassíkin áfram að lifa,
af því að hún fær alltaf nýja
og fleiri áheyrendur, hún erfir
heiminn.
— Svo ég komi nú aftur af
fjöllum, þurfá Öanir að sækja
flesta söngvara til útlanda í ó-
peruna sína?
— Það er síður en svo. Við
Islendingarnir erum svo að
segja einu útlendingarnir við ó-
peruna, Stefán Islandi, Magnús
Jónsson og ég. Danir hafa úr-
vals söngkonur og baritona, en,
það er sama sagan þar og ann-
arsstaðar, að tenórar eru svo
fátíð fyrirbæri, svo sjaldgæfar
karlaraddir, að þeir eru að því
leytinu í mannahraki.
— Já, við höfum heyrt
danska söngvara hér í útvarp-
inu, eins eitthvert gamalt stolt
Dana, sem hét Ilerold, líka
Lauritz Melchior, sem söng
helzt í útlöndum og svo Marius
Jacobsen, sem oft hefir sungið
,,Flyv, fugl, fiyv“ hér um
morgun, kvöld og miðjan dag.
Hvað er að frétta af þeim?
— Þetta eru allt snillingar
og góðir fyrir sinn Katt og
meira en það. Herold er gömul
og góð snilld og frægð, Mel-
chior byrjaði í heimalandinu
Danmörk, fór svo til Þýzka-
lands, var þar samtíða Pétri
okkar Jónssyni og þeir gerðust
miklir Wagnersöngvarar. Mel-
chior fluttist til New York og
varð þar, eitt stærsta nafn hjá
Metropolitan. En Marius Jacob-
sen, hann var alla tíð einn
mesti sómasöngvari Danmerk-
ur, söngvari af lífi og sál og
indæll persónuleiki. Hanr. dó
fyrir skömmu, og dönsk söng-
músík missti einn af sínum
beztu mönnum.
— Eruð þér af söngfólki
kominn?
við Jóhann Ármann Jón-
asson, úrsmiðameistara
Framh. af 4. síðu.
eignazt eitt bezta óperuskáld á
þessari öld, Benjamin Britten.
Ekki ætti að henda mig að
gleyma honum. Ég vann nefni-
lega mesta söngsigur minn í
Höfn 'í óperu hans „The Rape
of Lucretia”, og óperur hans,
„Albert Herring", „The Begg-
ar’s Opera“ og fleiri eru ein-
hver skemmtilegustu músík-
verk óperusöngvara og gesta á
seinni árum.
— Er Kaupmannahöfn mikil
músíkborg?
— Nú er ég alveg gáttaður!
Hvort hún er! Það fer fátt fram
hjá Hafnarbúum, sem bezt ger-
Vegna kynna minna af
Starfsfræðsludögunum, einkan-
lega að því er tekur til leið-
beiningarstarfsins, sem þar er
unnið, hafði eg veitt því at-
hygli, að meðal leiðbeinanda
þar hefur verið frá upphafi einn
af kunnustu iðnmeisturum
borgarinnar. Við eftirgrennslan
komst ég að því, að hann er
elztur leiðbeinenda á Starfs-
fræðsludögunum, og vafalaust
elztur slíkra leiðbeinenda á
Norðurlöndum, að því er Ólafur
Gunnarsson, skipuleggjari
Starfsfræðsludaganna hér tjáði
mér.
Þessi mæti borgari, er hér
um ræðir, er fjölda mörgum
hér í bæ að góðu kunnur, svo
lengi sem hann hefur hér dval-
izt og starfað, nú kominn á
86. aldursár, en ber aldurinn
afburða vel. Hann er Jóhann
Ármann Jónasson úrsmíða-
meistari. Fór ég á fund hans
og rabbaði við hann um ofan-
nefnt leiðbeiningarstarf hans
og bað ég hann þó fyrst að
segja mér, til nokkurs saman-
burðar, hvernig ástand og liorf-
ur hefði verið fyrir unglinga,
sem vildu læra einhverja iðn-
grein, þegar hann var á bams-
og unglingsaldri.
— Það var mér mikið á-
nægjuefni, sagði Jóhann Ár-
mann, <er stofnað var til Starfs-
fræðsludaganna hér, og mér
varð sannast að segja þá og oft
síðar hugsað til þeirra tíma, er
ég var ungur. Þá hefði ég viljað
eiga þess kost, að njóta leið-
beininga um starfsval. Ég er
fæddur í Drangshlíð undir
Eyjafjöllum 2. janúar 1877, son-
ur Jónasar Kjartanssonar
prests í Ytri-Skógum, og á
þeim árum, sem ég var að alast
upp, áttu unglingarnir fárra
kosta völ. Það var ekki um
margt annað að ræða en bú-
skapinn sem framtíðarstarf,
nema að því er varðar þá til-
tölulega fáu, sem reyndist
kleift að ganga menntaveginn
sem þá var kallað. Vitanlega
.voru fjölda margir unglingar,
sem höfðu hæfileika til slíkrar
skólagöngu, en þörf fyrir
vinnukraft þeirra heima, efni
lítil, eða líka hugur þeirra
hneigðist í aðrar áttir.
hvernig aðrir unnu og — reynt
á eigin spýtur. Hér kom eitt til
gréina, með hagleiksmennina,
að þeim var svo sárt um tæki
sín, að þeir vöktu yfir þeim,
enda oft dýr, og erfitt að afla
þeirra — og þau voru ekki
látin í unglinga hendur.
Erfiðleikar.
Og miklir erfiðleikar voru
jafnan á vegi þeirra, sem
reyndu að komast í iðnnám til
meistara, því að oftast var set-
inn bekkurinn — meistararnir
á þeim tíma hræddir við fjölg-
un í stéttinni, og stétt meist-
aranna enn fámenn, svo að ekki
gat verið um stóran hóp nem-
enda að ræða, Mín saga er í
stuttu máli sú, að ég var ráð-
inn til smíðanáms, og varð
samferða suður með síra Gísla
Kjartanssyni, en hann var hálf-
bróðir föður míns, sem ég
missti á barnsaldri. En mér
féll ekki trésmiðanámið og fór
heim aftur með síra Gísla. Ég
hafði komið í úrsmíðavinnu-
stofu með honum hér og á
heimleið sagði hann við mig:
— Heldurðu nú ekki, Jói
minn, að þér hentaði betur að
læra úrsmíði?
Og hann vildi, að ég byggi
mig undir að fara til Kaup-
mannahafnar og læra þar, ef
ég gæti ekki komizt að við
nám hér og skyldi kann kenna
mér dönsku um veturinn, ef ég
vildi ráðast til hans yfir sum-
arið. Varð þetta að ráði, en
lítið varð úr kennslunni vegna
veikinda síra Gísla, en þannig
atvikaðist er frá leið, að ég gat
notið dönskukennslu hjá síra
Jes Glslasyni, sem dvaldist á
heimili móður minnar fyrsta
fyrsta árið, sem hann var
prestur að Eyvindarhólum.
Fór utan I
algerri óvissu.
Reynt var að komast í iðn-
nám hér I Reykjavík og vegna
kunningsskapar leitað ráða og
aðstoðar Ólafs heitins Sveins-
sonar gullsmiðs, en hann vís-
aði mér til Magnúsar Benja-
mínssonar irsmíðameistara, en
það var svo áskipað hjá hon-
um, að hann gat ekki tekið
mig til náms. Fór ég svo utan
I algerri óvissu, á aukaskipi
sem kom I stað Lauru, sem þá
var í áætlunarferðum hingað.
Aukaskip þetta gekk undir
nafninu „Svinestalden“ og lýsi
ég því ekki frekara. Þetta var
1897. Etiir mikla leit og erfið-
léiká'kbmst ég I úrsmíðanám
hjá ágætum meistara við
Knippelsbro, og minnist ég
þeirra daga með ánægju, þótt
búið væri við akrínukost og
maður væri oft hálfsoltinn, en
svo var um marga stúdenta og
íslenzka iðnnema I Höfn á
þessum tíma. Eftir fjögurra
ára nám vann ég sem sveinn I
3 ár í Höfn og var þar alls 7
ár og setti svo á stofn úrsmíða-
vinnustofu hér í borg
menn fái nokkra hugmynd um
þá erfiðleika, sem við var að
etja fyrir unglinga, er vildu
læra iðnnám á þessum tíma.
Breytingin á þessu sviði sem
öðrum er svo stórkostleg, er ég
ber saman æsku mína og nú-
tímann — að það er eins og
maður sé nú horfinn I aðra
heimsálfu við að öllu leyti betri
skilyrði. Vil ég og nefna, að á
fyrrgreindum tíma bjó almenn-
ingur til sjávar og sveita oft
við sult og seiru og miklu ó-
bliðara veðurfar en nú.
Hugsunarháttur
hins nýja tíma.
Nú er sá hugsunarháttur
ríkjandi sem betur fer, að allir
vilja allt fyrir unglingana gera,
og þeim standa ótal leiðir opn-
ar, ef vilji er fyrir hendi. Það
er sá mikli munur. Og minnug-
ur minnar fyrri baráttu fagna
ég alveg sérstaklega því starfi,
sem unnið er með Starfs-
fræðsludögunum, og er ég þess
fullviss, að margir munu njóta
góðs af því. Dreg ég þá álykt-
un m. a. af framkomu og áhuga
þeirra mannvænlegu unglinga,
sem ég hefi spjallað við. Og ég
vil sérstaklega taka fram, að I
fyrstu var meira los á þeim
unglingum, sem til mín komu,
en eftir því sem lengra leið,
gætti meiri alvöru og festu I
fyrirspurnum þeirra og tali um
þetta. Og það tel ég góðs vita.
- A. Th.
VIÐTAL
Framh. á 10. síðu.