Vísir - 27.06.1962, Qupperneq 9

Miðvikudagur 27. júní 1962.
9
Víst er latíaan
Hfandi mál"
íslenzkar menntaskólastúlkur eru
margar hneigðar fyrir tungu-
mál en aðrar námsgreinar, því
setjast þær flestar í máladeild
fremur en stærðfræðideild, og
að stúdentsprófi loknu leggja
þær margar fyrir sig háskóla-
nám í tungumálum, ýmist í
B.A.-deiId Háskóla íslands eða
þær nema við háskóla erlendis.
En þær leggja flestar fyrir sig
nýju málin. Hitt er sárasjald-
gæft, að þær hneigist til að
nema fornmálin. Þó frétti ég
um eina, sem lauk stúdentsprófi
um daginn, og búin væri að á-
kveða að fara utan og leggja
fyrir sig háskólanám I „klass-
isku málunum“, en svo kallast
gríska og latína.
Fréttamaður Vísis heimsótti
þessa ungfrú á dögunum, en
hún heitir Auður Þórðardóttir
(byggingafræðings Jasonarson-
ar).
— Hvers vegna völduð þér
yður þessa sérgrein?
— Ég hef verið að læra lat-
ínu s.l. þrjá vetur siðan ég sett-
ist í lærdómsdeild Menntaskól-
ans í Reykjavík og mér hefir
alltaf þótt ákaflega gaman að
henni, svo að ég hef allan hug
á að fullnuma mig I henni. Hins
vegar hef ég því miður ekki
enn lært neitt í grísku, af því
að hún er ekki kennd hér í
menntaskólum, sem mér finnst,
að ætti þó að vera, eins og
sjálfsagt þykir £ menntaskólum
erlendis. Ég hef sótt um inn-
göngu í háskólann I Edinborg
í haust, og nú verð ég að verja
sumrinu til að læra undirstöðu-
atriðin f grísku og komast sem
bezt niður f henni, svo að ég
komi ekki alveg af fjöllum, þeg-
ar ég sezt inn f háskólann f
haust
— Farið þér strax út til að
fá þar undirbúning í grísku
fyrir inngöngu í háskólann?
— Nei, ég hef hugsað mér að
byrja grískunámið hér heima í
sumar. Svo held ég til Edin-
borgar nokkru áður en skólinn
hefst f haust. Þar kem ég vfst
meira fákunnandi hvað grfsk-
una snertir en aðrir stúdentar,
því að f erlendum menntaskól-
um er gríska kennd 2 — 3 sfð-
ustu vetuma.
— En standa íslenzkir stúd-
entar útlendum á sporði í Iat-
ínukunnáttu?
— Já, svona yfirleitt. Raunar
hafa erlendir stúdentar lært lat-
ínu fleiri vetur en hér tíðkast.
En við höfum samt komizt yfir
eins mikið námsefni, þvf að við
höfum miklu fleiri kennslu-
stundir á viku, sfðustu vet-
uma f menntaskólum hér er
latína kennd nærri daglega.
— En læra ekki flestir latfnu
hér hálfgert eins og páfagauk-
ar, læra hana utan að með að-
stoð þýðingar?
— Þvf er ekki að neita, að
margir treysta of mikið á þýð-
ingar sér til aðstoðar. Þó er ég
ekki frá því, að það hafi minnk-
að f seinni tíð. Þó nokkrar
skólasystur mínar hafa mjög
gaman af að læra latínu.
— En finnst yður ekki býsna
margir líta á latínu sem stein-
dautt mál, er.litil þörf sé fyrir
nú á dögum?
— Það eru vissulega margir
þeirrar skoðunar. En ég álít
þetta rangt. Að vísu er latfna
ekki lengur notuð sem talmál.
L 'v'in er engu að síður móður-
Auður Þórðardóttir
tunga rómönsku nútímamál-
anna, og allir vita að þeim
yeitist léttara að læra frönsku,
ítölsku eða spænsku, sem áður
hafa lært eitthvað í latínu. Og
raunar gerir hún manni miklu
frémur kleift að komast niður
í fleiri málum. Margir hafa
gaman af samanburðarmál-
fræði, og þeim er latínan ó-
missandi iykill. Mörg orð í fs-
lenzku og latínu eru svo nauða-
lík, t. d. nokkur þar sem f upp-
hafi orðs kemur f í íslenzku í
stað p í latfnu, svo sem faðir:
pater, fiskur: piscis o. s. frv.
Mörgum þykir latínan þung
vegna málfræðinnar. Það er að
vísu satt, að málfræðin er
margbrotnari en í ítölskunni,
sem annars er henni skyldust.
En þrátt fyrir það er hún skipu-
legt tungumál, skýrir hugsun-
ina ekki síður en stærðfræði
gerir,, mér finnst hún líka
hljómfögur og orðin mjög fal-
leg. Svo er loks það, að enda
þótt hún sé ekki lengur töluð
þjóðtunga, er hún frummál fag-
urs skáldskapar. Síðasti latínu-
veturinn í Menntaskólanum er
enn skemmtilegri en hinir fyrri,
þegar kemur að kvæðunum eft-
ir höfuðskáldin Horaz og Virgil.
Það er ekki dautt mál, sem varð
veitir slíkan skáldskap.
— Mér dettur þá f hug að
spyrja yður dálítið um félags-
lífið f Menntaskólanum, því að
það virðist standa með miklum
blóma um þessar mundir, ekki
sfzt bókmennta- og listafélög.
— Já, það er nærri of mikið
um slíkt liggur mér við að
segja. Ekki svo að skilja, að ég
sé á móti þeim. Heldur miklu
fremur vegna þess, að það er
ekki tími til að sinna öllu þvf,
sem mann langar til, Það er eitt
allshe; jar Listafélag, sem skipt-
ist í bókmennta-, myndlistar-
og tónlistardeildir, auk mál-
fundafélagsins Framtfðarinnar,
— Hvað gerðist nú helzt í
bókmenntafélaginu í vetur?
— Þar eru á hverjum vetri
fen'gnir kunnir rithöfundar og
bókmenntafræðingar til að
flytja erindi eða miðla okkur
einhverju af speki sinni. Mér
verður áreiðanlega lengi minn-
isstætt, að Sigurður prófessor
V'! S / R
Gunnar Thoroddsen, fjármálaróðherra
Hvaða leiðir munu
leysa verkföll og
verkbönn af hólmi?!
Hundruðum milljóna
á glæ kastað.
Enn á ný hefur af völdum
vinnustöðvana hrikt í þeim
þeim stoðum, sem bera uppi
byggingu hins íslenzka at-
vinnu- og efnahagslífs. Hundr
uðum milljóna af dýrmætum
gjaldeyri hefur verið á glæ
kastað og enn stærri fúlgum
stefnt í voða, vegna þess að
vinnuveitendur og launþegar
hafa ekki komið sér saman
og þess vegna stöðvað* at-
vinnutækin, ýmist með verk-
falli eða verkbanni.
Togaraverkfallið hefur nú
staðið í þrjá og hálfan mánuð
og valdið þjóðinni stórfelldu
tjóni, í töpuðum afla og er-
lendum gjaldeyri.
Sumarsíldveiðin hefst nú
síðar en í fyrra vegna deilu
um síldveiðikjörin. Er trúlegt,
að sá dráttur hafi valdið þjóð
inni miklum skaða. En fram-
undan var vá fyrir dyrum,
engar horfur á samkomulagi
aðiljanna og mestar líkur til
að sumarsíldveiðin, sem í
fyrra færði landinu um 700
milljónir í eríendum gjaldeyri,
hefði verið að engu gerð, ef
ríkisstjórnin hefði ekki tekið
í taumana með Jónsmessu-
lögunum.
Eru vinnustöðvanir
ekki úrelt aðferð?
Þegar menn leiða hugann
að því óskaplega tjóni, sem
vinnustöðvanir valda þjóð-
inni allri, hlýtur sú spuming
að vakna: Er það ekki orðin
úrelt aðferð að leita lausnar
á kjaradeilum með því að
stöðva framleiðslu þjóðarinn-
ar? Er ekki unnt að finna
aðrar leiðir, önnur úrræði til
þess að ráða fram úr ágrein-
ingi um skiptingu arðsins?
Lögin um kjarasamninga
opinberra starfsmanna.
Á síðasta Alþingi voru sett
merk og mikilvæg lög um
launamál opinberra starfs-
manna. Þeim er nú veittur
samningsréttur um kaup og
kjör, en hingað til hafa laun
þeirra og starfskjör verið á-
kveðin með Iögum. Felst í
þessari löggjöf um kjarasamn
inga mikil réttarbót til handa
Gunnar Thoroddsen.
opinberum starfsmönnum.
Fyrst skal reyna til þrautar
samkomulag milli fulltrúa
ríkisins og starfsmannanna.
Takizt það ekki, fær sátta-
semjari málið til meðferðar.
Finnst ekki heldur lausn að
þeim leiðum, skal kjaradóm-
ur fá málið til meðferðar og
kveða upp úrskurð um það,
hver kjörin skuli vera. Eiga
hinir opinberu starfsmenn
einn fulltrúa f kjaradómi, rík
isstjórnin annan, en þrjá, og
þar með meirihluta dómsins,
skipar hæstiréttur.
Með þessum lögum, sem
sett voru með samkomulagi
ríkisstjómarinnar og banda-
lags starfsmanna ríkis og
bæjar, er fundin heppileg og
varanleg leið til þess að
leysa launamál opinberra
starfsmanna.
Vísbending
til annarra
stétta.
En þessi lög um kjara-
samninga starfsmanna rfkis-
ins eru einnig vísbending til
annarra stétta.
Nú þegar hafa fjölmenn
samtök launamanna, sem
þessi lög taka ekki til, Sam-
band íslenzkra bankamanna,
óskað eftir því, að samskonar
skipan verði upp tekin um
kjaramál bankamanna.
Starfsmenn margra kaup-
staða og annarra sveitarfél-
aga munu vafalaust einnig
óska eftir því á næstunni, að
lögin nái til þeirra.
Þannig ætti þróunin að
halda áfram. Félög launa-
manna og atvinnurekenda
verða að taka sem fyrst upp
alvarlegar viðræðui um leið-
ir til lausnar á vinnudeilum
og komast út úr þeim
úrelta hugsunarhætti fyrri
aldar, að vinnustöðvanir, —
verkföll og verkbönn — þurfi
endilega að vera þrautalend-
ing, ef ekki semur.
Öll stefnum við að þvf að
bæta lífskjör fólksins. Leið
in til þess er að auka fram-
leiðslu þjóðarinnar, en ekki
lama hana. Vinnustöðvanir
trufla framleiðsluna og draga
úr henni, og sú aðferð er því,
sem leið til bættra kjara,
mótsögn í sjálfri sér.
Í
Nordal kom á fund og talaði við
okkur um Völuspá. Það var
stórkostlegt. Líka ,kom Halldór
Kiljan Laxness og sagði okkur
sitthvað af vinnubrögðum
skálda og rithöfunda og bað
okkur síðan að leggja fyrir sig
einhverjar spurningar, en bara
hafa þeir ekki of þungar. Spyrja
hann t .d. fremur um hvaða
flibbastærð hann notaði en
eitthvað háfleygara.
— Og hvaða flibbanúmer
notar hann svo?
— Ég veit það ekki. Það
spurði Lann enginn um það. En
það var mjög skemmtileg heim-
sókn Kiljans og hann hefir ó-
venju fágaða framkomu. Svo
er líka um hinar deildirnar, að
þangað er á hverjum vetri boð-
ið einhverjum kunnum lista-
mönnum. Grammófónplötur
geta nemendur fengið lánaðar
heim, og það er óspart notað,
komið ágætt plötusafn bæði af
sígildri tónlist og jazzplötum.
En svo eru þrengslin bara orðin
svo mikil f Iþörku, að það háir
nokkuð félagsstarfinu.
— Hvers vegna hafið þér
valið Edinborgarháskóla til
framhaldsnáms?
— Það geri ég að ráðum
þeirra, sem til þekkja, og líka
hef ég forvitnazt um erlenda
skóla og fengið skýrslur frá
nokkrum, og að öllu saman-
Iögðu lfzt mér bezt á háskólann
í Edinborg. Það hafa fleiri ný-
stúdentar, sem ætla utan til
náms, komizt að þessari niður-
stöðu. Það hafa vfst aldrei far-
i eins margir fslenzkir stúdent-
ar til náms f Edinborg og nú í
haust. Þvf líkast sem Edinborg
sé að komast f tízku, og allir
láta vel af að vera þar
— Hvaða starf ætlið þér að
leggja fyrir yður að hárni
loknu?
— Það verður víst helzt um
kennslu að ræða f þessari grein.
— Langar yður til að kenna,
eða hafið þér nokkurn tfma gert
það?
Framh. á bls. 10.