Tölvumál - 01.12.1996, Blaðsíða 22

TOLVUMAL
Framtíðarsýn í fjarskiptum
Eftir Siafús Biörnsson
Sú mynd af framtíðinni í
fjarskiptum, sem hór verður
dregin upp, byggist á stöðu
tækninnar í dag og hugleiðingum
um það hvað mér finnst líklegt um
þróun á þessu sviði í næstu
framtíð.
Til að stytta mál mitt styðst ég
við tvær myndir sem ég hef dregið
upp. Þær fjalla um sitt hvorn
flokkinn, bandþröng kerfi (mynd
1) og breiðbandskerfi (mynd 2). Ég
horfi fram á við og geng út frá því
að öll þessi kerfi séu stafræn.
Einnig vísa ég til staðarneta og
víðneta (sbr. mynd 2), sem er
önnur hefðbundin flokkun í
þessum fræðum. Sú flokkun er oft
gagnlegri varðandi þjónusturnar,
sem eru í boði á þessum kerfum,
en til aðgreiningar kerfanna sjálfra.
Tökum dæmi af símakerfinu: Það
er í senn staðarnet og víðnet, en á
því eru annars vegar staðarþjón-
ustur, eins og „klukkan", veður-
þjónustan, gengi dagsins o.fl., hins
vegar þjónustur eins og Alnetið,
sem upp kom og nýtur mestra
vinsælda sem þjónusta á víðneti,
þ.e. símanetinu. En Alnetið er
þjónusta sem flytja má á hvaða
fjarskiptakerfi sem er, á þræði sem
þráðlaust, í staðarumhverfi sem
víðfeðmu, svo lengi sem kerfið
tekur við pökkum þess á staffænu
formi (svonefndum IP-pökkum, sjá
síðar). En snúum okkur þvínæst að
nýmælum í bandþröngum kerfum.
Hvaö er framundan í
bandþröngum kerfum
Á mynd 1 má sjá það helsta. I
stórum dráttum skiptist myndin
upp í þráðarkerfi og þráðlaus. Ég
aðgreini útvarpsdreifikerfin að
vísu frá þráðlausa símakerfinu
(farsímakerfinu) sökum arfleifð-
arinnar sem við búum við í dag í
hefðbundna sjónvarpsdreifikerf-
inu. Ýmis Evrópulönd eru að
leggja út í stafræna útfærslu á
VHF/UHF sjónvarpinu sem
sérstöku sjónvarpsdreifikerfi eins
og það hefur verið á hliðræna
forminu. En stafræna formið
getur flutt hvers konar þjónustu
sem er. Sú spurning vaknar því
hvort þessi þráðlausu kerfi renni
ekki saman í eitt grunnkerfi,
a.m.k. í þéttbýli, þó þjónusturnar
(sími, hljóðvarp, sjónvarp o.s.frv.)
haldist aðskildar? í þráðarnet-
unum höfum við þennan sam-
runa í einu grunnkerfi, Sam-
netinu, þar sem miðað er að því
að veita tegraða þjónustu „alls“,
og í breiðbandsnetum er áætlunin
á sama veg.
Samkvæmt áætlun um þróun
þráðlausa handsímans (sjá
UMTS, á innskoti á mynd 1) á
hann upp úr aldamótum að hafa
öðlast bandbreidd, sem er
sambærileg við þá sem Samnetið
veitir. Bandbreiddin verður
breytileg, háð notkunartilfelli.
Fyrir kyrrstæð not, innanhúss og
í staðarumhverfi, jafnast hún á
við það sem Samnetið veitir í
stofntengingu (2 Mb/s), en í fjar-
neti verður hún hliðstæð grunn-
tengingu Samnetsins (144 kb/s).
Með öðrum orðum, mun hand-
síminn þá hafa öðlast mynd-
símagetu. I dag byggir GSM
síminn tæknilega á 10 ára
gömlum grunni og hin handsíma-
kerfin sem ég nefni síðar eru
náskyld honum. Til að spá
UMTS-áætlunarinnar um mynd-
símaflutning megi rætast, þyrfti
handsíminn að öðlast til viðbótar
nýja tækni sem eykur flutnings-
getu hans, t.d. þá sem er í þróun í
þráðlausa stafræna útvarpinu
(DAB, DVB-T, H323-IP). Það
myndi auka líkurnar á því að þau
rynnu saman í eitt grunnkerfi.
Þessi þróun er frá merkja- og
kóðafræðisjónarmiði náskyld
þeirri sem á sér stað í myndflutn-
ingi á almennum símalínum
(xDSL) sem ég nefni stuttlega
síðar.
Á innskotinu á mynd 1 eru
þau þrjú handsímakerfi nefnd,
sem sem við búum við í dag Það
er DECT kerfið sem er hannað
fyrir staðbundið umhverfi og
kyrrstæð not eða litla hreyfingu
(sbr. grafið á mynd 1). DECT, eins
og DCS, er nýrra en GSM. DECT
er ekki farsími og er þ.a.l. miklu
einfaldari og ætti að vera miklu
rekstrarhagkvæmari innanhúss
og á götum stórborga en
GSM/DCS. Enn sem komið er
þekkist DECT hér á landi ein-
göngu sem viðbót á einkasím-
stöðvum. DCS kom til af því að
tiltölulega þröngt tíðnisvið GSM-
símans er uppurið á ýmsum
þéttbýlistöðum í Evrópu; hér
þekkist það ekki enn. DCS er
betra gagnaflutningskerfi en
GSM, þó DECT sé betra. Eins og
innskotið á mynd 1 sýnir, er
GSM-síminn besti farsíminn, þ.e.
hann þolir að vera á mestri
hreyfingu. Upp úr aldamótum
munu að líkindum allir þessir
símar renna saman í UMTS.
UMTS verður margmiðlunar-
miðill, sem veitt getur þjónustu
22 - DESEMBER 1996