Vísir - 09.11.1962, Blaðsíða 4

4
V I S I R . Föstudagur 9. nóvember 1962
i
Minna íslenzkt lesmál,
en fyrír tuttugu ánun
Gunnar Einarsson.
-K
Tíðindamaður frá Vísi
hefur fundið að máli for-
mann Bóksalafélags ís-
lands, Gunnar Einarsson
prentsmiðjustjóra, og
spurt hann hvað hann
teldi athyglisverðast varð
andi íslenzka bókaútgáfu
á þessum tímum.
Gunnar svaraði þegar með því
að varpa fram spurningu á móti:
— Hefurðu gert þér grein fyrir
hvar á vegi bókaútgáfa á Islandi
er stödd nú? Ég spyr þannig
vegna þess, að ég geri ráð fyrir,
að fæstir geri sér grein'fyrir því,
að nú
lesa íslendingar helmingi
minna af íslenzkum bók-
um en fyrir tuttugu árum.
— Viltu rökstyðja þessa skoð-
un þína?
— Að sjálfsögðu. Ég hef kynnt
mér þetta og eftir að hafa aflað
mér ýmissa upplýsinga er niður-
staðan af athugunum mínum í
stuttu máli þessi:
Á undanförnum árum hefur ís-
lenzku þjóðinni fjölgað sem næst
um 40 af hundraði. Á sama tíma
hefur svo að segja staðið í stað
fjöldi þpirra bóka, sem koma út
árlega, og á ég þar aðallega við
skáldsögur, íslenzkar og þýddar,
en eintakafjöldi hefur lækkað um
25—30 af hundraði. Það lætur
því nærri, að það sé um það bil
50 af hundraði minna íslenzkt
lesmál, sem kemur á hvern ís-
lending nú en fyrir tveimur ára-
tugum.
— Telurðu þessa þróun tengda
auknum innflutningi erlends les-
máls?
Innflutningur erlendra
blaða og bóka.
— Já, á þessu sama tímabili
hefur innflutningur erlendra bóka
og þó sérstaklega blaða og tíma-
rita aukizt verulega. Við þessu
væri ekkert að segja, ef hið inn-
flutta efni erlendis frá væri mun
betra en það, sem niður fellur
af íslenzku lesmáli. Ég vil þó
taka fram, að jafnan er talsvert
flutt inn af 'ágætum, erlendum
bókum. Hitt er þó jafnvíst; að
langmestur hluti erlendra blaða
og tímarita, sem inn er fluttur,
mætti minnka verulega.
— Hverjar telur þú megin-
ástæðu þeirrar þróunar, sem hér
um ræðir?
Tvær meginástæður.
— Ég held, að aðalástæðurn-
ar séu tvær, þótt vitanlega komi
fleira til greina.
Hin fyrri er sú, sem ég hef
margsinnis bent á, að útgefend-
um hér á landi er gert mjög erf-
itt fyrir, sökum þess hve allt efni
til bókagerðar hefur orðið dýrt
hingað komið vegna tolla og
skatta.
Hin síðari er sú brjálæðis-
ið mjög nærri menningu þjóðar-
innar.
— Hvað hyggur þú vænlegast
til þess að hamla gegn þessari
þróun og koma því til leiðar, ef
unnt væri, að þjóðinni allri lærð-
ist af nýju að meta góðar bæk-
ur, og sýndi það með þvl að
kaupa þær og lesa?
Leiðréttingar
er þörf.
— Fyrst af öllu verður að leið-
rétta þann misskilning, sem af
leiðir að íslenzkar bækur eru
settar í annan og lægri flokk en
útlendar. Útgefendur hafa aldrei
farið fram á, að erlendar bækur
hefur allar greinar lista hér á
landi, og hefur vægast sagt geng-
kennda uppdráttarsýki, sem hrjáð
væru tollaðar, og ekki amazt við
innflutningi þeirra, en hitt ætti
öllum að vera ljóst, að það er
óeðlilegt og ranglátt, að gera er-
lendum bókum svo miklu hærra
undir höfðl en íslenzkum ,að þær
séu fluttar inn tollfrjálsar og
hömlulaust, en efnið í islenzku
bækumar skcfjalaust skattað og
tollað og stundum margtollað.
Þýddu bækurnar.
— Það hefur verið fundið að
því, sagði G. E., að erlendar bæk-
ur þýddar á íslenzku, væru ekki
allar valdar af betri endanum.
Þótt þetta sé ekki að öllu leyti
rétt, má á það benda, að við,
sem 'stundum bókaútgáfu hér á
landi og búum við þröngan mark-
að, auk erfiðleika þeirra, sem á
okkur bitna af þeim ástæðum,
sem ég drap á, verðum að taka
það helzt til útgáfu, sem líkur
eru fyrir að seljist, þótt við að
sjálfsögðu vildum gjarnan gefa
út meira af úrvalsbókum, þótt
fyrir fámennari hóp lesenda sé,
og væri aðstaða okkar bætt gæt-
um við gert meira að þvl.
Aðstöðumunur.
— Mér hefur skilizt, að að-
stöðumunur íslenzkra bókaútgef-
enda og norskra bókaútgefenda
— svo dæmi sé nefnt — sé mjög
mikill?
’ — Ég vil I tilefni af þessari
spurningu minna á, að hér var I
sumar á ferð norskur maður, hr.
Grooth, formaður Félags norskra
bókaútgefenda, en hann skýrði frá
því I hópi nokkurra íslenzkra út-
gefenda, að norskir útgefendur
fengju papplr I útgáfubækur
sínar 10 af hundraði undir heims-
markaðsverði tollfrjálst, og sagði
hann og, að svipað mundi vera
á hinum Norðurlöndunum, Finn-
landi, Svíþjóð og Danmörku, en
íslenzkir bókaútgefendur verða
epn að borga háa tolla af öllu
efni til bókaútgáfu.
Bækur til gjafa.
f — Út af því, sem við höfum
rætt um, dettur mér I hug að
spyrja þig um reynslu bókaút-
gefenda, að því er varðar kaup
almennings á bókum til gjafa.
Er um nokkra breytingu að ræða,
að því er varðar þennan gamla
og góða sið, að gleðja aðra með
því við ýmis tækifæri, að gefa
þeim góðar bækur?
— Þessi góði, gamlir siður hef-
sið má að verulegu leyti þakka
það, að árlega berst mikið af
góðum bókum inn á íslenzk
heimili.
Bókaverð.
— Viltu segja eitthvað um
bókaútgáfuna á þessu hausti, og
þá einkum bókaverðið?
— Ég hef haldið fram að þessu,
Rætt við GUNNAR
EINARSSON, forman
Fél. ísl. bókaútgefenda
ur haldizt, sem betur fer, og er
íslenzkri bókaútgáfu mikilvægur,
3g mikill hluti þeirra bóka, sem
oma á markaðinn fyrir jólin, er
notaður til gjafa, enda eru þær
til þess hentugar — gefendum
og þiggjendum kærkomnar. Það
vill oft reynast svo, að fyrir and-
virði góðrar bókar er erfitt að
finna annað, sem menn vilja
gefa, og ekki slzt eru bækurnar
mikils virði fyrir þá, sem marga
þurfa að gleðja, og þessum góða
að fjöldi útgáfubóka á þessu
hausti mundi verða líkur og I
fyrra og að bækur myndu yfir-
leitt hækka I verði um 20—30
af hundraði, en þetta mun ekki
reynast rétt. Eftir því sem ég
get komizt næst nú verða útgáfu-
bækur fyrir jólin hokkru færrí en
I fyrra og bókaverð mun yfir-
leitt ekki hækka meira en um
10—12 af hundraði.
A.Th.
Markmiðið að ala
upp ráðdeild
Deild sú I Seðlabankanum, sem
sér um sparifjársöfnun skólabarna,
boðaði blaðamenn á sinn fund I
gær. Var þeim sýnd kvikmynd, sem
notuð er vlð kennslu í þessum efn-
um.
Guðjón Jónsson, forstöðumaður
deildarinnar, skýrði svo frá, að það
væri mjög almennur misskilningur
hjá fólki, að það héldi að aðalmark-
mið starfsemi þessarar væri að
börnin söfnuðu ?em mestum pen-
ingum. Sagði hann það aðeins vera
einn þátt málsins, en meginatriðið
væri að kenna börnunum ráðdeild
og hagsýni og veita þeim skilning
á notkun peninga.
Starfsemi þessi hófst árið 1954
og hafði Snorri Sigfússon námstjóri
forgöngu um þetta mál. Hóf hann
störf sín við þetta, eftir að hann
hafði lokið eðlilegum starfstíma sín
um um sjötugt og starfar enn að
þessum málum, þó að hann hafi
ekki lengur á höndum stjórn starf-
seminnar.
í upphafi hafði Landsbankinn for
göngu um þetta og gaf öllum skóla-
börnum sparisjóðsbók með tlu
króna innstæðu. Þegar Seðlabank-
inn var stofnaður, tók hann við
þessari starfsemi og hafa þessir
bankar nú gefið skólabörnum um
hálfa milljón króna á þennan hátt.
Söfnun sparimerkja hefur ekki
aukizt til muna, og jafnvel á köfl-
um minnkað, frá því sem var fyrsta
árið. Telja þeir Snorri og Guðjón
að það sé enginn mælikvarði á
starfsemina, þar sera söfnun er ekki
aðalatriðið. Meginmarkmiðið er að
kenna börnunum meðferð á pen-
ingum og gera þeim Ijóst, að bera
þarf virðingu fyrir verðmætum.
Starfsemi sem þessi hefur verið
starfrækt yfir 80 ár í Danmörku og
alllengi á hinum Norðurlöndunum,
auk þess sem þetta tíðkast víðast
hvar I hinum vestræna heimi. Hér
varð fyrsti vísirinn að þessu til í
barnaskólanum á Akureyri, er
Snorri Sigfússon byrjaði á þessu
árið 1932.
► Fyrrverandi forseti Rauða kross
ins Paul Rugger er farlnn til New
York flugleiðis til viðræðna við
U Thant og fulltrúa Bandaríkja-
stjórnar um eftirlit Rauða krossins
með skipum á leið til Kúbu.
^ Anton Jugov forsætisráðherra
Búlgaríu hefur verið vikið frá.
Þetta var tilkynnt, er sett var 8.
flokksþing Kommúnistaflokksins I
gær. — Aðalritari flokksins sak-
aði hann um að hafa rofið einingu
og samheldni flokksins. Ýmsum
öðrum helztu mönnum kommúnista
var og vikið úr stöðum sfnum.