Vísir - 07.03.1963, Qupperneq 7

VlSIR . Fimmtudagur 7. marz 1963.
Fjölþætt starf
átthag
Húnvetningafélagið í
Reykjavík á aldarfjórð-
ungsafmæli um þessar
mundir og efnir til af-
mælisfagnaðar í Hótel
Sögu í kvöld. Þetta félag
er eitt af elztu átthaga-
félögum, sém stofnað
hefur verið í Reykjavík,
og hefur þannig orðið til
að ryðja öðrum hliðstæð-
um félögum braut. Hún-
vetningafélagið hefur frá
öndverðu látið sig menn-
ingar- og framfaramál
heimabyggðarinnar miklu
skipta og innt þar af
hendi fórnfúst starf, auk
fjárframlaga, sem það
hefur látið af hendi
rakna.
í tilefni þessa afmælis leitaði
Vísir til núverandi formanns
Húnvetningafélagsins, Friðriks
Karlssonar, sem gegnt hefur for-
mannsstörfum óslitið frá 1958.
Friðrik sagði að Húnvetninga-
félagið hafi verið stofnað 17.
febrúar 1938, en ekki væri ná-
kvæmlega vitað um stofnenda-
fjölda. Nú eru um 450 skráðir
meðlimir og þar af allmargir ævi-
félagar. Fyrsti formaður var kjör-
inn Friðrik Á. Brekkan rithöfund-
ur, en aðrir formenn frá upphafi
hafa verið þeir Sigfús Halldórs
frá Höfnum, Jónas B. Jónsson,
Hjörtur Jónsson, Hannes Jóns-
son, Kristmundur Þorleifsson,
Páll S. Pálsson, Jónas Eysteins-
Form. Húnvetningafélagsins,
Friðrik Karlsson.
okkur skipta öll málefni, sem
varða Húnvétninga, hvort ; sem .
þeir eru norðufi Húnavatnssýslu ,
eða hér í Reykjavík.
— Þið hafið lagt út í bóka-
útgáfu?
— Já, ýmist einir eða með öðr-
um aðilum. Þau rit, spm hér er
um að ræða, eru fyrst og fremst
Brandstaðaannáll, síðan tvö rit-
gerðasöfn um húnversk efni, „Bú-
sæld og barningur“ og „Troðn-
ingar og tóftabrot“. sem ýmsir
fræðimenn úr Húnaþingi hafa
skráð, og nú er á næsta leiti
ritgerðir, einkum um íslenzka
jarðfræði, eftir vísindamanninn
— Félagið hefur eitthvað sinnt
skógræktarmálum?
— Það má kannski segja að
það sé ekki vanþörf á því einmitt
í Húnavatnssýslu, því að fáar
sýslur landsins eru jafn skóg-
lausar sem hún. Húnvetningafé-
laginu barst höfðingleg gjöf
sumarið 1951 frá Kristjáni Vig-
fússyni bónda í Vatnsdalshólum,
þar sem hann gaf því spildu úr
landareign sinni til skógræktar.
Þar heitir nú Þórdísarlundur og
hefur félagið sýnt mikinn áhuga
á að gróðursetja í hann plöntur
á undanförnum árum. Hæstu trén
þar eru um 3 metra og má kalla
það góðan þroska á jafnskömm-
um tíma. Húnvetningafélagið hef-
ur einnig veitt fé í skógarreit að
Ásdísarlundi í Miðfirði.
— Og þið hafið einnig lagt
rækt við ýmsar sögulegar minj-
ar heima í Húnaþingi?
— Ef til vill má segja að ekki
hvað sízt felist starf Húnvetn-
ingafélagsins í því. Eitt af fyrstu
verkefnum á þvi sviði var endur-
bygging Borgarvirkis, sem mjög
var tekið að láta á sjá og því
full nauðsyn á að hlaða það upp.
Það gerði félagið 1950. Það hefur
haldið við minningu síðasta af-
tökustaðar á Islandi, Þrístapa í
Vatnsdalshólum, og merkt upp
, þennan merkilega sögustað. Á s.I.
sumri kom félagið upp minnis-
merJsj 'um fyrstu fæddu konuna
í Húnaþingi, Þórdísi Ingimundar-
dóttur, og var minnisvarðinn
staðsettur í Þórdísarlundi.
Síðast en ekki sízt má minn-
ast á hlutdeild Húnvetningafé-
lagsins í byggðasafnsmáli Hún-
vetninga. Það hefur kosið sér-
staka nefnd til að vinna að þess-
um málum og hefur hún gert það
ósleitilega. Hefur hún m. a. unn-
ið mikið að því að safna alls kon-
ar gömlum munum heima í hér-
■aðinu, en líka hefur félagið lagt
fram 50 þúsund króna fjárveit-
ingu til safnsbyggingar, sem verð
ur við Reykjaskóla í Hrútafirði.
— Hvað er um aðra starfsemi
ykkar?
— Þar skal farið fljótt yfir
sögu, enda þótt ástæða væri til
að staldra við ýmsa þætti hennar.
Það má m. a. geta þess, að fé-
lagið hefur reynt að treysta vin-
áttuböndin við héraðsbúana sjálfa
eftir föngum. Það hefur tekið á
móti hópum, sem komið hafa úr
Húnavatnssýslu hingað til Reykjaf"
víkur og efnt til fagnaðar fyrir
þá. Það hefur efnt til kynningar-
móts við Húnvetninga norður á
Hveravöllum. Það hefur sent
sjúkraskýlunum á Blönduósi og
Hvammstanga gjafir, einkum bæk
ur, auk þess sem það hefur sent
sjúklingunum þar jólaglaðning.
Þá hefur það sent ýmsum félög-
um eða félagasamtökum norður
þar minningargjafir í einhverri
mynd.
Hér í Reykjavík Ieggur félagið
einkum kapp á kynningarstarf-
semi meðal félaga innbyrðis. Það
h'efur eignazt ágætt félagsheim-
ili og búið það öllum húsgögn-
um jafnt i sal sem eldhúsi. Þar
hefur félagið bækistöð fyrir fundi
sína, þ. á m. stjómarfundi og
málfundi, og sérdeildir félagsins
hafa þar aðstöðu til að spila og
tefla svo nokkuð sé nefnt.
Húnvetningafélagið hefur flest
ár haft kvöldvöku i útvarpinu,
sem fjallað hafa eingöngu um
húnvetnskt efni og þótt menning-
arbragur að. Sú siðasta var í
fyrravetur og var helguð höfuð-
bólinu Þingeyrum, en séra Guð-
mundur Þorsteinsson á Hvann-
eyri sá um efnisval og bjó hana
til fiutnings.
— Hvað er hægt að segja fleira
gott um þetta ágæta félag ykkar?
— Margt. Hér skal samt stað-
ar numið, aðeins benda á það
að félagsandinn hefur frá upphafi
verið hínn ágætasti og til sannr-
ar fyrirmyndar í hvívetna. Félag-
ar hafa innt mikið og fórnfúst
starf af hendi til að auðga og
efla félagslífið. Og þegar mér
verður hugsað til alls þessa og
hinna fjölmörgu ágætismanna og
brautryðjenda í menningarmálum
og verklegum framkvæmdum
þjóðarinnar í heild finnst mér
sem Húnvetningar gegni þar vissu
forystuhlutverki, sem ástæða
væri til að veita meiri eftirtekt
en gert hefur verið.
Saltbirgðir
eyðilögðust
Síðastliðinn sunnudag kom fær-
eyskur togari til hafnar á Akur-
eyri sökum leka, sem að honum
hafði komið á leiðinni milli Fær-
eyja og íslands.
Togarinn var á léið á íslandsmið
þegar lekinn kom að hohum. Hafði
ekki hent skipið neitt sérstakt ó-
happ en hnoð bilað og samsetning
á plötum. Við það kom allmikill
sjór í togarann og eyðilögðust m.
a. við það um 80 lestir af salti,
eða megnið af saltbirgðum skips-
ins.
Gert var við togarann á Akur-
eyri og ætlaði hann að svo búnu
á veiðar við íslandsstrendur. Ef
leki gerði vart við að nýju,- ætlaði
hann beint heim til Ftereyja- aftur.
Ný Ölfusárbrú — Síldariðnaður á Vestfjörðum.
Upplýsingastarfsemi fyrir bændur — Vinnuhag-
ræðing.
Húnvetningafélagið
í Reykjavík 25 ára

son, Hannes Pálsson, Arinbjörn
Árnason, Finnbogi Júlíusson og
nú síðast Friðrik Karlsson.
Stjórn félagsins í dag skipa
auk Friðriks þeir Steingrímur
Guðjónsson, Jakob Þorsteinsson,
Sverrir Eggertsson og Gunnar
Guðmundsson.
— Og tilgangurinn er eitthvað
áþekkur og hjá öðrum átthaga-
rélögum?
—) Já, eða öllu heldur tilgang-
ui' þeirra eitthvað áþekkur og hjá
okkur, því að Húnvetningafélagið
er i röð elztu átthagafélága, sem
stofnuð voru og hefur því vísað
þeim, sem seinna komu, leiðina
um margt.
Nú, tilgangurinn er í stórum
dráttum að efla kynningarstarf-
semi og treysta vinabönd Hún-
vetninga, sem búsettir eru i
Reykjavík, vinna að framgangi
góðra málefna í heimahéraði,
gefa út bækur og m. ö. o. látið
og bóndann á Lækjamóti, Jakob
Líndal. Menningarsjóður er i
samvinnu með félaginu um út-
gáfu á þessari síðustu bók. Allt
eru þetta hin merkustu rit, hvert
á sínu sviði.
Loks má geta fimmtu bókar-
innar, en það er afmælisrit fé-
lagsins, sem var að koma út þessa
dagana. Það er rúmlega 100 síð-
ur að stærð og er vandað bæði
að efni og frágangi. Sérstök út-
gáfunefnd sá um ritið, en í henni
eiga sæti Arinbjörn Árnason,
Guðmundur Jósafatsson og Hauk-
ur Eggertsson, sem er formaður
hennar. Fjölmargir Húnvetningar
skrifa í rit þetta, bæði í lausu
og bundnu máli og eru þar rak-
in ýmis helztu hugðarefni Hún-
vetningafélagsins svo og saga
þess frá upphafi. Fjöldi mynda
er í ritinu og á allan hátt til
þess vandað.
I hinum fasta fyrirspurnatíma
Alþipgis f gær sagði Ingólfur
Jónsson stuttlega frá rannsókn-
um á stæði fyrir Ölfusárbrú hjá
Óseyrarnesi. Á síðasta ári fóru
fram ýmsar mælingar, m. a.
vatnsmælingar. Þær leiddu í
Ijós, að vatnsborðið hækkar
mest um 2 metra. Þá varð ljóst,
að brúarstöplar munu verða til
hindrunar þegar áin ryður sig í
leysingum og má þá búast við
að fljóti upp á bakkana í kring.
Eftir er að gera ýmsar aðrar
mælingar, sem nauðsynlegar eru
áður en hægt verður að hefja
gerð kostnaðaráætlunar. Verða
þær að einhverju eða öliu leyti
framkvæmdar í siumar. Þýzkt
fyrirtæki hefur gert brúarteikn-
ingu, og er áætlað að sam-
kvæmt henni muni byggingar-
kostnaður brúar hjá Óseyrar-
nesi ekki verða minni en 25
millj. kr. og allt að 60 milljón-
um króna. En eins og fyrr er
getið er ekki hægt að gera end-
anlega kostnaðaráætlun fyrr en
ýmsum mælingum og öðrum at-
hugunum er lokið.
Þá var lítillega rætt um síld-
ariðnað á Vestfjörðum. Fyrir-
v , oftir Ásmund Einarsson
spurn kom frá Sigurði Bjarna-
syni og Kjartani Jóhannssyni
um rekstur síldarverksmiðja á
Vestfjörðum. í svari sínu sagði
Emil Jónsson, ráðherra, að rit-
að hefði verið til eigenda síld-
arverksmiðja á Djúpuvík og í
Ingólfsfirði og hefðu þeir ekki
talið mögulegt að hefja rekstur
þeirra. Þá hefðu Síldarverksmiðj
ur ríkisins einnig talið ómögu-
Iegt að hefja rekstur síldarverk
smiðja á Vestfjörðum af sömu
ástæðum og fyrrgreindir eigend
ur síldarverksmiðja, sem sé
þeim, að síldin væri ekki nógu
nálægt þessum landshluta til að
það borgaði sig að flytja hana
þangað. Þá gat ráðherrann þess,
að verksmiðjunni á Skagaströnd
hefði verið ætlað á síðustu sild-
arvertíð að taka við síld frá
vestursvæðinu, en hún hefði
aldrei náð fullum afköstum,
sökum lítils aðburðar á síld.
Síðan voru ræddar nokkrar
þingsályktunartillögur. Magnús
Jónsson leggur til að athugaðir
verði möguleikar á að veita
bændum auknar rekstrarhag-
fræðilegar uppíýsingar í sam-
bandi við rekstur og skipulagn-
ingu búa.
Hefur allsherjarnefnd samein
aðs þings fjallað um tillöguna,
og vill meiri hluti hennar sam-
þykkja hana. Minni hlutinn
gerði breytingartillögu og lagði
til að Búreikningadeild ríkisins
yrði falið að annast umrædda
upplýsingastarfsemi.
Þá gerði Sigurður Ingimund-
arson grein fyrir tillögu um nám
skeið í vinnuhagræðingu fyrir
trúnaðarmenn verkalýðsfélaga,
„Alþingi ályktar að skorá á rik-
isstjórnina að fela Iðnaðarmála-
stofnun íslands að halda kynn-
ingarnámskeið í vinnuhagræð-
ingu og grundvallarreglum á-
kvæðisvinnu fyrir trúnaðarmenn
verkalýðsfélaga", segir í tillög-
unni. Síðan ræddi Sigurður um
nauðsyn vinnuhagræðingar til
eflingar fyrir lífskjör í landinu
Benti Sigurður jafnframt á, að
verkalýðssamtök nágrannaland-
anna hafa farið inn á brautir
ákvæðisvinnu og stuðlað að
vinnuhagræðingu, eingöngu í
því skyni að bæta starfsáðstöðu
meðlima sinna og auka tekjur
þeirra. Væru þau nú verulega á
undan íslenzkri verkalýðshreyf
ingu í þessum efnum.
/