Vísir - 23.04.1963, Síða 9

VlSIR . Þriðjudagur 23. apríl 1963.
— Hvemig litur hann á hlut-
verk Bandaríkjanna?
Fyrsta stigið er draumur de
Gaulies um að Vestur-Evrópa
verði nógu stór til að vera jafn-
gildur samstarfsaðili við Banda-
rikin, en það þýðir að Vestur-
Evrópa hafi sín eigin kjarn-
orkuvopn. Þetta þýðir ekki
upplausn Atlantshafsbandalags-
ins. En- það þýðir lok þeirrar
einhliða verndar sem Bandarík-.
in hafa veitt Evrópu. Á máli
diplómatanna þýðir það í raun-
inni að vera leppríki, að vera
vemdaður af bandalagi.
Vill jafnræði
í hermálum.
í efnahagsmálum eru Banda-
ríkin nú álíka háð Evrópu eins
og Evrópa er háð Bandaríkjun-
um og de Gaulle æskir þessa
sama jafnræðis á sviði hermála.
Það getur verið að þetta sé
rangt hjá honum. Ég held það
sé það af tæknilegum ástæðum,
en þetta markmið er þó engin
Qarstæða. Fyrir fimmtán árum
hefðu allir í Evrópu sagt, að
það væri fjarstæða að jafnræði
gæti orðið í efnahagsmálum
milli Bandaríkjanna og Evróþu.
En sannleikurinn er sá að við
erum nú nær efnahagslegu
jafnræði milli álfanna en
nokkm sinni fyrr.
Það er svo annað, hvort það
sama getur átt við á hermála-
sviðinu. Ég held ekki. En þar
sem þér spyrjið um markmið
de Gaulles I nokkuð fjarlægri
framtíð, þá er það að Vestur-
Evrópa verði eins sterk hernað-
arlega eins og hún er efnahags-
herra
framkomu, sem Roosevelt sýndi
honum í sfðustu heimsstyrjöld.
En ég held að það sé að gera
of lítið úr honum og mikil-
mennsku hans, að ætla að
hann láti nú þessar bitru end-
urminningar hafa áhrif á sig.
Það væri heimskulegt að
ímynda sér það.
tfWÉllff'lTl 1 '.11" —........i..!i|Mi|||||t
Franskl ritstjórinn Raymond
Aron við Parísarblaðið Figaro,
sem talinn er mesti núlifandi
sérfræðingur og túlkandi varð-
andi starf de Gaulle.
En hann er þeirrar skoðunar,
að hvenær sem Bretar þufi að
velja milli Evópu og Banda-
ríkjanna, muni þeir jafnan velja
Bandarfkin.
Tökum dæmi, bandaríska
stjórnin ákvað að fella niður
framleiðslu Skybolt-eldflauga.
svo að Bretar urðu að ákveða
sig.
Þeir gátu valið á milli þess
þennan þriðja möguleika. Við-
brögð Breta urðu að biðja
Bandaríkiamenn um eitthvað
annað. Og þetta gerðist einmitt,
þegar Bretar voru að reyna að
fá inngöngu í Efnahagsbanda-
lagið.
Svo að þegar de Gaulle notar
orðið Engilsa>;ar, þá notar hann
það ekki til að sýna kynþátta-
mun og heldur ekki samkvæmt
persónulegum fordómum, það
getur jafnvel verið að hann kysi
frekar samstarf við Breta en
Þjóðverja og frekar samstarf við
Bandaríkjamenn en Þjóðverja,
ég skal ekki segja um það. En
það sem hann á við er sú stað-
reynd, að ef Bretar eiga að
velja, þá munu þeir alltaf taka
Bandaríkin fram yfir aðra kosti.
Og þetta er sönnunin fyrir því,
að viðhorf Breta til Evrópu eru
allt önnur en hans eigin við-
horf.
— Haldið þér að löngun hans
til að ná hernaðarlegu jafnræði
við Bandáríkin, sé aðalástæðan
fyrir því að hann sækir svo fast
að koma á fót frönskum kjam-
orkuher?
— Það er erfitt að segja um
það með vissu. Hann gefur
margs konar ástæður, en eng-
inn veit með vissu hverjar her-
fræðilegar skoðanir hans eru nú.
Þó er það víst, að de Gaulle
kýs að framleiða frönsk kjarn-
orkuvopn, jafnvel þó hann sé
sannfærður um að þau verði
ófullkomin vopn. Þetta stafar af
þvl, að ef Frakkar viðurkenna
að þeir geti ekki haft kjarnorku
vopn, þá viðurkenna þeir, að
þeir séu aðeins leppríki eða
fylgirfki. Svo að þeir myndu af
verið að reyna að koma sér
upp kjarnorkuher. Bandarlkja-
menn eru þegar farnir að gera
ívilnanir varðandi kjarnorkuna
innan bandalagsis fyrir áhrif
frá kjarorkuher þeim sem de
Gaulle ætlar að koma sér á fót.
Kjarnorkuveldi eftir
15 ár.
De Gaulle segir einnig, að
enginn viti hver stefna Banda-
ríkjanna verði eftir 10 ár og
enginn veit hvernig kjarnorku-
tæknin verður eftir 20 ár. Svo
að ef við viljum fá eitthvað á
þessu sviði eftir 10—15 ár, þá
verðum við að byrja strax.
Það er hægt að sýna fram
á það, að gildi fransks kjarn-
orkuhers gagnvart Rússlandi
verði ekki neitt á næstu fimm
árum. En það er ekki hægt
tæknilega að halda því fram að
hann verði einskis virði gagn-
vart Rússum eftir 10 til 15 ár.
Ég hef rætt við marga tækni-
fræðinga, þeirra á meðal banda-
ríska, sem geta ekki neitað því,
að meðalstórt ríki eins og Frakk
land geti öðlazt nokkra þýð-
ingu sem kjarnorkuveldi eftir
10 til 15 ár. Hitt er svo annað
mál, hvort það borgar sig að
verja þjóðartekjum I þetta.
Allt er þetta sagt til að skýra
hvers vegna ég held að de
Gaulle vilji fá kjarnorkuher.
Hverjar herfræðilegar skoðanir
hans á kjarnorkuvopnum eru
veit ég ekki. Ég er ekki viss um
að hann hafi hugsað það mál
til botns, líklegt að hann sé
aðeins sannfærður um, að það
sé betra að hafa kjarnorkuvopn
en að hafa þau ekki,
Við skulum að minnsta kosti
reyna.
— Getur það skýrt mótspymu
de Gaulles við tillögur Kenne-
dys um Atlantshafssamfélag —
er það vegna ótta hans um að
Bandaríkin verði rfkjandi bæðl
hernaðarlega og efnahagslega f
Evrópu.
— Ekki aðeins ríkjandi, held-
ur allsráðandi. De Gaulle finnst,
að Kennedy-áætlunin feli það
I sér, að aðeins verði einn kjam
orkuher og hann í höndum
Bandaríkjaforseta, en það þýði,
að Evrópa yrði að fylgja for-
ustu Bandaríkjanna.
Óttast yfirráð
Bandaríkjanna.
Á efnahagssviðinu telur hann
einnig hættu á yfirráðum Banda
rfkjanna I slíku Atlantshafssam-
félagi einfaldlega vegna þess, að
framlag Bandarfkjanna til slíkr-
ar stofnunar yrði miklu meira
en framlag hvers einstaks
Evrópurfkis.
Ég er ekki að halda fram eig-
in skoðunum hér, aðeins að
sýna, hverjar ég tel að skoðanir
de Gaulle séu á þessu. Það eru
ýkjur — og rangt, að segja að
hann vilji ekki Atlantshafsbanda
lag. Hann hefur aðeins aðrar
skoðanir en hinir á þvf hvemig
eigi að skipuleggja samstarfið
milli Bandaríkjanna og Evrópu.
Stækkun EBE.
— Haldið þér að það hafi
verið óttinn við bandarísk yf-
irráð sem fékk hann til að
hindra aðild Breta að Efnahags-
bandalaginu?
ne
lega og að hún verði í banda-
lagi við Bandarfkin á jafnræðis-
grundvelli.
Þegar þessu fyrsta stigi er
lokið, er það sýn de Gaulles,
að deilumar milli Rússlands og
Kfna rfsi svo hátt að deila Rússa
við hinn vestræna heim hverfi
úr sögunni.
En þetta er möguleiki sem á
við langt út f framtíðina. Ef til
vill viðurkennir de Gaulle sjálf-
ur „að þetta sé aðeins mögu-
leiki sem ég leik mér að f hvert
skipti sem ég held blaðamanna-
fund“, a) til þess að stríða öll-
um, b) til þess að vera svolítið
dularfullur, c) til þess að geta
haft rétt fyrir sér hvað sem
gerist í framtíðinni.
Bitur vegna framkomu
Roosevelts.
— Teljið þér að de Gaulle sé
í grundvallaratriðum og per-
sónulega fjandsamlegur „engil-
saxnesku þjóðunum?“
— Ég vildi svara rneð þvf að
vitna f orð frægs brézks stjórn-
málamanns frá 19. öldinni, sem
sagðl: „Bretland á enga eilffðar
vini, enga eilífðar óvini, aðeins
eilffðarhagsmuni."
De Gaulle myndi sjálfur segja
að þetta væri ekki skynsamleg
spuming. Hann myndi segja, að
hann léti tilfinningarnar ekki
hafa áhrif á stjómaraðgerðir
sfnar.
— Samt talar hann oft með
fyririitningu um þessa „Engil-
saxa".
— Þegar hann gerir það, þá
getur verið að það stafi af viss-
ura minningum um Roosevelt
forseta. Það getur verið að
hann sé enn bitur vegna þeirrar
að snúa sér til Bandarfkjanna
og biðja þá um eitthvað annað
f staðinn fyrir Skybolt. Og þeir
gátu valið þann kost að fella
kjarnorkuvopn niður hjá sér al-
gerlega. En f huga de Gaulles
var þriðji möguleikinn fyrir
hendi. Hann var að fara til
Frakka og segja: — Við skulum
framleiða eldflaugar sameigin-
lega.
Bretar fylgja
Bandaríkjunum.
Enginn í Bretlandi minntist á
þessum ástæðum einum reyna
að framleiða kjarnorkuvopn.
— Alveg án tillits til hem-
aðarþýðingar þeirra?
— Hann er ábyggilega ekki
sannfærður um að lftil kjarn-
orkuvopn séu þýðingarlaus, jafn
vel gamlar úreltar sprengjur,
eins og sú sem kastað var yfir
Hiroshima, geta drepið þúsund-
ir manna. Hann mun einnig telja
að þetta vopn hafi vissa stjórn-
málaþýðingu gagnvart Banda-
ríkjunum. Ef stofnaður verður
margra þjóða kjamorkuher At-
lantshafsbandalagsins, þá gerist
það vegna þess, að Frakkar hafa
Heimsspeki
de Gaulles.
— Er þetta þá aðallega til-
finningamál hjá de Gaulle.
— Það er ekki tilfinningamál.
Það er fremur tengt þvf sem
ég kalla heimsspeki hans, vegna
þess, að það er skoðun hans,
að rfki sem ekki getur varið
sig sjálft sé ekki lengur ríki.
Hann hefur endurtekið það 20
sinnum.
Hin raunhæfa spurning er: —
Hefur Frakkland efni á þvf að
viðhalda landvömunum? Þvf
myndi de Gaulle svara svo: —
— Ég held, að það hafi verið
tvær rileginástæður. í fyrsta
lagi hefði innganga Breta í Efna
hagsbandalagið þýtt frekari
stækkun þess með inngöngu
Dana, Norðmanna o. fl. Nú er
svo komið, að de Gaulle og
franski iðnaðurinn eru nú farnir
að venjast Efnahagsbandalaginu
eins og það er með þátttöku
sex rfkja. Þeir vita hvað það
þýðir og hvert stefnt er. Eng-
inn veit hins vegar með vissu
hvemig níu-ríkja Efnahagsbanda
lag myndi verka.
Það er augljóst, að ef Bret-
Framhald á bls. 10.
Vinsældir de Gaulle meðal frönsku þjóðarinnar eru mjög miklar. Litlð er á hann sem þjóðhetju, sem tvlsvar kom fram á sviðið tU
að bjarga þjóðinni frá hörmungum. Hér sést hann á ferðalagi meðal alþýðunnar.
s