Vísir - 10.03.1964, Blaðsíða 9

VfSIR . ÞrWjudagur 10. marz 1964.
9
BOoomioDODatraaQoaacm
SÍDARI GREIN
ÞORSTEINS
JéSEPSSONAR
m FERD A
LANDMANNA-
AFRÉTT
00000000000
HAr birtlst síöari hlutl feröa-
aögu Þorsteins Jósepssonar inn
A Landmannaafrétt { góubyrj-
un. Þar var síöast frá horfið
sem leiöangur Guðmundar
Jónassonar haföi snúið til baka
sökum óveöurs og var kominn
niöur f Rangárbotna til gist-
ingar.
VII.
Fólk sat fúlt í sætum sfnum
og vildi ekki inn f skálann.
Sumir vildu snúa heim til
Reykjavíkur og fá svefnpoka-
pláss á Hótel Sögu. Þóttust
betur settir þar í roki og rign-
ingu heldur en inni í Rangár-
botnum. Auðveldara þar að
gamna sér, ekki sfzt þar sem
meyjamar sýndu engan lit á að
biðja sér manna — þenna eina
dag á fjórum árum sem þeim
var það heimilt.
En Guðmundur lét engan bil-
bug á sér finna, hann ætlaði
sér að gista f skálanum, ætlaði
sér að fá gott veður daginn eft-
ir og þá ætlaði hann f sólskin-
inu f leiðangur inn með
Tungná — inn á Hald. Hann
tók til að hita skálann upp með
gastækjum, hitaði kaffi og sóp-
aði gólf.
Það vantaði aðeins ern hús-
gögn f skálann og það voru
dýnur til að liggja á. Efnilegt
var það ekki. Við horfðum með
vandlætingarsvip og dálitlum
kvíða niður á beinharðar fjal-
irnar f gólfinu, bitum pínulítið
á jaxlinn og hugsuðum með
skelfingu til andvökunætur.
En hvað gerði ein löng nótt
til. I fyrramálið yrði hvort eð
væri komiö hífandi rok með
ausandi rigningu og Guðmund-
ur æki beint í bæinn. Þá var
nógur tfmi að sofa og hvíla sig.
Að Guðmundur æki beint í
bæinn! Væri það sama og vísa
honum beint í yztu myrkur.
vra.
Draugar voru til í öllum
húsum á íslandi í gamla daga.
Það var ferleg móðgun við hús
ef draugur fékkst ekki til að
ríða þeim, eða vera þar heim-
ilisdraugur.
Nú er þetta viðhorf hrovtí.
Hús eru draugslaus orðin nema
helzt einstöku fjárhúskofar
sem standa einir sér og langt
frá bæjum og svo sæluhús á
fjöllum. Sæluhúsin virðast vera
síðasta athvarf drauga á Is-
landi. Sem betur fer úir þar
enn af draugum og sumir þeirra
býsna magnaðir.
Guðmundur Jónasson fullviss-
aði okkur reyndar um að það
væri enginn draugur til f Rang-
árbotnaskála, en þeir væru h'ns
vegar allt í kring. Sá mag.nnð-
asti er í Landmannahelli og þar
skyldi enginn gista einn. Jafn-
vel ekki við annan eða þriðja
mann. Fyrir fáum árum fóru
þangað nokkrir menn — sem
enginn trúði á drauga — en
þegar þeir komu aftur til
byggða voru þeir náfölir og
Þessar tvær elskuiegu rjúþúr urðu steinhissa aö hitta mannfólk um þetta leyti árs inni f óbyggöum
Þær ætluðu naumast að trúa sínum eigin augum, enda voru þær síður en svo mannfælnar.
Þar sem fyrsti bílakláfur
á Isiandi verður byggður
litu sjálfir eins út og draugar.
Þeir höfðu orðið að vaka hver
yfir öðrum heila nótt, þvf ef
einhver ætlaði að sofna var
honum tröllriðið og tekinn
kverkataki svo ekki náði að
anda. Eldglæringar sáust og
ógurleg logandi augu en annað
greindist ekki, af djöfli þeim.
Um svipað leyti fór einn
listamanna íslenzku þjóðarinnar
þangað inneftir og hugöist gista
nokkrar nætur þar efra og
vinna að listsköpun. Hann
hvarf á brott eftir eina nótt og
hét þvf að koma þangað aldrei
aftur. Ástæðan var sú, að hann
var tekinn á loft rétt eftir að
hann lagðist til svefns og þótti
honum um stund tvfsýna nokk-
ur hvar hann myndi lenda.
Á Skarðsfjalli sunnanverðu er
fjárhúskofi — sennilega af-
lagður nú, en stendur þó uppi.
...
Þetta er Hald. Þarna á fyrsti bflkláfur á íslandi að koma á næsta ári. Til hægri á myndinni er
vatnshaeðarmælir Raforkumálastjórnarinnar. Hann stendur 8 metra fyrir ofan vatnsflöt Tungnár, en
þaö kemur fyrir aö allt fari í kaf nema húsið eitt Svo stórkostlega getur sveiflan á vatnsmagni árinn-
ar oröiö.
Þar var draugur, ferlegur draug
ur, sagði Guðmundur bílstjóri
okkur.
Verri draugur og lúmskari
var þó í gangnakofa norðan
undir Valafelli. Þar gisti Guð-
mundur Jónasson einsamall um
nótt. Síðan veit hann að það
er kvendraugur.
Guðmundur fullvissaði okkur
um að það væri ekki draugur
í Rangárbotnaskála. Samt var
þar draugur. Hann réðist á einn
ferðafélaga okkar, þannig að
hann barðist um hálfa nóttina,
hljóðaði og veinaði, tók andköf
og lá f svitabaði. Ég heyrði
raunar ekkert f honum, enda
var mér sagt að það hafi varla
verið von — ég hraut svo hátt.
IX.
Og svo var það óveðrið,
rigningin og rokið, sem Veður-
stofan spáði. Við bjuggumst öll
ac vakna við sviptibylji og
heyra úrfellið dynja á skálaþak-
inu.
Ég hlakkaði næstum til. Það
fer um mann notaleg kennd að
vera f öruggu skjóli og heyra
óveðrið dynja úti fyrir.
í þessu efni varð ég fyrir
vonbrigðum. Þegar ég reis upp
úr poka mínum — helaumur
að vfsu eftir bévítis fjalirnar —
skein sól f heiði. Og himinninn
var svo blær — svo tær að það
sá ekki skýhnoðra á lofti —
og sá ekki allan þann dag til
kvölds.
Ég fékk mér morgungöngu,
fyrst að upptökum Rangár. Það
er forvitnilegt og gaman að sjá
hvernig hún sprettur upp í svo-
lítilli urðarsprungu milli sand-
bakka. Þar er Rangá aðeins
smálækur sem hægt er að stíga
yfir. Tvö hundruð metrum neð-
ar er f Jn orðin að stórfljóti.
Frá Rangárbotnum er stuttur
spöiur yfir að Þjórsá, þeirri
beljandi elfu sem á að mala
gull fyrir fsienzku þjóðina um
ókomna tíma. Ég kem einmrtt
að henni þar sem hugsað er
að stífla hana vegna fyrirhug-
aðrar Búrfellsvirkjunar. Þama á
eitt dýrasta og arðmesta mann-
virki á íslandi að rfsa. Enn er
þetta land ósnortið af menn-
ingarmannvirkjum. Það ber
þann svip, sem það bar fyrir
þúsund árum, en e.t.v. hefur
það breytt um svip næst þegar
ég kem á þennan stað. Það er
bezt að njóta útsýnisins á með-
an þess er kostur og festa svip-
mót þess f huga sér.
X.
Hald heitir staðurinn.
Það er skrftið nafn og er vfst
hvorki dregið af sögninni að
halda né nafnorðinu framhjá-
hald.
Hald er við Tungná 35—40
km fyrir ofan efstu byggð f
Landsveit. Hinum megin er
Búðaháls, hin forna alfaraleið
miili byggða um Sprengisand.
Þarna er gamall ferjustaður yf
ir Tungná og þar hafa Sunnlend-
ingar ferjað fé sitt vor og haust
þvf það gengur f sumarhögum
norðan Tungnár. Er rekið þang-
að á vorin og sótt á haustin.
Kunnugir telja, að þar séu ein
grösugustu afréttarlönd á öllu
íslandi. Sjálfúr þori ég ekkert
um þau að segja — hef ekki
séð þ-....
En Hald er að verða merkileg
ur staður i samgöngumálum ís-
lendinga. Þar á næsta sumar að
koma fyrsta bílakláfferja á Is-
landi. Hún tekur allt að 3ja
lesta þunga, eða yfirleitt alla
smærri bíla. Þegar bílaferjan er
komin upp geta menn skroppið
Frh. á bls 10.