Vísir - 06.06.1964, Qupperneq 9

V í SIR. Laugardagur 6. júní 1964.

.s
"f dag eru 20 ár liðin frá því
stórkostlegasta hernaðarað-
gerð veraldarsögunnar var fram
kvæmd, innrásin mikla í Nor-
mandy 6. júnf 1944. Með henni
hófst ef svo má segja lokasókn-
in inn að hreiðri nazismans í
Þýzkalandi. Á bak við hana
stóð her Bandamanna um 2
milljónir manna, sem safnað
hafði veríð saman f herbúðum
vfðsvegar í Englandi og þeim
fylgdi ógrynni skriðdreka, fall-
byssna og alis kyns vopna og
flutningatækja.
Þegar innrásin var gerð, var
sýnilegt, að veldi nazistanna
fór dvínandi. Meir en tvö ár
voru síðan Bandaríkin drógust
inn í styrjöldina og beittu öllum
sínum framleiðslumætti til að
hervæða sig og bandamenn
sína. Innrásin f Normandy var
fyrst og fremst árangur hins
bandarfska vfgbúnaðar. Banda-
ríkjamenn lögðu til meginhluta
herliðs og nær þvf öll hergögn. ■
Áður en ráðizt væri til land-
göngu í sjálft virki Þjóðverja f
norðurhluta Evrópu höfðu
Bandamenn tekið Norður-
Afríku og gert innrás á Sikiley
og Suður-Ítalíu. Nú töldu þeir
sér hafa vaxið svo fiskur um
skipuleggja hernaðaraðgerðir.
Þó veidi nazistanna væri á
fallanda fæti var það vitað, að
þeir voru mjög öflugir í Norður-
Frakklandi. Þeir höfðu komið
þar upp rammbyggilegum varn-
arvirkjum sem þeir kölluðu
Westwall og eftir þvf sem
stundin nálgaðist voru þeir æ
meir á verði. Þótt þessi hern-
aðarundirbúningu væri þannig
mjög víðtækur tókst njósnurum
Þjóð'verja aldrei að komast að
þvf með vissu, hvar Bandamenn
ætluðu að stíga í land. Þeir
virtust helzt álíta að innrásin
yrði framkvæmd við Calais,
þar sem stytzt var yfir sundið.
Þar var viðbúnaður þeirra mest
ur. Hins vegar voru þeir við
því búnir að annar staður
kynni að verða valinn og höfðu
skipulagt hefsveitir sínar, svo
að þær yrðu sem skjótastar að
halda til þeirra staða, þar sem
hættan yrði mest.
í sjálfu sér var varnarstaða
Þjóðverja mjög góð á strönd
Normandy, því að í fyrstu lotu
gátu Bandamenn ekki skipað á
land nema tiltölulega litlu liði
og fyrsta hálfa mánuðinn eftir
innrásina réðu þeir aðeins yfir
mjórri landræmu, sem Þjóð-
verjar gerðu sér vonir um að
geta hrakið þá af til sjávar. En
það sem réði úrslitum voru yfir-
ráð Bandamanna f loftinu. Auk
li' .............
Bandarískir hermenn ganga á land á ströndinni við Arrcananches að morgni 6. júní.
nægilegan. Tíminn sem hentaði
þá voru dagarnir 5, 6. og 7.
júní. Þá var fullt tungl sem
myndi gefa fallhlífahersveitun-
um nægilegt tunglskin til að
lenda og þá yrði stórstraums-
fjara snemma um morgun, sem
myndi færa víggirðingar Þjóð-
verja í fjörunni upp á þurrt
land.
meginmáli ef hægt ætti að vera
að lenda við opna strönd. Vó
nú salt f huga Eisenhowers hvort
hann ætti að halda innrásinni
til streitu þann 6. júní eða
fresta henni í heilan mánuð.
En honum leizt frestun svo al-
varlegt mál einkum vegna þess,
að það myndi gefa Þjóðverjum
tækifæri til að fá upplýsingar
Caen. Og í morgunsárið gaf að
líta stórkostlega sjón úti fyrir
strönd Normandy, hinn nýi ð-
sigrandi floti var á siglingu á
Ermarsundi. Herskip og flug-
vélar af flugmóðurskipum hófu
skothríð og sprengjuárásir á
strandvirkin. Og í sömu mund
•renndu fyrstu landgöngubátam-
ir upp að ströndinni, bandarískt
í dag fyrir 20 árum:
hrygg að þeir gætu hætt á þessa
stórkostlegu hernaðaraðgerð.
Jnnrásin í Normandy var á-
kveðin af þeim Roosevelt og
Churchill á ráðstefnunum í
Washington og Quebec í maí
og ágúst 1943. Eisenhower hers-
höfðingi, sem hafði stjórnað
hemaðaraðgerðum Bandamanna
við Miðjarðarhaf var skipaður
yfirmaður landgönguhersins.
Hann stjórnaði hinu feikilega
undirbúningsstarfi, sem var
bæði fólgið i þvl að draga sam-
an lið og hergögn I Englandi og
þess var þýzki hershöfðinginn
Rommel sem átti að stjórna
varnaraðgerðum í upphafi svo
óheppinn, að vera fjarverandi 1
veizlu innrásardaginn og er tal-
ið að fjarvera hans hafi kostað
Þjóðverja heilan dag.
Jgisenhower yfirhershöfðingi
var mjög uggandi síðustu
dagana fyrir innrásina. Tímann
varð að velja með tilliti til
tungls. í fyrstu hafði hann ætlað
að hefja aðgerðir í maí, en varð
að hverfa frá • því, þar sem
hann taldi undirbúning ekki
Þann 3. júní lögðu fyrstu inn-
rásarskipin úr höfnum í Vestur-
Englandi frá Liverpool og
Bristol og var þá gert ráð fyrir
því að innrásin hæfist þann 5.
júní. En þegar kom fram
á seinni hluta 4. júní
skall fárviðri yfir, og Eisen-
hower var nauðugur einn kostur
að fresta innrásinni í fyrstu
um einn dag. Þessi frestun hafði
í fyrstu mikinn rugling og erfið-
leika í för með sér og var Eisen
hower og aðrir foringjar Banda-
manna < öngum sínum yfir þess-
ari breytingu. En veðrið skipti
um áætlanirnar, að þótt veður-
útlitið væri enn allt annað en
gott, tók hann þá ákvörðun að
kvöldi 5. júní, að innrásin
skyldi fara fram.
Innrásarherinn var í fyrstu
allt annað en- vel upp lagður,
innrásarbátamir höfðu hreppt
þungan sjó og margir hermenn
Aðfaranótt 6. júní lentu fall-
hlífa og svifflugvélasveitir
Bandamanna í Normandy,
bandarískt lið við rætur Coten-
tin-skaga, brezkt lið í nágrenni
Það var mikið um að vera á innrásarströndinni eftir að mótspyma Þjóðverja í strandvirkjunum hafði verið buguð, urmull af innrás-
arbátum og herliði á Ieið i Iand.
herlið á innanverðum Cotentin-
skaga og við Arromanche og
var þessum ströndum síðan gef-
ið heitin Utah og Omaha-
strendurnar. Landgönguliði
Bandarikjamanna stjórnaði Brad
Iey hershöfðingi. Bretar fóru í
land við Caen og var yfirmaður
þeirra á staðnum Dempsey
hershöfðingi. En yfirmenn inn-
rásarinnar vom sem fyrr segir
Eisenhower og svo Montgo-
mery er síðar varð lávarður.
Innrásarliðið varð í fyrstu að
yfirvinna erfiðar hindranir,
gaddavírsgirðingar, stáigrinda-
hindranir og jarðsprengjur, en
mótspyrnu þýzku varnarsveit-
anna bældu flugvélar Banda-
manna niður. Fjarvera Rommels
frá bækistöðvum sfnum, sem fyrr
segir hjálpaði til og auk þess
kom skemmdarverkastarfsemi
frönsku neðanjarðarhreyfingar-
innar að mjög góðu haldi til
að torvelda þýzka herflutninga
að hættustaðnum. Að öðru leyti
fengu Frakkar ekki að taka þátt
í innrásinni vegna ágreinings
Roosevelts og de Gaulles.
Ctrax og Bandamenn höfðu
náð fótfestu á ströndinni
byrjuðu þeir að róta í land ó-
grynni hergagna og treysta
stöðu sína á ströndinni. Þann
27. júni náðu þeir á sitt vald
fyrátu góðu höfninni, Cher-
bourg. Stöðugir bardagar voru
á þessu svæði, sem hélzt mjög
takmarkað f 50 daga eða til 25.
júlf, þegar Bandamenn höfðu
safnað saman svo miklu liði, að
þeir ákváðu að hefja stórsókn
og tókst að innikróa mikinn
hluta þýzka varnarhersins við
Falaise, en reka aðrar sveitir
þeirra á flótta austur á bóginn.
Þann 17. ágúst hófst svo sóknin
að París og innan viku hafði
höfuðborg Frakldands verið
rreistiö.