Vísir - 10.07.1964, Side 3

Föstudagur 10. júlí 1964.
Gömul hús sem
eiga uB hverfa
Gimli sem Knud Zimsen reisti úr holsteini
■jVfiðbærinn í Reykjavík hefar
furðu lítið breytzt síðasta
aldarfjórðunginn, og jafnvel þó
tekin væri síðasta hálfa öldin.
Áð vfsu hafa einstöku'stórhýsi
risið þar upp á nokkrum stöð-
um, svo sem Búnaðarbankinn,
Morgunblaðshúsið, Nýja Bíó og
Iðnaðarbankinn, en að öðru
leyti standa flest gömlu húsin.
Menn sem muna eftir miðbæn-
um, t.d. á árum fyrri heimsstyrj
aldarinnar myndu þekkja vel
meginhluta bygginganna, þó
skipt hafi um fyrirtæki og fólk
í þeim.
En nú á fáum næstu árum má
búast við mikilli breytingu, það
getur jafnvel svo farið að á
næstu tfu árum rísi upp svo að
segja nýr miðbær. Hann verður
að sjálfsögðu miklu glæsilegri
en sá gamli, en þó munu margir
sakna hinna gömlu timburhúsa,
sem eiga hvert sína sögu. En
svo hlýtur að fara, nýi tíminn
verður ekki stöðvaður. Við sjá-
um nú þegar framkvæmdir mikl
ar í Austurstrætinu, þar sem ný
stórhýsi Silla & V^lda og l)t-
vegsbankans rísa upp. Þá stend
ur fyrir dýrum að reisa stórhýsi,
þar sem Haraldarbúð var áður,
undirbúningur er að hefjast að
smíði ráðhúss og tími er að
koma til að rýma fyrir nýjum
stjórnarráðsbyggingum.
TyTyndsjáin birtir í dag nokkr-
1 ar myndir af sögulegum
byggingum úr hjarta Reykjavík-
ur, sem hljóta að hverfa á næst-
unni. Það er húsaröðin úr brekk
unni fyrir ofan læk, sem áður
fyrr var kölluð Ingólfsbrekka,
síðan Bakarabrekka. Öll þessi
hús eiga sfna sögu.
Við skulum líta á myndirnar.
Næst Bankastræti er húsasam-
stæðan sem stærsta og bezta
brauðgerðarhús Reykjavíkur var
áður til húsa í. Það eru hús
Bernhöftsbakarís. Fyrsta húsið f
þeirri samstæðu var reist um
árið 1830 af kaupmanni einum
að nafni Knudtson. Hann fékk
Bernhöft bakara til að flytjast
hingað frá Danmörku og tók
hann húsið fyrst á leigu, en
keypti það síðan, jók við og
bætti við nýjum húsum. Þar
var bæði bökunarstofan, brauð-
Sögufrægt hús við Amtmannsstíg, þar bjó Gunnlaugsson fógeti, Stefán Thorarensen, Hannes Hafstein
og Guðmundur Björnsson landlæknir.
múrsteini. En flestum sem f þvf
hafa búið hefur fundizt það ó-
hægt hús, of stórt og ekki laust
við slaga í því. Knud gafst upp
við að búa f því eftir rúm fimm
ár. Loks fór eins fyrir því og
hinum húsunum, að rfkið keypti
það undir fyrirhugaða stjórnar-
ráðsbyggingu. Var svo þar um
tfma mötuneyti Framsóknar-
flokksins, fyrir þingmenn o.fl.
Skömmu eftir seinni heimsstyrj-
öldina var það gert að biskups-
setri Sigurgeirs Sigurðssonar,
en Ásmundur biskup vildi búa
áfram f sínu húsi við Laufásveg
inn, svo að Ferðaskrifstofan
fékk Gimli til umráða og er þar
enn.
Cyðst kemur svo samstæða
° 2ja sambyggðra timburhúsa
sem eiga sér fjölbreytta sögu.
Ekki er hægt að rekja hana
nema í stuttum dráttum. Fyrsta
húsið þar byggði Stefán Gunn-
laugsson land- og bæjarfógeti,
um 1840, sem frægur var fyrir
að hann vildi að islenzka væri
ríkjandi tungumál í Reykjavík
og var fyrir það rekinn úr
stöðu. Hann og kona hans voru
hrakin úr húsinu. Tók þá við *■
danskur kaupmaður, Smith að
nafni og kallaðist húsið lengi
Smiths-hús. Eftir það bjuggu
ýmsir kunnir menn í húsinu svo
sem sr. Stefán Tborarensen
Framh, á bls, 5
salan, íbúðarhúsið og mikil
birgðageymsla fyrir kol og mó,
en Bernhöft bakari var um langt
árabil mesti mótekjumaður
Reykjavíkur.
TTm 1923 keypti KFUM hús-
^ eignir Bernhöfts og hugðist
reisa þar stórhýsi fyrir starf-
semi sfna. En þá ákvað ríkis-
stjórnin að kaupa allar lóðir
milli Bankastrætis og Amt-
mannsstígs, með hótun um eign
arnám. Átti að byggja þarna
stjórnarráðshús. Varð úr, að
KFUM fékk lóðina sem Hress-
ingarskálinn er á í makaskiptum
fyrir Bernhöftseignvna.
Síðan hafa ýmsir leigt í gömlu
Bernhöftshúsunum, svo sem Al-
þýðubrauðgerðin, hjólreiðaverk-
stæði og nú síðast sælgætisbúð
og bókabúð KRON næst Banka-
stræti. í íbúðarhúsinu bjó frá
1932 og fram á síðustu ár Sigur
jón Markússon fulltrúi í Stjórn-
arráðinu, faðir Rögnvalds píanó-
leikara.
JVæsta húseign þar fyrir sunn-
an er húsið Gimli, byggt
1906 af Knud Zimsen. Hann
hafði stofnað múrsteinaverk-
smiðjuna Mjölni og byggði nú
þetta hús til að sýna fólki að
hægt væri að byggja hús úr