Vísir - 28.08.1964, Blaðsíða 4

V í S I R . Föstudagur 28. ágúst 1964.
irii— i T~T
Kaflar úr greinargerð Páls
L'mdal skrifstofustjóra
y
Mjög mikið er nú um það rætt
hér á landi að taka upp það fyr-
irkomulag að draga skatta af
Iaunum jafnóðum og þau eru
greidd. Hefur slíkt fyrirkomulag
tíðkazt í nokkrum nágrannalönd
um okkar, m.a. í Noregi. Fjár-
málaráðherra hefur falið ríkis-
skattstjóra að undirbúa slíkt kerfi
hér og stendur sá undirbúningui
yfir. Páll Líndal skrifstofustjóri
á borgarskrifstofunum í Reykia-
vík hefur kynnt sér slíkt skatt-
heimtufyrirkomulag í Npregi og
skilað um það ítarlegri álitsgerð.
Mun Vísir birta kafla úr álitsgerð
inni í tveimur greinum og birtist
fyrri greinin hér í dag.
UPPHAF STAÐGREIÐSLU-
KERFISINS.
„Skömmu eftir 1920 komst sá
háttur á í Þýzkalandi, Austurríki
og Tékkóslóvakíu, að tilteknum
gjaldendum var gert að greiða
skatta af tekjum sínum á sama
ári og teknanna, var aflað og
eftir því, sem tekjurnar féllu til.
Aðrar þjóðir tóku fljótlega að
hafa sama hátt á hjá sér. Finnar
urðu fyrstir Norðurlandaþjóða til
að taka kerfið upp. Frá ársbyrj-
un' 1944 hefur það gilt um ríkis-
skatt í Fipnlandi, og í lögum frá
1946 var ákveðið, að þessi skip-
an skyldi einnig gilda um tekju-
skatta til sveitarfélaga. Hinn 1.
jan. 1947 var þessi skipan tekin
upp í Sviþjóð og réttum 10 ár-
lítil. Árangurinn varð sá, að 1952
voru sett lög um þetta eins og
áður getur. Var þar svo mælt fyr
ir. að síðar skyldi í sérstökum
lögum kveðið á um, hvenær lög-
in skyldu öðlast gildi, en undir-
búningur undir gildistökuna var
hafinn þegar í stað. Með lögum
frá 1955 var ákveðið að lögin
skyldu taka gildi 1. júlí 1955, en
skattgreiðslur skv. þeim hefjast 1.
jan. 1957.
Nokkrar breytingar hafa verið
gerðar á lögunum, en ekki er þar
um neinar efnisbreytingar að
ræða, er máli skipti á þessu stigi.
Þess er rétt að geta, að nú er
unnið að athugun á þyi, hvort
unnt sé að taka upp svokallaðan
launaskatt, en aðalbreytingin með
því yrði sú, að felld yrði niður
skylda Iaunþega til að telja fram
tekjur sínar, en látið sitja við
þánn skatt, sem dreginn er af út
borguðum launum.
Sá maður, sem þessi lagasetn-
ing öll hefur mest hvílt á, er K.
Torgersson, skattstjóri (lignings-
direktör) í Osló. Það, sem hér
fer á eftir er einkum byggt á við
tölum við hann, ritgerðum hans
og upplýsingum ýmissa aðila
í Osló, er hann visaði á.
RÖKSEMDIR FYRIR STAÐ-
GREIÐSLUKERFINU
Ein helzta röksemdin fyrir
þessu kerfi var í Noregi talin sú
að skattgreiðendum væri með;
skattgreiðslum eftir á iðulega
gert mjög erfitt fyrir, þar sem
við álagninguna kæmi ekki nema
inu var skýrt frá, að í lok fjár-
hagsársins 1948-49 (fjárhagsárið
var þá ekki hið sama og alman-
aksárið) hefðu um 10% tekju-
skatts einstaklinga til ríkisins ver
ið ógreidd, en um 13% af út-
svörum til sveitarfélaganna. Var
á það bent, að með staðgreiðslu-
skapa hinu opinbera aukin bein
útgjöld, en greiðari innheimta og
aðrir kostir kerfisins voru talin
meira en bæta það upp, Svo fór
Iíka í Stórþinginu, að menn
voru á einu máli um að taka
kerfið upp. Eftir 5 ára reynslu
er mér tjáð, að menn almennt
telji að rétt hafi verið ráðið, og
mun engum þar í landi, né held-
ur í Svíþjóð eða Finnlandi, koma
í alvöru til hugar að hverfa aft
ur til eldra fyrirkomulags. Gagn-
• ijiflffeiBíB fram hefpr komið, geng
-sdLFoölf í,vtlánájtt-að. leita .betri úr-
bóta á vissum göilum, án þess að
ingar, geta ýmis vafaatriði komið
upp varðandi skilning á þessum
hugtökum, og hefur gengið fjöldi
úrskurða um slíkt i Noregi.
2. Hver skattskyldur einstakl-
ingur er skyldur að greiða fyrir-
fram skatt af tekjum sínum. End
anleg álagning fer hins vegar
fram árið eftir að teknanna er afl
að. Eitt meginatriði kerfisins,
bæði fyrir hið opinbera og ein-
staklinginn, er að þessi skattur
sé áætlaður sem næst sanni, þann
ig að ekki sé um verulegar of-
greiðslur eða. ,tYgbgreiðslur að
ræða, og verður vikið síðar að
innheimtu persónuskatta í Noregi
um seinna í Noregi, svo sem áður
segir. I Danmörku hefur málið
verið rætt mjög mikið, en ekki
enn orðið úr því, að það yrði upp
tekið. Hefur mér virzt, sem menn
þar í landi séu ekki eins vissir
um ágæti kerfisins og þær þjóðir
er áður getur. Skoðanakönnun
(Gallups) sýndi þó, að mikill
meirihluti er fylgjandi því, aó
staðgreiðslukerfi verði upp tekið.
1 Noregi. hófust umræður um
málið fyrir 1930, og 1936 var skip-
uð sérstök nefnd til að fjalla um
það. Hún skilaði áliti 1939 og réð
frá því, að kerfið yrði upp tekið.
Á stríðsárunum var kerfið þó tek
ið upp að vissu marki, bæði
heima i Noregi og á verzlunarflot
anum, er sigldi fyrir Banda-
menn. I Noregi sjálfum átti þetta
sér einkum stað, þegar um var
að ræða launagreiðslur til verka-
manna, er störfuðu að meiriháttar
verkum fyrir Þjóðverja. í verz-
unarflotanum voru þær reglur
hafðar, að innheimtur var í þágu
útlagastjórnarinnar skattur hjá
sjómönnum, og var hann 10% af
launirwr fjölskyldumanna og 15%
af launum einhleypinga og látið
við þá skattheimtu sitja.
1 stríðslokin var mynduð þjóð
stjórn í Noregi, og gaf hún út
mikla stefnuskrá, þar sem m.a.
var heitið, að upp skyldi tekið
staðgreiðslukerfi á beinum, per-
sónulegum sköttum. í framhaldi
af því hófust nefndastörf, ekk)
Páll Líndal.
að litlu leyti til álita greiðslugeta
einstaklingsins, þegar inna skyldi
skattinn af höndum. Hefur þessu
töluvert verið á loft haldið hér-
lendis og færð fram sem helzta
röksemdin fyrir því, að kerfið
verði upp tekið.
Önnur röksemd kom líka fram
í Noregi, og hún var sú, að stað
greiðslukerfið væri, þrátt fyrir
annmarka sína, einnig hagsmuna
mál hins opinbera, bæði ríkis og
sveitarfélaga, ! nefndarálitinu,
sem fylgdi skattalagafrumvarp-
...... \
kerfinu ætti að vera minni hætta
á því, að eftirstöðvar væru hjá
gjaldendum í lok fjárhagsársins.
Þá var á það bent, að með
þessu kerfi yrði auðveldara að
beita skattalögum til áhrifa á
efnahagslífið, en þegar skattur er
greiddur eftir á. Með þessu fyrir-
komulagi var talið, að frem
ur mætti halda verðbólgu í skefj-
um, þar sem auknar skattgreiðsl-
ur, sem verðbólgu fylgdu, hlytu
að draga úr neyzlu. Að sínu
leyti .mundu almennar verðlækk-
anir hafa í för méð sér lækk-
andi skatta og þar með aukna
neyzlu, þannig að síður ætti til
verðfalls að koma. Með kerfinu
ættu sem sagt að vera meiri mögu
leikar á því að halda jafnvægi
í efnahagslífinu.
1 nefndarálitinu var vikið að
þeim erfiðleikum sem á því væru
fyrir ríki og sveitarfélög að semjá
fjárlög og fjárhagsáætlanir, sem
reyndust fullnægjandi, þegar verð
lag og kaupgjald færi hækkandi.
Launagreiðslur til starfsmanna
þeirra hækkuðu með vísitölu, en
skattarnir af þeirri hækkun
kæmu fyrst fram löngu síðar. Ef
skattarnir féllu fyrr í gjalddaga
mundi á verðbólgutímum skapast
meira jafnvægi milli tekna og
gjalda bæði hjá ríki og sveitarfé-
Iögum.
Það var talið augljóst, enda
reynsla fyrir því annars staðar
að staðgreiðslukerfið mundi
meginefni kerfisins sé á nokkurn
hátt raskað.
MEGINÞÆTTIR
STAÐGREIÐSLUKERFISINS
1. Eins og vikið hefur verið að
tekur staðgreiðslukerfið í Noregi,
aðeins til einstaklinga, en ekki
til ópersónulegra aðila. ! 2. grein
skattalaganna eru taldir upp þeir
ópersónulegu aðilar, sem ekki
falla undir kerfið, og eru það t.
d. hlutafélög, samvinnufélög og
annars konar félagsskapur með
takmarkaðri ábyrgð. Þessir aðilar
greiða skatt eftir á.
í 3. gr. eru skýrð þrjú hugtök,
sem notuð eru í lög’unum og hald
ið verður hér á eftir. Þau eru:
A. Skattur: Þeir skattar til ríkis
og sveitarfélaga, sem skv. al-
mennum skattalögum eru ákveðn
ir við álagningu, sem fram fer
árið eftir, að teknanna er aflað.
B. Launagreiðandi: Sá, sem greið
ir sjálfur eða fyrir milligöngu
umboðsmanns laun eða aðra þókn
un, sem hægt er að skerða með
afdrætti.
C. Launþegi: Sá, sem fær greidd
laun eða þóknun sem um ræðir
í 2. lið.
Þrátt fyrir þessar skýrgrein-
Fvrri grein
því, hvernig reynt er að ná þvi
marki.
Um skattgreiðslurnar gilda
tvennns konar reglur. Annars
vegar er það, sem kalla mætti
afdrátt launa (forskottstrekk),
sbr. 4. gr. skattalaganna, en hins
vegar forskattur (forskottsskatt)
sbr. 14. gr. laganna.
Afdráttur er í þvi fólginn, að
við útborgun launa heldur launa
greiðandi eftir skatti af launum
launþegans. Þessi regla á ein-
göngu við um þá, sem hafa launa
tekjur. Ef skattgreiðandi hefur
ekki launatekjur, heldur tekjur af
atvinnurekstri eða arð af eign-
um, ber honum að greiða forskatt
Forskatturinn er tilgreindur á
skattseðli aðila, bæði fjárhæð og
gjalddagar. Forskatt greiða fyrst
og fremst einstaklingar, sem eru
atvinnurekendur.
Nú er hugsanlegt, að einstakl
ingur hafi bæði launatekjur og
tekjur af atvinnurekstri. Þá geta
skattgreiðslur farið fram eftir
báðum reglum, en heimilt er þó
að hækka afdráttinn, þannig að
hann taki einnig til forskattsins.
TVENNS KONAR
LAUNAAFDRÁTTUR
3. Um launaafdrátt getur farið
eftir tvenns konar reglum, og
ákveður skattstjórinn í viðkom-
andi umdæmi, hvora afdráttarregl
una skuli hafa í hverju einstöku
Framh. á bls. 10