Vísir - 03.09.1964, Qupperneq 7

K8BWMSW
7
VÍSIR . Fimmtudaf'ur 3. sentcmbar 19*4.
IFTBB! ÓLAF GUN NARSSON
„Það var nú haldið, að ég
myndi drepa börnin mín með
vinnuhörku þegar þau voru lítil,
en menn verða að gæta að því,
að þau fengu að sofa“.
Þetta voru ummæli fátæks
bónda, sem bjó við mikia ómegð
á lítilii og fremur erfiðrj hey-
skaparjörð. Um sláttinn var ekki
um annað að ræða en nota þá
starfskrafta, sem til voru, og
meðal þeirra voru 5 — 6 ára
börn, sem lært höfðu að raka
hey og fara. á milli í hirðingu.
Nágrönnum bóndans þótti
nóg um vinnukergju hans, og
munu hafa gefið honum í skyn,
að hann yrði að gæta sín að of-
þjaka ekki börnunum. Ummæli
bóndans sýna, að hann taldi
börnunum ekki hætt ef þau
fengju nægan svefn. Öll eru þau
nú hið mannvænlegasta fólk.
Ég minnist þess, að' einn mesti
afkastamaður, sem uppi hefur
verið á íslandi, Páll Eggért Óla
son, prófessor, sagði við mig
ungan að árum.
„Það gerir ekkert til þótt þér
vinnið mikið og lengi ef þér að-
eins gætið þess að fara aldrei á
fætur fyrr en þér eruð útsof-
inn“.
Á seinni árum hafa verið gerð
ar margar og merkar rannsóknir
á vinnuþoli manna og hvernig
bezt sé að haga hvíldum. Allar
þessar rannáóknir sýna, að hvíld
ir, sem lúta nokkuð ákveðnum
regium, em manninum bráðnauð
synlegar og vinnuþoli manna
eru'ákveðin en einstaklingsbund
in takmörk sett, sem taka verð
ur fullt tillit til ef afköst manns
ins eiga ekki að minnka sökum
ofþreytu, sem til lengdar spillir
heilsu manna og lífsgleði.
í brezkum skóla var fyrir
nokkrum árum gerð merk til-
raun með börn úr fátækrahverfi,
sem stóðu sig mjög illa í skólan
um m a. f reikningi.
Ákveðnum fjölda jafngreindra
barna var skipt í tvo hópa og
fékk annar hópurinn auka-
kennslu í reikningi en hinn hóp
urinn fékk að sofa jafnlangan
tíma og aukakennslunni nam.
Að tilraunatímanum loknum var
árangurinn gerður upp. í ljós
' kom að báðum hópunum hafði
farið fram í reikningi en þeim
hópnum er svaf, þó mun meira
en hópurinn, sem fékk auka-
kennsluna í faginu. Börnunum,
sem fengu aukasvefninn hafði
líka farið fram í öðrum náms-
greinum en hinum hópnum ekki.
Á alþjóðaráðstefnu sálfræð
inga, sem haldin var í Ljuhljana
í Júgódavíu dagana 2 — 8 ágúst
sl. var riéðal annars rætt um
áhrif veðurs, hita og kulda, ijóss
og myrkurs á náms- og vinnu-
afköst manna. Bar öllum saman
um að haga yrði námi og starfi
eftir árstíðum og veðráttu ef
sem beztur árangur ætti að
nást.
íslendinga snertir þetta mál
meira en flestar aðrar þjóðir,
sökum þess hversu mikill munur
er hér á lengd dagsbirtunnar.
Öll rök hníga að því, að mannin
um sé yfirleitt óeiginlegt að
vakna og hefja nám eða störf
í myrkri, hins vegar skipti
minna máli þótt vinnu sé haldið
áfram eftir að dimma tekur.
í ýmsum skólum á Islandi
hefur það tíðkazt á undanförn-
um árum að láta kennslu í skói
um hefjast klukkan átta á
morgnana. Sennilega hefur
skortur á skólahúsnæði ráðið
miklu um þetta, en oft hefur
þurft að tví. og jafnvel þrísetja
í skólana. Þrísetning mun nú
úr sögunni sem betur fer og tví
setning mun fara. minnkandi.
Það sjónarmið virðist hafa ráðið
við hagnýtingu skólahúsnæðis
og tíma að nemendur yrðu að
fá ákveðinn námstíma og
kennslustundafjölda á hverjum
degi, jafnvel þótt því yrði ekki
viðkomið nema því aðeins að
nemendur yrðu að hefja nám
einni klukkustund áður en feður
þeirra hefja störf t. d. á skrif-
stofum.
Engar vísindalegar rannsóknir
hafa sannað, að námsárangur
standi í beinu hlutfaili við lengd
námstíma og þaðan af síður
Iengd kennslustunda. Það væri
auðveldara að færa rök að því,
að ungir nemendur, svo og þeir,
er sökum lítilla hæfileika eiga
erfitt með nám, myndu ná betri
árangri ef kennslustundir yrðu
styttar. Það eru a. m. k. engin
frambærileg rök fyrir því að
láta nemendur hefja nám í morg
unmyrkri íslenzka skammdegis-
ins hvernig sem viðrar, ekki sízt
þegar vitað er, að á íslandi fer
fólk yfirleitt seint að hátta og
því hætt við að svefntími verði
of stuttur
Alkunna er, að hver sá, sem
ekki er útsofinn finnur til van-
líðunar einhvern tíma dagsins,
gefur auga !eið að það muni
ekki auðvelda eðlilegan aga í
skólum ef mikill hluti nemenda
er vansæll sökum svefnleysis..
Ekki væri kostnaðarsamt að
endurtaka brezku tilraunina dá-
lítið breytta. Tilrauninni mætti
haga þannig að ákveðinn hópur
yrði látinn hefja nám klukkan
átta frá 15. nóv. til 15. febrúar
að jólaleyfi frádregnu. Annar
hópur hæfi nám 9 — 10 á sama
tíma, lærði sama námsefni en
kcnnslustundir yrðu styttar sem
svaraðj lengdum s’>efntíma.
Laun kennara yrðu hin sömu
Börnin eru sístarfandi eins og mynd þessi ber með sér. Það er því vissulega rétt, er Ólafur Gunnars-
son sálfræðingur bendir á í meðfylgjandi grein, að þeim sé nauðsynlegt að fá mikinn og góðan
svefn.
hvort sem kennslustund yrði
lerigri eða skemmri. Árangur
yrðj vandlega kannaður að til-
raunatímabilinu loknu, og auk
þekkingarprófa kannað álit nem
enda og heimila nemendanna á
því hvort fyrirkomulagið þætti
betra.
Skilningur er nú að vakna á
því meðal forystumanna atvinnu
lífsins og verkalýðsfélaganna,
að athuga þurfi hvernig skyn-
samlegast sé að haga störfum
þánnig að • framleiðslan verði
sem mest, án þess að vinnandi
mönnum sé misboðið með of
miklu vinnuálagi, sem er öllum
til tjóns, ekki sízt vinnuveit-
endum.
Ekki gæti það kallazt nein of-
rausn þótt forystumenn skóla-
mála athuguðu hvað skólanem-
endum hentar í þessu efni. Leið-
in er raunar greiðfær því erlend
ar athuganir hafa fyrir löngu
sannað, að nægur svefn er börn
um bráðnauðsynlegur. Allt sem
íslenzkir skólamenn þurfa að
gera ér ekki annað en feta
troðna slóð nema þeir geti sann
að að íslenzk börn þurfi minni
svefn en jafnaldrar þeirra í öðr
um löndum þar sem skamm-
degismyrkrið er styttra og veðr
áttan betri. Ég myndi þó ætla að
slík frávilt frá svefnþörf ís-
Ienzkra barna komi ekki til
greina
Atorkusami einyrkjabóndinn
og hinn þjóðkunni fræðimaður
höfðu báðir af langri reynzlu og
hyggjuviti sínu komizt að raun
um, að nægur svefn er erfiðis-
manninum fyrir öllu, hvort sem
hann vinnur með huga eða
höndum.
Undir þessa skoðun tók þjóð-
skáldið Davíð Stefánsson, sem
endar eitt fagurt kvæði sitt með
orðunum: „Það hjarta er kalt,
sem rænir þreyttan svefni“..
Ö. G.
☆
Siysísvarna ■ starfsmaður
Óskum eftir að ráða mann til starfa að slysavörnum i umferð og öðr-
um slysavörnum á landi.
Æskilegt er að viðkomandi hafi aflað sér sérþekkingar á þessu sviði.
Umsóknir sendist til skrifstofu Slysavarnarfélags íslands í Reykjavík
fyrir lok'september merkt „Starfsmaður“, pósthólf 1094.
STJÓRN S.V.F.Í.
zímzzsxmsmffm- ,«wj>
öBMBGii