Vísir - 01.12.1964, Qupperneq 4

4
VÍSIR . Þriðjudagur 1. desember 1964.
bankar - vidskipti - framleidsla bankar - vidskipti - framleidsla bankar-vidskipti "framleidsla bankar
Steriingspundið
/ mikilli hættu
Brezka stjórnin gerir ráðstafanir til að vernda jboð
Vaxtahækkunin i Bretlandi, sem
kom tíl framkvæmda í síðustu
vflcu hefur vakifi mikið umtal víða
tun heim. Voru forvextir hækkafiir
úr 5% i 7%. Nokkru áður höfðu
Bretar lagt á nýjan 15% toll á allar
innflnttar iðnaðarvörur og er því
greinilegt, að hin nýja stjóm Wil-
sons ætíar að láta efnahagsmálin
mjög tíl sin taka.
Þegar stjóm Verkamannaflokks-
ins tók við völdum var mikill halli
í viðskiptum Bretlands við út-
lönd. Hefur þegar dregið nokkuð
úr honum við álagningu 15% tolls-
ins en j>ó hefur hvergi nærri náðst
jafnvægi. 15% tollurinn átti að
draga úr innflutningi iðnaðarvara
og veita brezkum iðnaði aukna
vemd. Á þann hátt skyldi hann
stuðla að jafnvægi í viðskiptum
við útlönd. Vaxtahækkunin á að
stöðva fjármagnsflóttann frá Bret
landi og draga úr eftirspurn eftir
fjárfestingarvörum. Og þannig
mun hún einnig stuðla að jafn-
vægi og styrkja pundið. Er atvinna
nú mikil í Bretlandi og telur brezka
stjómin því ekki hættu á atvinnu-
leysi enda þótt vextir hækki.
Aðdragandinn að vaxtahækkun-
vextir í Bretlandi verið hækkaðir í
7%. Var það í bæði skiptin undir
stjórn íhaldsmanna. Thorneycraft
fjármálaráðherra íhaldsins 1957
hækkaði vexti í 7% það ár svo og
Selwyn Lloyd 1961. Nú kom það
í hlut James Callaghan fjármála
ráðherra verkamannaflokksins. Þeg
ar Callaghan talaði um vaxtahækk-
unina í neðri málstofunni sagði
hann: Tilgangur þessarar ráðstöf-
unar er sá að gera það fullkomlega
skýrt, að ríkisstjórnin sé staðráðin
í því að halda gengi sterlingsins ó-
breyttu og því múni hún stöðva
fjármagnsflóttann frá Bretlandi.
Til þess að styrkja pundið enn
betur hefur brezka stjórnin nú tek-
ið stórt dollaralán í Evrópu og
Ameríku. Var fjármagnsflóttinn frá
Bretlandi orðinn svo mikill, að lán-
takan var talin óhjákvæmanleg.
Lánið nemur 3 milljörðum dollara
og kemur frá International Settle-
metn Bank í Basel og þjóðbönkum
í Austurríki, Belgíu Kanada, Frakk
landi, Þýzkalandi, Ítalíu, Japan,
Hollandi, Svíþjóð, Sviss og Banda-
ríkjunum. The International Settle
ment Bank sem nefna mætti á
íslenzku alþjóða landnáms bank-
Þannig hugsar hinn frægi teiknari Cummings sér viðureign Wilsons og George Brown við
vanda efnahagsmálanna. Undir myndinni stóð: Ef til vill hefðum við átt að halda hinum út-
lærða matsveini, Harold (segir Brown) Á matseðlinum stendur m. a.: Menu: Pundið ofar öllu
og nýtízku efnahagsmálastefna.
ann er myndaður af bönkum i 26 | yfirdráttarlán frá Alþjóðagjaldeyris I láni hjá 8 gjaldeyrissterkustu aðild
löndum. Lánið er veitt'sem skyndi- sjóðnum en til þess að gera það arríkjanna..
lán til Englandsbanka. En auk þess kleift varð Alþjóðagjaldeyrissjóður Samkomulag hefur nú náðst í
mun England fá 1 milljarðar dollara I inn að taka 400 millj. dollara að I Framh. á bls. 6
nni var sá, að pundið hafði verið
að falla í verði og svo virtist sem
vantrúin á sterlingspundið ykir er-
lendis.
. Þegar Bretar voru að telja félaga
slna í EFTA á nauðsyn þess, að
innflutningstollurinn væri hækkað-
ur héldu þeir því ákveðið fram, að
efnahagsástandið í Bretlandi væri
mjög slæmt og pundið í svo mikilli
hættu að tollahækkun væri nauð-
synleg Svo virðist sem þessi áróður
Breta hafi haft þau áhrif erlendis,
að mikil vantrú hafi grfpið um sig
á sterlingspundinu. Bretar gerðu
jafnvel meira úr efnahagsörðugleik
unum en ástæða var til. Pundið hef
ur haldið áfram að lækka í verði
og það hefur hvað eftir annað ver-
ið rætt um það, að gengislækkun
væri á næsta leiti. Búizt var við
vaxtahækkunum fimmtudaginn 20.
nóvember. En þegar fimmtu-
dagurinn leið án þess vextirnir
væru hækkaðir, lækkaði gengi
pundsins í 2.78y2 dollara og var
gengið því lægra en nokkru sinni
sfðan 1949 er stjórn Verkamanna-
flokksins lækkaði það úr 4.85 dollar
í 2,80. Wilson mun því hafa talið,
að nauðsynlegt værl að bankarnir í
Bretlandi gerður einnig róttæka
ráðstöfun til þess að styrkja brezka
gjaldmiðilinn og því var vaxtahækk
unin ákveðin. Hefur hún þegar haft
mikil og góð áhrif. Það var sl.
mánudag að Wilson tilkynnti vaxta-
hækkunina en þá var 39. dagur
hans sem forsætisráðherra. Wilson
hefur sem kunnugt er boðað að
stjóm hans verið 100 daga stjórn.
Hann telur sig þurfa 100 daga til
þess að gera ýmsar hinar nauðsyn-
legustu ráðstafanir og margir telja,
að hann muni að þeim tíma lokn
um boða kosningar.
Vaxtahækkunin kom til fram
kvæmda á mánudegi en venjulega
hefur vaxtahækkun ávallt verið
framkvæmd á fimmtudegi. Búizt
hafði verið við vaxtahækkun á
fimmtudag, 20. nóvember, en þegar
hún kom ekki til framkvæmda varð
um mikinn fjármagnsflótta að ræða
og mun brezka stjórnin þá ekki
hafa talið óhætt að bíða í heila
viku. Aðeins tvisvar áður hafa for-
Þ0LIR ISLENZKUR IDNAÐUR
H
MINMAÐA T0LL VERND?
Þegar umræðurnar um hugsan-
lega aðild að Efnahagsbandalagi
Evrópu stóðu sem hæst var mikið
um það rætt, að aðildin kynni að
skapa hættu fyrir íslenzkan iðnað.
Hann hefði notið mikillar tollvernd-
ar og gæti ekki á skömnium tíma
i lagað sig að harðri samkeppni við
innfluttar erlendar iðnaðarvörur.
Lögðu fulltrúar iðnrekenda því á
það áherziu, að iðnaðurinn fengi
iangt aðlögunartímabil, ef tolivernd
in ætti að minnka og afnvel að
hverfa.
Til þess að athuga tollamálin hér
á landi og þá sérstaklega með tilliti
til iðnaðarins var fenginn hingað
til lands norskur sérfræðingur,
Arne Haarr, og kom hann hingað á
vegum OECD til þess að athuga
þessi mál, Skilaði hann ítarlegri
skýrslu um tollamálin og er nokkuð
skýrt frá henni I september hefti
ISLENZKS IÐNAÐAR. Þar segir
m. a.: „í skýrslunni segir, að tollar
séu yfirleitt mun hærri hér á landi
en í ríkjum EFTA og EBE. Telur
Haarr nauðsynlegt vegna alþjóð-
legrar þróunar í tollamálum og mik
illa utani;íkisviðskipta íslands að
lækka tollana. í skýrslunni segir
Haarr, að mikill hluti íslenzks iðn
aðar mundi ekki verða fyrir beinum
áhrifum af tollalækkun, ef nauðsyn
legar ráðstafanir til aðlögunar yrðu
gerðar Haarr bendir á, að vöxtur
hins verndaða iðnaðar hafi verið
fremur lítill undanfarna áratugi
fyrst og fremst vegna rangrar efna-
hagsmálastefnu".
Þetta álit hins norska sérfræð-
ings er mjög athyglisvert og bendir
eindregið til þess að sá innlendi
iðnaður, sem hér hefur risið upp
eigi meiri framtíð fyrir sér en ætlað
hefur verið. Athuganir Haarr leiða
í ljós, að iðnaður sá, er nýtur toll-
verndar hefur á tnmabilinu 1947—
1959 aðeins sýnt aukningu í starfs
mannahaldi er nemur 18%. Fiskiðn-
aðurinn hefur á sama tímabili sýnt
175% aukningu en annar iðnaður
110% aukningu. Haarr segir m.a.:
„Hinn litli vöxtur neyzluvöruiðmð
arins hér vekur undrun þegar pess
er gætt, að ströng innflutningshöft
hafa verið í framkvæmd ásamt há-
um innflutningstollum. Slíkar ráð-
stafanir hefðu átt að skapa blómstr
andi heimamarkaðsiðnað, þar eð
hann hefur ekki átt við erlenda sam
keppni að etja. En ástæðuna fyrir
því að svo hefur ekki orðið er
sennilega að nokkru að rekja til
þeirra takmarkana, sem smæð mark
aðsins setur. Greinilegt er þó, að
aðalskýringuna er að finna í þeirri
staðreynd að heimaiðnaðurinn hef
ur starfað við mjög erfið skilyrði
mest allt tímabilið eftir heimsstyrj
öldina, Aðaltálminn hefur verið, að
efnahagsmálastefnan hefur ekki
haft vöxt þessarar iðnaðarstarfsemi
að markmiði".
Enda þótt aðild íslands að Efna-
hagsbandalaginu sé ekki á dagskrá
um þessar mundir, er mikið um það
rætt að endurskoða tolla á innflutt-
um iðnaðarvörum og hráefnum til
iðnaðar. Viðskiptamálaráðherra lét
nýlega í ljós þá skoðun í ræðu, að
lækka þyrfti tolla enda væru þeir
hærri en víðast erlendis. Má telja
víst, að þróunin verði sú, að tollar
verði lækkaðir og er þá ánægjulegt
til þess að vita, að margar greinar
íslenzks iðnaðar standa sig vei og
munu áreiðanlega spjara sig enda
þótt þær fái aukna samkeppn..
Haarr leggur til, að gerð verði áætl
un um tollalækkanir og iðnaðinum
veitt hæfilega langt aðlöðunartíma-
bil. Verður að leggja á það áherzlu,
að ekki verði farið of geyst í slíkar
tollalækkanir. En mikilvægt er að
mörkuð verði ákveðin stefna af
hálfu hins opinbera í þessum mál-
um, þannig að iðnaðurinn viti l
hverju hann eigi von og geti lag
að sig að því.
Bj. G.
Úr nýju íslenzku iðnfyrirtæki, nælonsokkaverksmiðjunni á Akranesi.
Gífurlega mikið er flutt inn af nælonsokkum og hið unga islenzka fyrir-
tæki á í harðri samkeppni við erlenda framleiðendur.