Vísir - 09.02.1965, Síða 4

VlSIR
. Þriðjudagur 9. febrúar 1965
OLQF LAGERCRANTZ -
Kramh 9 slðu
höfum marga skrifandi höfunda
--------en það er heldur ekki
skemmt'ilegt starf, sem rithöf-
undar vinna. Þeir drekka sig í
hel, eða þeir deyja fyrir tímann
af öðrum orsökum.
— XJvaða áhrif haldið þér að
Evröpu-hugmyndin hafi
fyrir sænskt andlegt líf? ,
— Ég hef það nú á tilfinn-
ingunni að það sé að koma kyn-
slóð sem leitar efitr nánari
tengslum við Evrópu. Það get-
ur praktiskt haft þau áhrif að
nokkrir af höfundum okkar eign
'ist stærri lesendahóp. Ég var
sjálfur að fá tilkynningu un. það
að Dante-bókin mín muni koma
út á þýzku. Ég held að það
stafi af ástandinu eins og það
er í dag. En um leið held ég þó,
að við eigum langa leið eftir til
sameinaðrar Evrópu. Þegar mað-
ur hugleiðir undirstöðu franskra
og ítalskra stjórnmála, þá spyr
maður sig, hvort Evrópuhug-
myndin sé ekki aðeins eins kon-
ar vordraumur.
— Hvernig mynduð þér lýsa
bókmenntaástandinu í Svíþjóð í
dag?
— Við eigum talsvert auðugt
menningarlíf en okkar stóra
vandamál er hvemig við eigum j
að geta styrkt það frumlega, það !
sem er kjarninn og menningar- |
straumarnir stafa út frá og j
samræma það hinum lýðræðis-
lega anda að styrkjum eigi að i
deila út á breiðu ,sviði, að mað-
ur eigi að styrkja allt og alla. j
Möguleikar einstaklinganna
eru Iitlir, þess vegna verður rík-
ið að géra það sem hægt er.
En til þess að ríkið fjötri ekki
þetta menningarlíf, þá verður
maður í staðinn að reyna að
fjötra ríkið.
— TXafið þér haft áhyggjur út
af frelsinu í velferðarrik-
inu?
— Það hafa all'ir sem hugsa
nokkuð um framtíðina. Á 19.
öld fannst mönnum að framtíð-
in fælí alltaf í sér eitthvað gott
og lokkandi. Mönnunum var allt
af sagt að framtíðin væri töfr-
andi fögur, þar sem hún biði
þeirra með dýrðleg laun sín. —
Eftir fyrri heimsstyrjöldina
myrkvuðust allar framtíðar-
myndir. Nú var dregin upp
mynd af framtíðinni sem ægi-
þrunginrii vofu." „Gættu þín,’ að
framtíðin komi ekkj og hremmi
þig“. Þetta efni var tekið upp
í bók Huxley um „Hina Fögru
Veröld“ og bók Karin Boys
„Kallocain" og í mörgum fleiri
bókum.
Við getum ekki komið í veg
fyrir að stærri heildir myndist
og að vald rík’isins verði meira
og meira. Þess vegna verðum
við að reyna að skapa réttarlegt
öryggi, c:m byggist á almenn-
ingsáliti og hindrar þannig rlkið
og hin stóru samtök I að mis-
nota vald sitt. M„ður verður að
byrja að byggja upp framtíð,
sem sé ekki hræðandi heldur
lokkandi. Auðvitað komum við
til með að lifa I mauraþúfu, það
vitum Við. Þess vegna verðum
við að reyna að gera maura-
þúfuna verðuga fyrir manninn,
að mannaþúfu.
— Hvernig lítið þér annars á
hin miklu vandamál velferðar-
rlkisins?
— Ef það hefur það I för með
sér að leysa mannfólkið að
nokkru undan umhugsuninni um
peninga þá verður það kostur.
En hins vegar er alltaf óhollt
að fóðra gripina á rjómakökum.
I velferðarríkinu borða menn
betur, fá hærri h'kamsbyggingu,
lifa lengur, hljóta forréttindi
sem aðeins fáum hlotnuðust áð-
ur. Maður þarf ekki annað en
að líta á konungaröðina, —
kóngarnir okkar hafa alltaf lif-
að bezt, velferðin hefur alltaf
umvafið þá, þess vegna verða
þeir alltaf 100 ára. En þrátt fyr-
ir það að ég er lýðræðissinni,
þá vil ég þó bæta því við, að
kóngarnir okkar hafa verið á-
gætir. Og við brosum vingjarn-
lega til þeirra og þeir brosa til
okkar.
— J rauninni eruð þér I hjarta
yðar anarkisti?
— Það eru allir rithöfundar.
— Þér hafið ráðizt á yðar eig-
ið umhverfi, aðalinn?
— Aðallinn? Hann er ekki
lengur hugtak fyrir mig. Börn
mín vita varla, hvað hann er.
í bernsku minni, þegar móðir
mín var kölluð ycifynja, fannst
mér að vísu, að það hlytj að
vera eitthvað fínt. í dag finnst
mér það hlægilegt. Aðallinn hef
ur fúnað I burtu og það hefur
hann líka gert I Danmörku. —
Nema rétt við konungshirðina.
Og hirðin er að vísu leiðiolega
fjölmenn. En — nei annars.
Þegar ég var lítill var sagt „að-
alsætt er raunverulega ekkert
til að vera hreykinn af“ og þó
hugsaði fólk þá alveg andstætt
þessu.
— Þér berjist lika gegn orðu-
veitingum?
— Já, það geri ég alltaf einu
sinni á ári og ég berst fyrir þvl,
að kirkjan vcrði leyst úr bönd-
um frá ríkinu. Ég held þessu
áfram reyni að beita þreyting-
araðferðinni. En það er erfitt
að finna nýja konfektmola I bar
áttunni.
— Þér voruð fyrst Ihaldsmað-
ur?
— Já„ en ég var fljót.ur að
þroskast og hverfa frá íhalds-
stefnunni og trúarheiminum. —
Auðvitað hefur umhverfið haft
mikla þýðingu fyrir mig, það hef
ur verið mér hagkvæmt, það
hefur verið gjöf til bess að geta
þroskazt, að ætt manns hefur
hafr hlutverki að gegna I póli-
tísku og ccdlegu lífi, — Agnes
von Krusenstjerna var t. d.
frænka mln. Lengi Imyndaði ég
mér að ég ætti að verða sagn-
Louis Armstrong -
Frh. af bls. 3:
„Lék hann með yður I
hljómsveit?"
„Við lékum nokkrum sinnum
saman á jam-sessjónum — en
hann var aldrei f minni hljóm-
sveit. He was a nice guy —
og mjög snjall trompet.leikari".
„Þekktuð þér Sidney Bechet?"
„Við lékum lengi saman —
hann var stórvinur minn og
bróðir í leik frá New Orleans
— þar brölluðum við margt
saraan — en nú er hann lfka
horfinn".
(Sidnev Bechet var átrúnað-
argoð franskra jazz-unnenda,
lék árum saman á næturklúbb-
uni I Parfs og hafði áhrif á
franskan jazz).
o-«jr
Satchmo sogaði að sér reyk-
ínn
„Hafa reykingar engin áhrif
á trompet-Ieik yðar?“
„Ég hugsa ekkert um það —
en reykingar eru sagðar drepa
suma og suma ekki ... ég læt
allt slíkt tal mig engu varða,
reykingar er liður f þvf, þegar
ég er að hvílast".
„Þér ætluðuð til Moskvu f
tónleikaför 1959 og veiktust
snögglega á leið þangað?"
„Ég var staddur á Italíu, þeg
ar það gerðist, kastaðist niður
í slæma Iungnabólgu og mátti
ekki leika fyrst á eftir, en ég
læt mig hafa það á ný, þar til
yfir lýkur.“
Nú fóru líflæknir og lífvörð-
ur að óróast. Seinni konsertinn
átti að hefjast eftir aðeins hálfa
aðra klukkustund, en svipur-
inn á Satchmo var glaðlegri en
fyrst. Börnin úr rigningunni að
utan höfðu verið honum hvfld-
ar- og kraftgjafi — þau endur-
spegluðu lffsgleðina.
„Þér vilduð ekki viðurkenna
tregann I músfk vðar — hvers
vegna?“
„Mér er illa við að tala um
músfk I hugtökum — það er
eins og að búta hana niður
í smáparta. Terms ruin music
(hugtök granda músfk)“
„Hvað er músík?"
„Lffið sjálft — Manneskja,
sem ekki hefur nautn af músfk,
er ekki lifandi."
„Er jazz háleitt form af mús-
ík?“
„Jazz er músík,“ sagði Satch-
mo, „góður jazz er góð músík."
„Telst kannski til sígildrar
tónlistar?"
„Yeah .. .yeah,“ hæsti hann.
„Hafið þér spilað klassík?"
„í Little Theatre í New Orle-
ans lék ég á unga aldri ákaf-
lega klassíska múslk.“
„Semjið þér lögin, sem þér
leikið?"
„Ég geri ekki mikið af þvi“
„Hvað er sfðasta Iagið, sem
þér hafið samið?“
„Strutting with some Barbe-
cue — og síðan eru liðin mörg
ár. Ég er önnum kafnari nú á
dögum en ég var áður fyrr —
ég er alltaf á ferðalögum. I
hjástundum dunda ég við tón-
upptökusafnið mitt.“
Hann kvaðst hafa byrjað að
spila þrettán ára gamall, en síð-
an er liðin hálf öid og einu og
hálfu ári betur.
„Hvernig tilfinningu veitir
það yður að vera svona dáður
og vinsæll?“
„Nice,“ sagði hann án skin-
helgi.
Satchmo sagðist ekki gera
minnsta mun á þvf að leika
í stóru húsi og litlu húsi eða
hann léki undir berum himni
eins og hann gerði í Afríkuför-
inni.
„Ég leik fólki til skemmtun-
ar.“
,Ætlið þér að koma aftur til
íslands?“
„Pll be back if ..•
stgr.
fræðingur eins og móðurafi
minn, Hugo Hamilton greifi.
Já, maður sleppur sennilega
við ýmsar áhyggjur, en fær
aðrar I staðinn. Ég hef aldrei
verið fátækur, en það getur gef
ið manni samvizkubit. Svo
kynntist ég Tingsten og varð
góður vinur hans, — við erum
nú ekki vinir lengur og áhugi
minn snerist æ meir um sið-
ferðileg og pólitísk vandamál.
|^g gæti vel hugsað mér að
skrifa bók um Trotsky,
mann milli Austurs og Vesturs.
Ég hef reynt að vinna að mögu-
leika á skilningi milli Austurs
og Vesturs á tímum þegar styrj
aldir eru hvort eð er orðnar úti-
lokaðar. Það er mikilvægt að
við gerum alvarlega tilrau.n til
þess að sk’ilja hinn austræna
heim. Það er einhver prangara-
svipur á sterkum and-kommún-
isma Við á Vesturlöndum höf-
um vanrækt að setja okkur inn
í austræna hugsanaganginn.
— jpinnst yður skemmtilegt að
vera önnum kafinn aðal-
ritstióri. Eykur það andríkið?
— Það er dásamlegt að hafa
svo stórt hljóðfæri til að spila
á. Ég veit ekki hversu vel ég
leik á það, en ég veit að það
heyrist hátt í því. Og ég hef
samstarfsmenn, marga sam-
starfsmenn, sem spila feikilega
vel. Annað atriði er það að á
einu dagblaði skapast siðvenj-
ur, traditionir, sem smám sam-
an verða blaðið sjálft.
Jú, það er vissulega hag-
kvæmt að vera stór í nútíma
þjóðfélagi, það sér maður alls
staðar. En það er líka hættulegt,
það er hræðslu-draumurinn sem
alltaf ásækir mann.
— Þið eruð ekkert að hika
við að birta menningarlegt efni
I stórum stíl?
— Það hefur nú að hluta
gerzt af sjálfu sér, auk þess Vit-
um við, að við höfum stóran
Iesendahóp, sem hefur áhuga á
menningarefni. Dagblaðið er
eins konar háskóli, spegill sem
á að spegla sannfræðilega. Og
svo er það skoðanaskapandi,
fréttirnar á skömmu færi, menn
ingarsíðurnar á lengra færi. Blað
ið er eins og afi, sem situr I
stól sínum, man og gerir sam-
anburð, Blaðið er samtímis bæði
augnablikið og hin gamla erfða-
venja.
Lagercrantz aðalritstjóri
þýtur út úr skrifstofu sinni
út I hið risavaxna blaðhús, geng
ur út úr Dante-sviðinu og inn I
hringrás daglega h'fsins „Frá
Dante til Dagens Nyheter".
Skipulagsdeild
Reykjavíkurborgar
vill ráða aukið starfslið. Til greina koma arki-
tektar, tæknifræðingar og teiknarar.
Upplýsingar í Skúlatúni 2, 4. hæð. Sími 18000.
Skipulagsstjóri.
Vélritunarstúlkur
vel að sér í dönsku og ensku, óskast nú þegar
á ritsímastöðina í Reykjavík. Umsóknir send-
ist póst- og símamálastjóminni fyrir 15. febr.
1965.
Nánari upplýsingar hjá ritsímastjóranum.
Póst- og símamálastjórnin.
Óskilamunir
í vörjzlu Slysavarðstofu Reykjavíkur eru ýmsir munir,
aðallega fatnaður, sem sjúklingar hafa skilið eftir.
Eigendur þessara muna eru beðnir að vitja þeirra nú
þegar og eigi síðar en 1. marz n. k. Eftir þann tíma
verða munir þessir afhentir óskiiamunadeild rannsókn-
arlögreglunnar.
Reykjavík, 8. febr. 1965.
SlysavarSstofa Reykjavíkur.
Nauðungaruppboð
verður haldið í skrifstofu borgarfógetaembættisins að
Skólavörðustíg 12, hér í borg, eftir kröfu Ragnars Jóns-
sonar hrl., fimmtudaginn 11. febrúar n. k. kl. 2 e. h.
Seldir verða 10 víxlar samþ. af Axel Eyjólfssyni samtals
að fjárhæð kr. 50.000.00, 4 víxlar samþ. af Sigurði Magn-
ússyni samtals að fjárhæð kr. 17.000.00, 1 víxill samþ.
af Emil Hjartarsyni að fjárhæð kr. 6000.00 og 3 víxlar
samþ. af Gísla Ásmundssyni samtals að fjárhæð kr.
9.000,00, talinn eigandi Húsbúnaður h.f.
Greiðsla fari fram við hamarshögg.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.