Vísir - 14.04.1966, Blaðsíða 9

V 1S I R . Fimmtudagur 14. apríl 1966.
★
1 fréttum af fiskvinnslu hefur
oftast verið talað um frystihús,
en saltfiskstöðvar mjög sjaldan
nefndar á nafn, líkt og þessar
stöðvar hefðu ekki lengur neina
sérstaka þýðingu fyrir fiskiðnað
okkar. Blaðamaður Vísis fór þvi
nýlega á fund Lofts Loftssonar,
deildarverkfræðings tæknideild
ar S.Í.F., til að fá fréttir af salt-
fisksstöðvunum.
— Hvað getur þú sagt okkur
um vélvæðingu í saltfiskhúsum
almennt?
— Óhætt er að fullyrða, að
tækniþróunin i saltfiskiðnaði
okkar hefur verið hægari en í
mörgum örðum atvinnugreinum,
svo sem í freðfiskiðnaðinum.
Ástæðan fyrir þessu getur verið
sú, að saltfiskverkun er gömul
Nýjar stöðvar hafa verið
byggðar og eru þær bjartar,
þrifalegar og rúmgóðar.
Sem sagt, — það er langt frá
því, að áhugi á saltfiskfram-
leiðslu sé dvínandi.
Meiri tækni
— Mikið er rætt um að auka
beri útflutningsverðmæti fiskaf-
urðanna. Hvað segir þú um það?
— Ekki er ég á móti því, að
gerðar séu tilraunir með nýjar
vinnsluaðferðir og reynd ný
tæki, sem aukið gætu verðmæti
fiskafurðanna. Slíkar tilraunir
eru orðnar aðkallandi og þvrftu
að gerast á breiðum grundvelli
til að búa í haginn fyrir fram-
tíðina.
Aftur á móti þarf nettó hagn
aðurinn af dýrseldum fiskafurð
um ekki alltaf að vera mikill,
ef nota þarf til framleiðslunnar
mjög dýr og afkastalitil tæki,
eins og t. d. frost-þurrkunartæki

Unnið við aö gera aö fiski. Hausunarvél í baksýn,
Ný tækni og
og rótgróin atvinnugrein og þvi
mikið stuðzt við gamlar aðferð-
ir, en freðfiskiðnaðurinn er til-
tölulega ung atvinnugrein hér á
landi.
Þó hefur tæknin nú á síðustu
árum haldið innreið sína í marg-
ar saltfiskstöðvar og gefa þær
mörgu frystihúsinu ekkert eftir,
hvað það snertir .Virðist mikill
hugur í saltfiskframleiðendum
að koma á aukinni hagræðingu í
húsum sinum, enda þótt þeir
séu ekki styrktir af almannafé
til þess.
Má t. d. nefna, að 20—30
stöðvar hafa þegar fengið sér
mjög fullkomnar hausunar- og
flatningsvélar. Verðið á þessum
vélum tveim er nú tæpar milljón
krónur. Þá hafa stöðvar þessar
einnig fengið sér færibandaút-
búnað í kringum vélamar. Marg
ar stöðvar, sem ekki hafa þessar
vélar, hafa útvegað sér hentug
færibandakerfi, sem létta mikið
störfin.
Um 10 stöðvar eru með full-
komna þurrkklefa, útbúna sjálf
stýringu á hita og loftraka.
Þá eru nokkrar stöðvar famar
að nota fyrirferðalitlar gaffal-
lyftur við flestar tilfærslur og
lyftingar á fiski á brettum og
við allan saltmokstur.
Gaffallyfta útbúin saltskóflu er
þarfaþing í saltfiskhúsum.
og atómgeislunartæki. Það getur
líka oft orðið mjög seinlegt og
kostnaðarsamt að koma nýjum
(og dýrum)) afurðum inn á mark
aðinn.
Á hinn bóginn eru markaðir
fyrir freðfisk, saltfisk og skreið
þegar opnir og nokkum veginn
ömggir. Að mínu áliti ber að
styrkja framleiðslu þessara af-
urða á sem flestan hátt, t. d.
með rekstrarlánum, hagræðing-
arlánum o. s. frv., þar sem þess-
ar afurðir eru aðalútflutnings-
vörur okkar og munu eflaust
verða f mörg ár enn.
Það, sem gæti aukið verðmæti
þessara útflutningsafurða nú
þegar ét betri ttteðferð á fiskin-
um f bátunum (kúttun, fsun,
kössum o.s.frv.,) svo að stöðv-
amar fengju betri hráefni til að
vinna úr.
Hvað snertir saltfisk, ‘er hag-
kvæmast að nota stóran þorsk
til þeirra vinnslu, þar sem hann
þykir sérstök gæðavara f mark-
aðslöndunum, og þvf unnt að fá
gott verð fyrir hann. Smáfiskinn
er aftur á móti hagkvæmara að
nota í aðra vinnslu, eins og t. d.
í skreið eða frystingu. Saltfisk-
iðnaður okkar stendur vel að
vígi, hvað þetta snertir, þar sem
megnið af þorskafla bátanna á
vetrarvertfðinni er einmitt stór
fiskur.
Til fróðleiks má geta þess, að
SlF hefur gert tilraunir með
vandaðar neytendaumbúðir á
saltfiski og hafa þær likað vel.
Nú f augnablikinu er hins vegar
ekki brýn þörf fyrir slfka
vinnslu, þar sem takmarkað
vinnuafl er fyrir hendi, en fram
leiðslan mannfrek. En þetta get-
ur breytzt, bæði vegna fólks-
fjölgunar í landinu og batnandi
kjara íbúa f markaðslöndum
okkar.
500 milíj. kr. verðmæti
í saltfiski
— Hvað er saltfisksframleiðs!
an stór liður f heildarútflutningi
okkar?
— Ég hef ekki neinar saman-
burðartölur við hendina, en á
s.l. ári var t. d. fluttur út salt-
fiskur fyrir rúmar 500 millj.
króna. Ef litið er á útflutnings-
skýrslur s.l. 10 ár, er útflutning
ur á saltifski nokkuð jafn, eða
um 25—30 þús. tonn á ári (mið-
að við blautsaltaðan fisk). Einn-
ig virðist skiptingin á þorskafl-
anum milli frystingar, söltunar
og skreiðarverkunar á þessu
tímabili vera nokkuð föst, þ. e.
um helmingur aflans fer í fryst-
ingu, Vt f salt og afgangurinn f
skreið, eða er flutt út ísvarið
eða haft til innanlandsneyzlu.
Enda þótt útflutningsverð-
mæti saltfisks undanfarin ár
nemi ekki nema 10—15% af
heildarútflutningnum, er fróð-
legt að bera það saman við út-
flutningsverðmæti á árunum
1920—1940. Á þeim árum nam
útflutningsverðmæti saltfisks
réttum helmingi af öllum útflutn
ingi landsmanna, eða rösklega
það, en þá var meðalframleiðsl
an á ári næstum helmingi minni
en nú er (allt umreiknað i blaut
saltaðan fisk). Þetta sýnir, hve
útflutningsverðmæti saltfisks
hafa aukizt raunverulega mikið
frá því á árunum milli heims-
styrjaldanna.
— Þú ert sem sagt bjartsýnn
á áframhaldandi saltfiskfram-
leiðslu og aðra fiskvinnslu hér-
lendis?
— Já, já. Engin ástæða til að
vera svartsýnn, þó ekki verði
endalaust unnt að moká upp
meira aflamagni með hverju ár-
inu, sem líður. Nú þarf bara að
vinna að því að fara betur með
fiskinn, svo að fá megi meiri
góða vöru úr honum og sem
minnst fari til spillis.
Fiskur fluttur á vélstiga úr flskmóttöku að upphækkaðri hausunarvéL
VÍSIR ræðir við Loft Lofts
son verkfræðing hjá S.I.F.
Vöskunarvélar er miklð farið að nota á flattan fisk. Flatnings-
vél í baksýn.