Vísir - 08.07.1966, Blaðsíða 7

VÍSIR. Föstudagur 8. júlí 1966.
7
Káraveðrið árið 1900
Gamlar minningar rifjaðar upp
Pessu nafni var þetta mann-
skaðaveður kallað norðanlands
og mun það hafa orðið mörgum
minnisstætt. Þá bjó í Efri-Höfn
í Siglufirði Páll Kröyer skipa-
smiður og var þá orðinn ekkju-
maður, en bjó með þremur dætr
um sínum, sem allar voru þó
á unga aldri, en sú fjórða og
yngsta var í fóstri hjá Helga
Iækni Guðmundssyni í Neðri-
Höfn, og Kristínu konu hans,
sem var systir Páls.
Páll Kröyer stundaði jöfnum
höndum búskap, húsa- og skipa-
smíðar og sjósókn. Hann sá um
smíðar og viðgeröir á hákarla-
skipum Gránufélagsins, sem
munu stundum hafa verið 10
eða 12. Aðeins ein af dætrum
Páls, Halldóra, er á lffi í hárri
elli. Viðburðurinn aldamótaárið
1900 hefur orðiö henni ógleym-
anlegur, og er frásögn hennar
á þessa leið:
Faöir minn og Snorri bróðir
hans áttu saman hákarlaskipiö
Kára. Um sumarið höfðu þeir
stundað veiðar og verið feng-
sælir, og nú átti að fara meö
allan aflann til Akureyrar. Faðir
minn var skipstjórinn á Kára.
Laugardagsmorguninn 20. sept.
átti förin að hefjast. Allt í einu
ríður maður í hlaðiö árla dags,
meö tvo til reiöar, bindur hesta
sína við hestasteininn og kveður
dyra. Þetta var Oddur í Engidal
á Dölum, síðar á Siglunesi
einn af þekktustu hákarlafor-
mönnum norður þar. Þegar
hann hafðr herlsað, segir hann
við fööur minn: Nú kemur þú
með mér og smíöar fyrir mig
húsið, eins og þú varst búinn
að lofa. Faðir minn varr jafnan
orðvar og sagði lítiö fram yfir
þaö nauösynlega. Þetta get ég
ekki gert að svo stöddu, segir
hann. Ég er að fara til Akur-
eyrar með skipið fullt af hákarli.
Oddur spyr: Getur þú ekki
fengið annan formann, þar sem
Snorri bróöir þinn fer líka og
getur séð um þetta fyrir ykkur
báða. Eftir nokkurt þóf, er sent
til Helga læknis og hann beöinn
að lána vinnumann sinn til þess
að skjótast yfir að Efri-Skútu,
til Jóhanns bónda, sem var mik-
ill sjósóknari og dugandi for-
maður. Jóhann bregður fljótt
við og er kominn í tæka tfð.
Kona, sem Ólöf Bjarnadóttir hét
haföi beðið um far á skipinu.
Hún var svo naum fyrir með
tímann, að hún kom hlaupandi
með skotthúfuna í hendinni.
Auk Jóhanns og Snorra voru á
skipinu 19 ára piltur, Anton
Sigurðsson og maður frá Neðri-
Skútu, sem mig minnir að héti
Þorfinnur.
Þegar Kári lagði af stað var
allmikið skýjafar og tekið aö
hvessa. Hér verö ég að skjóta
því inn í, að maður að nafni
Einar frá Ámá í Héðinsfiröi,
var í heimsókn þennan dag hjá
ættfólki sfnu á Siglunesi. Þetta
var eldri maður, dulur nokkuð
og af sumum sagður skyggn
einnig. Þegar Kári skreið undir
fullum seglum norður meö nes-
inu, segir Einar: „Nú er feigð-
arsvipur á Kára.“
Þegar Kári er kominn í mynni
Héðinsfjaröar, er komið af-
spyrnurolc og ekki unnt að ná
þar til hafnar og var þá lagzt
við stjóra, en ekkert hélt, skip-
ið slitnaði upp og veltist um í
ölduróti og ofviðri. Fólk stóð
úti á bæjum í Héðinsfírði og
horfði á er Kári sökk með öliu
innanborðs í djúpiö. Hefur aldrei
orðið neins vart úr skipinu,
hvorki fyrr né síðar. — Já,
svona fór um sjóferð þá.
Snorri bróðir föður míns var
ekki aðeins að fara með hákarl-
inn til Akureyrar, hann var einn
ig að sækja giftingarhringana,
þá trúlofaður Jónínu Tómasdótt
ur prests að Barði f Fljótum, en
hún giftist síðar Kjartani Jóns
syni, dugnaöar- og ágætismanni
Sunnudagsmorguninn, daginn
eftir þetta átakanlega sjóslys,
var maöur sendur frá Héðins-
firöi til Siglufjarðar, til þess aö
tilkynna hvernig komið var.
Hann fór til læknishjónanna í
Neðri-Höfn, en þau komu svo
strax upp í Efri-Höfn til Rakel-
ar ömmu minnar, að tjá henni
sorgarfregnina. Hún var móðir
bræðranna Páls og Snorra, orð,
in þá ekkja. Annar maður var
sendur vestur á Engidal og var
hann kominn þangað um kl. 6
síðdegis. Þá sátu þeir, Oddur
og Páll við skál og þökkuðu
hver öðrum fyrir ánægjulegan
sunnudag og framgang með
smíði hússins á þessum af-
skekkta stað.
Oft dregur skyndilega ský fyr
ir sólu.
Hér lýkur frásögn Halldóru
Pálsdóttur.
í jólablaði Tímans árið 1956
er allmikil grein, sem heitir:
Draumkonan og hestarnir í vök-
Inni. Halldóra Pálsdóttir segir
þar forvitnilega sögu, en frá-
sögn þá hefur Helgi Hjörvar
fært i letur og gat Halldóra
vart fengið annan betri til þess.
1-ar gerir Helgi Hjörvar lítils-
háttar grein fyrir ætt Halldóru
á þessa leið:
„Um það leyti, sem móðu-
haröindin gengu yfir ísland
kom 15 ára piltur frá Dan-
mörku út hingað, til Húsavíkur.
Hann kom af dönsku munaðar-
leysingjahæli og veit enginn ætt
ir hans. En hann hét Jóhann
Kasper Kröyer. Hann gerðist
vikadrengur í dönsku höndlun-
inni þar í Húsavík, síðar assi-
stent, eins og Matthías Jochums
son var kallaður við verzlunina
í Flatey.
Þegar Jóhanní Kröyer óx fisk
ur um hrygg keypti hann Höfn
í Siglufirði, allgott höfuðból,
gerðist bóndi þar, og ætt
hans átti þetta óðal frá 1818
til 1944, að Siglufjaröarbær
keypti jörðina. Sonur Jóhanns
var Páll, hans dóttir Rakel,
hennar sonur Páll Kröyer bóndi
og skipasmiður í Höfn, átti
Önnu Þorleifsdóttur frá Siglu
nesi.“ — Dóttir þeirra hjóna
er Halldóra, sem hér segir sög-
una um Káraslysið. Hinar syst-
ur hennar þrjár hétu, Guðfinna,
Rakel, Júdet og Kristín. Þær
voru almennt kallaðar í Siglu-
firði Hafnarsystur og þóttu
gervilegar heimasætur.
Sjö eða átta árum eftir Kára-
slysið átti ég, undirritaöur,
heima þrjú ár 1 Efri-Höfn hjá
Páli Kröyer og lærði smíðar á
vetrum, en stundaði sjóinn og
ýmsa landvinnu á sumrum. í
Höfn leið mér vel. Þetta var
fyrirmyndarheimili, húsbóndinn
öðlmgur hinn mesti og heima-
sætumar skemmtilegar og góð
ar stúlkur. Oft hafa komiö í
huga minn, á síöari árum, ritn
ingarorðin: „maðuriitn upphugs-
ar sinn veg, en drottinn stýrir
hans gangi.“ Getur nokkuö verið
æskilegra en þaö, að drottinn
stýri gangi manns?
Margar góðar endurminning
ar á ég frá árunum þremur í
Höfn og frá Siglufiröi yfirlekt,
og allt frá þeim dögum finnst
mér ævi mín hafa verið sem við
burðaríkt og skemmtilegt ævin-
týri. Á æskudögum mínum
heyrði ég fólk oft segja, að
ekki yrði feigum forðað né ó-
feigum í hel komið, en erfitt
er að trúa óskeikulleik þeirra
orða, en til þeirra hefði ég þó
mátt hugsa á þessum árum, því
að stundum komst ég 1 fullkom-
inn h'fsháska, ekki sfzt þau vor-
in, sem ég stundaöi hákarla-
veiðar. Frá einni slikri háska-
för hef sagt í útvarpserindi og
langri blaðagrein, en a.m.k. eina
aðra á ég ósagða, en sorglegri
þó, og bíöur hún síns tíma.
Varðandi Káraslysið vaknar
sérstaklega ein spuming. ¥m
Pál mátti segja, að þar varð
ekki ófeigum í hel komiö. Hann
átti eftir langa og athafnasama
ævi, en spumingin er þessi:
Ef hann hefði verið skipstjóri á
Kára í þessari för, hefði honum
þá tekizt að bjarga skipi og
mönnum? Þessari spumingu get
ur auðvitað enginn svarað. Gát-
ur lífs og dauöa eru torráönar
og svo er um gátur tilverunnar
allrar. Undrandi og lotningar-
fyllst verðum við að Iúta höfði
og hlusta á öldufall aldanna og
láta okkur skiljast, að á bak
við það er úthafiö mikla — ó-
mæliö, sem enginn fær séð né
skynjaö, á okkar þroskastigi.
Pétur Sigurðsson.
skápanna, en innflytjendur
sögðu að verð á innréttingu í
meðalstórt eldhús mætti áætla
um 60 þús. kr. og eru heimilis
tæki og vaskur þá undanskilin.
Kynningarsýning á OSTA-
eldhúsinnréttingunum mun
standa yfir næstu 2 mánuði.
■
■
..V.V..
'V......
: >«+>^;ív-’óv.óv.-
■%t'\ *...
. ,* ■■
■r-^gx

----j-i—
ar eldhús-
innréttingar
■P'«Ml..m
?■; ■■■
Sýning stendur nú yflr á
þýzkum eldhúsinnréttingum að
Hraunbraut 10, Kópavogi, hjá
fyrirtækinu „Skorri h.f.“ sem
flytur inn og selur innrétting-
amar.
Eldhúsinnréttingar þessar er
nefnast OSTA em framleidd-
ar í Vestur-Berlín og eru þær
fluttar út til fjölmargra landa
og nýveriö hófst sala á þeim hér
á landi.
Innréttingamar em settar
saman úr skápaeiningum og
eru skápamir mjög mismun-
andi að gerð, allt eftir því
hvaöa tiigangi þeir eiga að
þjóna, hvort þeir eru fyrir
diska, matvæli o.s.frv. Er hægt
að raða skápaeiningunum sam-
an að eigin vild, „byggja” þær
utan um heimilistæki, svo sem
eldavélar og ísskápa.
Skáparnir eru allir úr sléttu
plasti og því mjög auðvelt aö
halda þeim hreinum. Þegar lokið
hefur verið samsetningu neðri
skáparaðar, þeirrar, sem stend-
ur á gólfi, er ein borðplata sett
yfir skápana þannig að ekki
verður um nein samskeyti að
ræða á borðinu.
Verðið á innréttingunum fer
að sjálfsögðu eftir fjölda og gerð
«»«
Sýnishom af þýzka eldhústnu.