Vísir - 22.06.1967, Blaðsíða 9

V í SIR . Fimmtudagur 22. júní 19G7.
BWcawwK—ih'wwii iiwjnaiiii
Kristinn Bergþórsson,
kcrninn frá Kanf
TVýlega bættist einn íslending-
ur í hóp þeirra, sem heim-
sótt hafa RauÖa Kína á undan-
förnura árum. Kristinn Bergþórs
son stórkaupmaöur kom fyrir
stuttu frá vörusýningu I milljóna
borginni Kanton í Suður Kína.
Hann dvaldist þar í vikutíma og
haföi kínverskan stúdent sér til
leiðbeiningar og aðstoöar. í
þessu feröalagi fór Kristinn
kringum hnöttinn á um það bil
45 dögum ætíð með flugvélum
Pan American Airways. Farmið
inn kostaði 63 þúsund krónur.
Þetta var að sögn Kristins
skemmtilegasta feröalag, sem þó
var fyrst og fremst viðskipta-
ferð. Hann kom m. a. við í Seoul
i Kóreu, Osaka í Japan, svo
nefndar séu tvær fjarlægar borg
ir meöal margra, sem hann
dvaldist i.
En erindi átti fréttamaður Vis
is við Kristin einn daginn að-
stórkaupmaður er ný-
ar, i Suður Kína
— Var síðan haldið til Kant-
on?
— Viö skiptum þarna um
lest og fórum upp í kínverska
lest og það tók okkur tvær og
hálfa klukkustund aö komast til
Kanton. Lestin var þægileg og
snyrtileg, te-veitingar voru á
boðstólum. Vagninn tók um 40
—50 manns. Á honum voru 5
gluggar á hvorri hlið og dyr í
báöa enda. Og þarna voru tólf
myndir af Mao formanni til
skreytingar á vagninum, ein stór
við sinn hvorn enda og síðan
myndir af honum milli glugg-
anna. Hann var ýmist einn á
myndunum eöa þá í hópi vina
sinna og aðdáenda.
Leiöin lá um hæöótt land-
búnaðarhéraö. Hver ferþuml-
ungur var ræktaður allt upp í
miðjar hlíðar á hæðunum en
trjáþyrpingar efst. Þarna gat að
líta hrísgrjónaakra, stönglarnir í

Kristinn Bergþórsson á skrifstofu sinni.
ég lét mér ekki segjast af orð-
um hans, þá sagði hann aöeins,
að kínverskir stúdentar hefðu
orðið fyrir árásum rússneskrar
lögreglu skömmu áður en at-
v;kið á flugvellinum átti sér
stað. Þeir hefðu veriö á leið tii
að leggja blómsveig á minnis-
varöa um Lenin og rússneska
lögreglan heföi beinlínis ráðizt
á þá. Þar með var þetta mál
útrætt.
Annars var Johnson Banda-
ríkjaforseti ekki versti maður
i heimi ' augum þeirra Kín-
verja, sem ég talaði við með að-
stoö túlksins og aðstoðarmanns-
ins. Sá versti í heimi var Krú-
sjeff. Þeim lá ekki gott orö til
hdns. — Kínverjar vilja ekki sjá
bandarískan gjaldmiöil en
skipta öllum öðrum peningum.
— Hvað sástu annars á rölti
um borgina?
— Svo sem eitt og annaö.
Saknaði þess mikið að hafa ekki
haft með mér ljósmyndavél, en
ég taldi það þýðingarlaust. Ég
sá svo ótal ferðámenn taka
Maodýrkun við hvert fótmál
eins að ræða um heimsókn hans
til Kantons og kynnast því sem
fyrir augu Kristins bar þar í
einni helztu verzlunarborg Maos
formanns.
— Það var 18 klukkustunda
flug frá London til Hong Kong.
Sunnudaginn 16. apríl 'hélt ég
meö lest til Kanton. Eftir eina
klukkustund og þrjá stundar-
fjórðunga var komið að landa-
mærunum, sem Kínverjar veröa
að viöurkenna í verki þótt þeir
vilji ekki viðurkenna þau í orði,
þ. e. a. s. þeir telja Hong Kong
hluta af kínversku landi. Þarna
við landamærin var mikil toll-
bygging. Við fórum gegnum toll-
skoðun, sem er eins og toll-
skoðun víðast hvar annars stað-
ar. Ég var með vegabréfsáritun
frá kínverska sendiráðinu í
Kaupmannahöfn. Það gekk eins
og í sögu að fá áritunina. Ég
get skotið því inn í að í Seoul
létu menn í ljósi undrun yfir
því að hitta mann, sem var með
vegabréfsáritanir fyrst til Kína,
síöan til Kóreu og loks til Banda
ríkjanna... Nú en það var eng-
um erfiðleikum bundið að fá toll
skoðun, tollþjónarnir voru kurt-
eisir og liprir. Ég var þarna í
hópi 40 kaupsýslumanna víðs
vegar að úr heiminum og við
vorum allir á leið til vörusýn-
ingarinnar í Kanton.
Eftir tollskoöunina var okkur
boöið til glæsilegs hádegisverð-
ar. Að honum loknum var okk-
ur bent á að ganga til annars
salar.Þar voru fyrir ung stúlka
og hún var augsýnilega með
Rauða kverið hans Maos í hend-
inni. Ungur piltur stóð afsíðis
og hélt á nokkrum blöðum. Ann
ar piltur var með litla trumbu.
Þau voru öll klædd á líkan hátt
í einhvers konar einkennisbún-
ing. Þegar allir voru setztir niö-
ur baröi annar pilturinn fáein
slög á trumbuna til merkis um
að allir skyldu þagna en stúlk-
an hóf að lesa upp setningar
úr Rauða kverinu. Pilturinn með
Möðin þýddi jafnskjótt á ensku.
Þetta voru fyrstu kynnin af
Rauöum varðliðum og dýrkun-
Lrni á Mao. Síðan kom 10
stúlkn« söngflokkur og söng fyr
ir okkur af mikilli sönggleöi í
stutta stund. Athöfnin hefur
staðið um hálfa klukkustund,
Mao til dýrðar og okkur til undr
unar — og skemmtunar, má ég
segja.
vatni og fólk í þyrpingum úti á
ökrunum. Kumbaldar stóðu
strjált um allt landið. Við sá-
um aöeins tvö þorp á leiðinni.
Engar vélar.
— Leið þér vel á feröalag-
inu?
— Prýöilega að öðru leyti en
því að hitinn var töluverður og
allan tímann sem ég var í
Kanton 25—30 stig. Við gengum
um á skyrtunum, Vesturlanda-
mennimir.
— Hvernig voru móttökurnar
í Kanton?
— Það var ausandi rigning
þegar við komum á jámbrautar-
stöðina í Kanton. í aðalinngang-
inum tók á móti okkur 30
manna flokkur og hann eins og
ung^ fólkið í tollbyggingunni
risastór og margra tonna þung
stytta af Mao formanni og í
herbergi mínu var mynd af Mao
á vegg og gipsmynd á þorði.
Árla á hverjum morgni mátti
heyra þyt fara um ganga. Starfs
fólkiö var að safnast saman á
efstu hæöinni áður en dagsverk
hófust til að syngja og fara
með setningar Mao til dýrðar.
Var mér boðið á eina skemmt-
un hjá því að kvöldi til og ég
þáði það. Þarna var sungið og '
lesið upp og þeir sem ekki tóku
þátt í söngnum klöppuðu og
fögnuðu og hrifningin hljóm-
festan og gleðin minnti helzt á
Bítlakonsert.
— Þú hefur sem sagt oröið
var viö Maodýrkun viö hvert
fótmál?
Áin Perla, „gruggug og brún“, skiptir Kahton, en glæsilegar brýr
liggja á nokkmm stöðum yfir ána.
flutti setningar Maos í kór, ým-
ist / söng eöa tali. Þetta minnti
á fyrirbæri, sem við þekkjum,
sem eldri eru þegar hér var
til það, sem almennt nefndist
„Talkór Alþýöu". ' Flokkur
manna, sem talaði slagorð sín
i kór. Þegar sungið var lýsti
mikil sönggleði af öllum hópn-
um og það mætti segja mér að
það væri ekki auðvelt að drepa
niður þá hreyfingu og þá hugs-
un, sem býr að baki þeirrar
starfsemi sem þarna fór fram.
— Og svo hefur verið haldið
til hótels?
— Hótelið var ágætt og mjög
ódyrt. Herbergi ásamt þremur
ágætum máltíðum daglega kost-
aöi sem svaraði sjö Bandaríkja-
dollurum (Herbergin ein í banda
rísku hóteli kosta 13—14 doll-
ara). Maturinn var góður og
þjónusta öll. í innganginum var
— Það var mikið um stytt-
ur af Mao um alla borgina,
myndir á strætisvögnum og
byggingum og borðar voru
hengdir upp þar sem á stóð t.
d.: „Lengi lifi hinn mikli
kennari, mikli rithöfundur, mikli
hugsuður, mikli formaöur Mao
Tse Tung“ Cg á borða viö hliö-
ina stóð: „Hann er hið rauðasta
rauða í hjarta voru. „Og á öör-
um stað var letrað: „Móðir min
er mér kær, faöir minn er mér
kær en Mao er mér þó kærast-
ur.“ Þetta var að finna á lituð-
um böndum, sei-i fest voru á
veggi greiðasölunnar í hótelinu.
— Varðstu var við ókyrrö í
borginni, meðan þú dvaldist þar?
— Enga ókyrrð, og sá fáa lög-
reglumenn og hermenn.
— Virtist fólkið þvingað?
— Þvert á móti. Þaö var mjög
glaðlegt og frjálslegt að öllu
leyti. Eina sem ég fann að því
var að umferöarmenning var lit-
il. Allt fólk fram aö miðjum
aldri eöa svo var eins klætt, í
bláar buxur og hvítan jakka
með ásaumuöum vösum, hrein-
legt. Bifreiðir voru margar á
götum, einkum japanskar bif-
reiöir, einnig slangur af frönsk-
um, þýzkum og enskum bifreið-
um. Strætisvagnarnir. voru kín-
'versk framleiðsla og þeir virtust
ékki sem verst úr garöi gerðir.
Göturnar voru hreinar. Götuvit-
ar voru víða, og fjórar myndir
af Mao undir hverjum götuvita.
Umferð fólks var mikil, einkum
um sexleytið.
— Varðstu var viö mikla upp-
byggingu?
— Ekki get ég sagt það. Ég
fór þó víða um borgina og
skoðaði. Ég sá hins vegar nokk-
urra ára gamla verkamannabú-
staöi og þeim svipaði til þeirra
bygginga sem við höfum byggt
hér fyrir verkamenn, steinhús
með járnþökum. Ég get ekki um
það dæmt hvort framfarir eru
miklar eða litlar í Kína. Hins
vegar spurði ég Englending, sem
hefur komið þarna alloft á und-
anförnum árum hvað honum
virtist um þetta. Hann sagðist
hafa orðið var viö miklar fram-
farir allt fram að 1965 en þá
heföi oröið stöönun. Þessa stöðn
un má eflaust rekja til innan-
landsátakanna, sem við þekkj-
um af fréttum.
— Ræddirðu mikið við Kín- 1
verja?
— Alltaf eitthvað á hverjum
degi. Þeir voru forvitnir um á-
lit Vesturlandabúa á 'kauðu
varðliðunum. í einu samtali
mínu við aðstoöarmanninn minn,
stúdentinn frá Peking, sagði ég
honum að viö hefðum á Vestur-
löndum orðiö undrandi yfir
framkomu Rauðu varðliðanna
gagnvart ■•ússneskum sendiráðs-
starfsmönnum er þeim og fjöl-
skyldum þeirra var haldið á
flugvellinum * Peking og ógn-
að. Þetta gerðist fyrir nokkrum
mánuöum. Ég sagöi að Vestur-
landamenn virtu viss réttindi
sendiráösstarfsmanna. Hann
sagöi að lýsing mín byggðist
tvímælalaust á ósönnum fregn-
um. Ég benti honum þá á að
ýmsar fregnir af þessu hefðu
komið frá löndum, sem verða að
teljast vinveittar Kinverjum. Og
þegar hann varð var við það að
myndir eins og þá lysti. Ég get
sagt frá bókabúðinni, sem ég
heimsótti. Hún var skeifulaga
og maöur kom inn um einar
dyr og fór út um aðrar. Þar
voru margar hillur frá gólfi til
lofts, eingöngu með ritum
Maos, nema við útganginn, þar
gat að líta fáeinar bækur eftir
Lenin og Stalin. Ég kom einnig
inn í stóra kjörbúð. Þar var allt
hreint og snyrtilegt, vörunum
vel raðaö, úrvalið mikið og
.fjöldi fólks að verzla.
Nú ég sá flokk frá Peking-
óperunni, sem sýndi kínverska
óperu er nefndist Stigamaður-
inn. Það voru ógleymanlegar
stundir.
Annars var fátt hægt að gera
sér til dægrastyttingar annað en
eigra um göturnar og skoöa
þaö sem fyrir bar. Skemmtana-
líf virtist harla lítiö að minnsta
kosti á vestrænan mælikvarða,
t. d .varð ég ekki var við veit-
ingastaði þar sem hægt var aö
fá vín eða bjór og kvikmyndir
þeirra voru ekki girnilegar. Ég
sá eina þeirra. Þaö hefur eflaust
dregið úr gildi myndarinnar 1
mínum augum að ég skildi ekki
málið, sem elskendurnir töluðu
en mér virtist hún áróðurs-
kennd.
— Hvernig var svo vörusýn-
ingin?
— Hún var yfirleitt athyglis-
verð, eingöngu kínversk fram-
leiðsla af ýmsu tagi. Ég tel
vefnaöarvöruna ágæta, ég þekki
hana bezt. Vélar litu vel út.
Fólksbifreið. sjö manna, sem
var þarna á sýningunni var i
senn ljót og gamaldags, en
mér var sagt aö þeir kynnu að
gera fallegri bifreiðir. Kín-
versku sölumennirnir á sýning-
unni voru lausir við alla á-
gengni, kurteisir og liprir. Ég
fór frá Kanton ánægöur og
nokkru fróðari en ég kom, en
ég tel mig auðvitaö engan Kína-
sérfræöing á eftir svo ég dirfist
ekki að draga margar ályktanir
af þvi sem ég sá.
Kristinn sýndi mér að lokum
verzlunarbréf, sem hann var
nýbúinn að fá sent frá Kína, ó-
sköp venjulegt verz'unarbréf að
öðru leyti en því að á undan
hinu venjulega ávarpi og sjálfu
bréfinu gat að líta eftirfarandi
tilvitnun f orð hins mikla Maos
formanns:: „Alþýðan, aöeins al-
þýðan er meginaflið i mðtun
sögunnar." — A. E.