Vísir - 13.08.1968, Side 8

8
VISIR
Utgefandi: Reykjaprent h.t.
Framkvæmdastjóri Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
AOstoðarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjómarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Augiysingastjóri: Bergþór Ulfarsson
Auglýsingar: Aðalstræti 8. Símar 15610 11660 og 15099
Afgreiðsla: Aðalstræti 8. Slmi 11660
Ritstjóm: L augavegi 178. Simi 11660 (5 línur)
Áskriftargjald kr. 115.00 á mánuði innanlands
I lausasölj kr. 7.00 eintakið
Prentsmiðia Visis — Edda h.f.
Brostinn hlekkur
J>að var strax ljóst af fregnum frá Tékkóslóvakíu,
að rússneskum ráðamönnum var mjög á móti skapi
að nokkuð yrði slakað á harðstjórninni. Og þótt sagt
væri að lokum að allar viðræður hefðu farið fram I
fullri vinsemd og fulltrúamir faðmazt að skilnaði, var
augljóst að Rússar höfðu neyðzt til að láta undan af
ótta við almenningsálitið í heiminum.
Nú hafa borizt um það fregnir, sem telja verður
áreiðanlegar, að litlu hafi munað að innrás yrði gerð
í Tékkóslóvakíu, eins og Ungverjaland 1956, en hinir
gætnari menn í stjóm Sovétríkjanna hafi fengið því
afstýrt á síðustu stundu. Heræfingarnar miklu við
landamærin voru vitdskuld fyrst og fremst til þess að
hræða Tékka og geta tekið af þeim öll ráð í einni svip-
an, ef nauðsynlegt teldist. Forustumenn Tékka töldu
sér hins vegar óhætt að tefla djarft og reyndust þar
sannspáir a. m. k. í bili, hver sem framvindan verður.
Eftir fregnum frá Rússlandi að dæma er litið þar
mjög alvarlegum augum á málalokin í Tékkóslóvakíu
og virðist ekki útséð um að látiö verði með öllu við
svo búið standa af Rússa hálfu. Það væri eflaust afar
auðvelt að finna einhverja átyllu til þess að kúga
Tékka aftur, t. d. segja einn góðan veðurdag að þeir
hafi ekki staðið við samkomulagið og stjórn landsins
sé farin að sýna Rússum fjandskap, sem ekki sé hægt
^ð þola. Slík „endurskoðun“ á samningum er kunn úr
sögunni fyrr og síðar. Hitler og Stalin kunnu vel að
beita henni þegar þeim þótti það henta.
Fyrir nokkrum dögum var í fréttum haft eftir rúss-
nesku blaði að varhugavert væri að auka frelsi ein-
staklingsins, enda vestræn villukenning, stórhættuleg
fyrir þróun kommúnismáns og í algerri andstöðu við
hugmyndakerfi Marx og Lenins. Með þessu hefur
blaðið eflaust verið að minna rússnesku þjóðina sjálfa
á að allt frelsisbrölt þar innanlands yrði ekki tekið
neinum vettlingatökum, en það er jafnframt ábending
til nágrannanna um að fara sér hægt og fara ekki að
fordæmi Tékka.
Leiðtogar Tékka urðu að lýsa því yfir, að framtíð-
arheill þjóðarinnar væri komin undir góðu samstarfi
við kommúnistaríkin í nágrenninu, ekki sízt Rússa, og
þjóðskipulaginu yrði ekki breytt í meginatriðum.
Þetta má til sanns vegar færa, því að vegna legu lands-
ins eru Tékkar neyddir til að hafa samstöðu með Rúss-
um og leppríkjum þeirra í utanríkismálum. En við-
brögð tékknesku þjóðarinnar nú síðustu vikurnar
sýna þó glögglega, að hún á enga ósk heitari en
þá, að losa sig að fullu undan oki kommúnismans,
taka upp lýðræðislegt stjórnskipulag og beina sam-
starfi sínu og menningarsamskiptum í vesturátt, þar
sem frelsi og lýðræði ríkir. Hvort sú ósk rætist í bráð
skal ósagt látið, ep hitt er víst, að með þeim árangri,
sem Tékkar náðu í frelsisbaráttu sinni nú, hefur brost-
ið mikilvægur hlekkur í harðstjórnarkerfi kommún-
ismans, sem erfitt getur reynzt að treysta aftur.
V í S I R . Þriðjudagur 13. ágúst 1968.
Vináttu- og
samstarfsbanda-
lag Rúmeníu og
Tékkóslóvakíu
Sáttmáli væntanlega undirritaður í heim-
sókn Ceauscescu — Júgóslavia sennilega
aðili — beint eða óbeínt
Walter Ulbricht, flokksleið-
toginn austur-þýzki, kom i gær
til Tékkóslóvakíu til viðræðna
við Dubcek, leiðtoga tékkneskra
kommúnista. Þessar viðræður
eiga að verða upphaf fram-
kvæmda á fyrra áformi Dubceks
um að ræða ágreinlngs- og
vandamál, sem varða innbyrðis
samstarf við kommúnistaríkin,
hvert fyrir sig.
Það er ljóst, að mikið er undir
því komið, að hér takist vel, er
Walter Ulbricht, langharðasti
gagnrýnandi frjálsræðis- og um-
bótastefnunnar, kemur nú í heim
sókn til slíkra viðræðna — og
undir eins og Tito forseti er
farinn heim. Tito var vel fagnað,
sem getið var í fréttum, enda að-
stoö hans verið þjóöinni efst í
huga. Heimsókn Ulbrichts mun
hins vegar hafa þau áhrif, að
hún verði áfram minnug þess,
að allur vandi sé ekki enn leyst-
ur.
Það kom fram í frétt rétt fyr-
ir komu Ulbrichts, hve tékkn-
eskir leiðtogar hafa mikinn á-
huga á að allt fari vel — og það
er vitanlega meö ráði gert, aö
láta viðræðurnar fara fram í
Karlsbad, — því að allur er var-
inn góður. íbúum Prag kynni
sem sagt að hitna í hamsi, við aö
sjá framan í þennan hatramma
gagnrýnanda, og komið gæti til
óspekta, sem hefðu miður góö
áhrif, að ekki sé meira sagt.
Þessar viðræður Ulbrichts og
Dubceks fara fram um leið og
nýhafnar eru nýjar heræfingar
við landamæri Tékkóslóvakiu,
norðan- og austanverð, hvort
sem það er nú tilviljun eða ekki,
að þær fara fram nú, en marga
grunar, að það eigi að hafa sín
áhrif á viðræðufundum, að her
undir sovétstjórn er nálægur.
Ekki virðist þetta þó hafa gert
leiðtoga Téldcóslóvakíu skelkaða
en taka kann það á taugar þjóð-
arinnar, ef „eilíft áframhald"
verður á þessum heræfingum við
iandamærin.
Eitt þeirra vandamála, sem
þeir munu ræða, Ulbricht og
Dubcek er Berlinar-vandamálið
og um leið staða Austur-Þýzka-
lands. Það heyröist fyrir ráð-
stefnuna, að Ulbricht myndi
reyna að fá Dubcek til stuðnings
við kröfur Austur-Þýzkalands,
m.a. um viöurkenningu vest-
rænna þjóða, og skal engu spáð
um afstöðu Dubceks til þeirra
mála, en hitt er vist, að hann og
hans menn vilja treysta efna-
hagslegt samstarf innan vébanda
Comecon, og það er vitanlega
eitt af þeirra sterkustu vopnum
til aö girða fyrir íhlutun, að lýsa
jafnan yfir, að þeir vilji áfram
samstarf kommúnista um vam-
ir og efnahagsmál. Samtímis
vilja Tékkar svo efla viðskipti
við löndin vestantjalds.
Það er athyglisvert, að Tito
ætlar að koma aftur til Prag
fljótlega, og þá í „fulla opin-
bera heimsókn I Prag“.
Áður varð kunnugt, að Ceau-
scescu, rúmanski kommúnista-
leiðtoginn, myndi koma í heim-
sókn á fimmtudag í þessari vikú.
Hann ávarpaöi um helgina fund
námumanna og fordæmdi alla i-
hlutun í innanríkismál einstakra
kommúnistaríkja, en hann var
ánægöur með samkomulagið í
Bratislava. Með það láta allir
sem þeir séu ánægðir, en túlk-
unin er dálítið mismunandi, og
í blaðinu Pravda er nú stöðugt
Ulbricht
hamrað á því, að ekki megi vera
um nein frávik að ræða frá Marx
isma og Leninisma, og megi ekki
þolast, og vitað er að aukið skoP
anafrelsi i Tékkóslóvakiu og
öðrum Varsjárbandalagsrikjum
er eitur i beinum sovétleiðtoga.
En nú virðist ekki annaö
sýnna en að í uppsiglingu sé
nýtt „litla bandalag", þvi aö Tan
jug fréttastofan I Belgrad til- .
kynnti í gær, að Tékkóslóvakía .
og Rúmenia myndu imdirrita ,
sáttmála um gagnkvæma vin- ■
áttu, samstarf og hjálp, í heim- ;
sókn Ceauscescu — og má full-
víst telja, að Júgóslavia verði að- í
ili að þessu%„litla bandalagi". — •
eða styðji það að minnsta kosti. ’
Til viðbótar ofanskráðu má '
geta þess, að þótt Tékkar og
Slóvakar eigi að þola heræfingar •
við landamæri sín vilja Rússar ,
með engu móti þola að Norður-
Atlantshafsbandalagið efni til
heræfinga í Norðaustur-Grikk-
landi! Þeim er lýst sem tilraun
heimsvaldasinna til hugsjóna-
kúgunar og gegn hinum sósíal-
ísku löndum, skipulagðri i „ýms-
um vestrænum höfuðborgum".
Innsbruck: 1 gær varð það
slys nálægt Innsbruck, að lang-
ferðabifreiö var ekið út af f jalls- V
vegi og biðu 4 brezkir skemmti-
ferðamenn bana og vagnstjórinn,
hollenzkur maður. Alls voru 25
skemmtiferöamenn í bifreiðinni,
allir bre2íkir.
Saigon: 1 skothríð bandarísks
fallbyssubáts, sem gerð var af
misgáningi, biðu 8 bandarískir
hermenn bana en um 50 særð-
ust.
|
Pretoria: Mörg þúsund Suður-
Afríkuhermenn halda nú norður
til landamæra Ródesfu til her-
æfinga (til vamar gegn skæru-
hemaði).