Vísir - 06.09.1968, Blaðsíða 9

Vísir - 06.09.1968, Blaðsíða 9
VÍSIR . Föstudagur 6. september 1968. * Á síðustu öld meðan hug- myndir miðaldaeinræðis voru enn ríkjandi í menningar- heiminum, kviknaði í hugum þúsunda manna ný hugsjón, sem hefur verið kölluð sósíalismi. í upphafi var sósíalisminn hugsjón frelsis og jafnréttis allra manna á tímum þegar að- alshroki og konungaprjál gekk fram úr öllu hófi, á tímum þeg- aö alþýöan var réttlaus og fyrir- litin. Þá kyiknaöi svolítið ljós á perunni: því ef að úr buxunum fógetinn fer og frakkanum svolitla stund, þá má ekki greina, hver maðurinn er. Ó, mikið er skraddarans pund. Sósíalisminn var líka hugsjón um brauö handa fátækum, svelt- andi börnum, um réttiáta arð- skiptingu á tímum hins svívirði- legasta ranglætis þegar gildir stóriðjuhöldar og milljóna- brákúnar, eins og þeir voru kallaðir, ösluðu í gulli og eyöslu lífemi á sama tíma og alþýðan veslaðist upp i næringarskorti, sjúkdómum, kolareyk og sóti hinna sóðalegu stóriðjuborga. 'C’n umfram allt var sósíalism- inn hugsjón sannleikans á öld hins hræsnisfulla strang- trúnaðar. Hann varö fyrst og fremst uppreisn gegn spilltu hugarfari og andlegu kúgunar- kerfi valdastéttanna. í áratugi háði hann baráttu gegn ritskoð- un, útgáfubanni og andlegu kúgunarvaldi þeirra sem þóttust mega ráöa þvi, hvað alþýðan hugsaöi. Þessi leit sósíalismans að sannleikanum var eitt dásam- legasta tignarmark hans á lið- Hvers vegna byltingu fegurri heim réttlætis og sannleika. Þetta voru fullkomlega eðlileg viöhorf meðal ýmissa þjóða, þar sem afturhaldiö var magnaðast og umbótavonin veikust. Og enn í dag er það ekkert undarlegt. þó þylting geti vofað yfir í lönd- um. þar sem rangfætið og kúg- unin gengur svo út í öfgar, að það má virðast, sem menn geti aldrei litið þar gleðibjartan dag. Þetta gildir enn mikinn hluta hins vanþróaða heims, lönd eins og Indland, Suður-Ameríku, — en verst af öllu er ^ð það gildir ekki sízt. þann hluta heimsins, sem nú í dag gengur almennt undir heitinu „sósfalísku rfkin". I JXvílíkt öfugmæli er það, aö nú á 20. öldinni skuli vakna hætta á almennri alþýöubylt- ingu gegn kúgun yfirvaldanna í þeim ríkjum sem berlegast kenna sig og þjóðskipulag sitt við sósíalisma. Því sú staðreynd stendur föst og óhögguð, að eina ástæðari, sem hægt er að finna fyrir of- beldisað<!erðum Sovétmanna gegn Tékkum síðasta hálfa mánuðinn, var ótti þeirra við að alþýðuhreyfingin f Tékkósló- vakfu breiddist út um gervöll „sósíalísku" ríkin og hleypti af stað eins og óstöðvandi skriðu allsherjar byltingu gegn hinu spillta og svívirðilega valdakerfi kommúnismans. Og hvernig verður þaö líka skiliö og útskýrt að sú hugsjón, sem trúði því einu sinni, „sanrt* leiki, að sigurinn þinn að síð- ustu vegina jafni“, gerir þaö nú að höfuðmarkmiði sínu, að koma á ritskoðun og hinni ströngustu skoðanakúgun. Nú er hún fyrst og fremst orðin hugsjón and- legrar kúgunar og þaö er orðið þvílikt hjartans mál, að það verður stríðstilefni, ef einhver þjóð afnemur ritskoðun hjá sér. og vogar sér að leyfa frjáls- Aumingja sósíalisminn inni öld og þvi gat hið kröft- uga þjóðskáld íslendinga og brautryðjandi sósíalismans með þjóð sinni ort svo: Ég trúi því, sannleiki, aö sigurinn þinn að síðustu vegina jafni, og þér vinn ég, konungur, þaö sem ég vinn, og því stíg ég hiklaust og vonglaöur inn f frelsandi framtíðar nafni. Já, þá ríkti eldheit og von- glöð hugsjónaglóð meö ungum mönnum, sem gerðust baráttu- menn fyrir sósíalismanum, þá var dásamlegt að lifa, þrátt fyr- ir það, að erfiðleikarnir væru margir í viðureigninni ‘við kúg- un og kröpp kjör. Cíöan hafa áratugir, jafnvel allt upp í öld liðið, og um þaö verður ekki efazt, að þessi volduga hugsjónastefna hefur gerbreytt heiminum i aukinni mannúð, réttlæti og bættum kjörum fólksins. Það er margt ennþá ógert, ekki aðeins hjá hinum fátæku, vanþróuðu þjóö- um, heldur engu sfður, hjá auð- ugustu þjóðum heims og þeim sem státa af mestri menningu og manndómi. Enn er ranglætið og spillingin útbreidd og breytir það þó ekki því, að sósíalism- inn hefur umskapað heiminn. Það hljóta allir að viðurkenna, hvort sem þeir aðhyllast fremur sósfalískar eða borgaralegar hagkenningar. Þó hörmulegur atburður hafi gerzt, sem menn telja aö flekki merki sósíal- ismans með smám og blóði sak- lausra, er auðvitað fjarstæöu- kennt, aö tala um það að sósíal- isminn sé dauður. Það væri sama og að staðhæfa, að mann- kynið eins og það er í dag á jöröinni væri útdautt og engin hugsun mannúðar og réttlætis væri til í fimm heimsálfum. Slíkur er nú máttur þessarar hugsjónastefnu f hjörtum okkar allra, hvort sem menn vilja viðurkenna það eða ekki. Og sósíalisminn hefur enn nóg verkefni aö vinna til að bæta ranglátan heim. Cumum hinna sósíalísku hug- sjónamanna fannst barátt- an um hugi og hjörtu mann- anna ganga grátlega seint. Ára- tugir liðu án þess að nokkuð miðaði. Þjóðfélögunum var i haldið í óbifanlegum kúgunar- klóm valdastéttanna og alþýðan megnaði ekki að losa sig úr viðjum vanans vildi ekki láta vekja sig af doðanum. Þetta leiddi til þess, að margir sósíal- istar komust á þá skoðun, að hugsjónir og fögur orð nægðu ekki. Það varð að grípa til rót- tækari ráða til að uppræta spill- inguna, velta kúgurunum frá völdum og stofna með blóöugri um umræðum og skoðanamynd- un að blómgast. Tjaö er auðvitað eftir sem áð- ur fjarstæða að fmynda sér, að sósfalisminn sé dauður og það er ekki réttlætanlegt, þrátt fyrir skelfingaratburðina síðustu daga í Tékkóslóvakfu, að halda því fram, að sósíal- ismi og frelsi séu ósamrýman- leg. Slíkt tal er eins og óvita- hjal sennilegast mælt f bráð- ræði undrunar eöa skelfingar yfir þeim ótrúlegu atburðum, sem hafa verið að gerast síð- ustu daga austur í Tékkósló- vakíu, eða þau eru leifar hinnar visnuðu afturhaldsstefnu, sem vill notfæra sér þessi atvik til áróðurs og afturhvarfs. En hitt er hins vegar víst, að meðan innrásin i Tékkó- slóvakíu er á nokkurn hátt tengd eða gerð f nafni sósfal- ismans, þá er hún gífurlegt á- fall fyrir hugsjónina. Það er mjög alvarlegt mál. sem hver sá maður sem telur sig sannan sós íalista i skoöunum verður að hugleiða, ef hann vill heiðarleg- ur drengur kallast. Tjaö hefur ekki skort á baö síð ustu vikurnar, að fjöldi rót- 13. síða. íisfflsm: Oft eru miklar deilur um lok unartfma áfengisverzlana hér i borg. Ýmsir halda þvf fram að verzlanirnar eigi alls ekki að vera opnar, en aðrir telja tímann allt of nauman til aö komast í „ríkið“ eftir vinnutíma. Við lögöum því eftirfarandi spurn- ingu fyrir nokkra borgara: Teljið þér að breyta þurfi lokunartíma áfeng- isverzlananna? Sigurður Kristjánsson, tæknifr. — Nei, ég er ekki þeirrar skoöunar. Menn geta hæglega náð sér í vínföng á þeim tfma, sem verzlanirnar eru nú opnar á. Markús Jðnsson, bóndi. — Já, ég er alveg með því að breyta honum. Þaö þyrfti aö hafa opið til klukkan tfu og þannig yrði komið í veg fyrir alla leynivínsölu. - Jón Sigurþórsson, bifvélavirki. — Það er nú þaö. Ég álít að öllu forfallalausu að þaö eigi að hafa opið ,til klukkan ellefu á kvöldin, þá eiga menn hægara um vik. Brynfríöur Halldórsdóttir, húsm. — Mér er svo sem nákvæm- lega sama hvenær þeim búðum er lokað. Mín vegna mættu þær alltaf vera lokaðar. Sigrún Indriöad., innheimtukona — Ég er alveg hlutlaus i þeim málum Ef almennar kosning- ar yrðu um það, i yndi ég ef- laust verða með meirihlutanum.

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.