Vísir - 06.09.1968, Blaðsíða 8

8
V1SIR . Föstudagur 6. september 1968.
VISIR
Otgefandi; Reykjaprent h.I.
Framkvæmdastjóri Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Bergþór Olfarsson
Auglýsingar: Aðalstræti 8. Slmar 15610 11660 og 15099 /
Afgreiösla: Aðalstræti 8. Sími 11660 )
Ritstjóm: t augavegi 178. Slmi 11660 (5 línur) /
Áskriftargjald kr. 115.00 á mánuði innanlands J
1 lausasölj kr. 7.00 eintakið /
Prentsmiðja Vísis — Edda h.f. j
Sósíalismi og frelsi
Qlafur Björnsson prófessor hefur nýlega, bæði í grein \
í Morgunblaðinu og viðtalsþætti í sjónvarpinu, sýnt (
ljóslega fram á, að sósíalismi og frelsi geta ekki farið /
saman. Alræðisstefnan í kommúnistaríkjunum er )
þannig vaxin, að kerfið verður óstarfhæft, ef borg- )
urunum er leyft að gagnrýna stjórnarvöldin. Ef j
frjálsri hugsun og frjálsri gagnrýni er hleypt af stað (
í þessum ríkjum, þróast skipulagið fljótlega til borg- (
aralegs lýðræðis og samkeppnisstefnu í hagmálum. /
Þessi þróun var komin af stað í Tékkóslóvakíu, )
þegar sovézka heimsveldið stöðvaði hana með her- )
valdi. í Tékkóslóvakíu var lýðræðislegt skoðanafrelsi j
byrjað að mótast og farið að beita vestrænum hag- (
stjórnaraðferðum. Ef Tékkar hefðu fengið að vera /
í friði, hefði þar þróazt smám saman á löngu árabili /
þjóðskipulag í líkingu við það, sem ríkir í Vestur- ))
Evrópu. Þetta vissu valdhafarnir í Sovétríkjunum. i)
Þeir hafa haft mikla raun af því að fylgjast með \
þróuninni í Júgóslavíu. Þar er farið er að örla á skoð- (
anafrelsi og vestrænir „auðvalds“-sérfræðingar eru (
fengnir til að koma og reka fyrirtæki og sprauta /
vftamíni í doða sósíalismans. Fyrir bragðið hefur efna )
hágsástandið batnað mun örar í Júgóslavíu en í þinum )
kommúnistaríkjunum. Rússnesku valdhafarnir sjá, að /
þeir muni smám saman missa tökin á þjóðum Austur- )
Evrópu, ef þessi endurnýjun nær að breiðast út. Þess )
vegna voru þeir ekki seinir á sér að kúga Tékka, þegar J
þeir ætluðu að sigla h'raðbyri sömu leið og Júgóslavar. (
Lýðræðissinnaðir jafnaðarmenn á Vesturlöndum (
hafa fyrir löngu séð, að alræði sósíalismans og frjáls /
skoðanamyndun fara ekki saman. Aðeins hinir íhalds- )
sömustu þeirra gæla enn við hugmyndir um þjóðnýt- )
ingu og miðstjórn atvinnulífsins. Að öðru leyti hafa '/
vestrænir jafnaðarmenn viðurkennt ágæti borgara-
legrar efnahagsstefnu, eins og reynslan á Norðurlönd- j;
um og annars staðar sýnir. Þetta viðhorf jafnaðar- y ,
manna sýnir fram á skipbrot alræðisstefnu sósíalisma. y,
Það er heldur ekki von á góðu, þegar misvitrir menn '(
byggja þjóðskipulag og efnahagskerfi á kreddukenn- :/
ingum frá 19. öldinni. Karl Marx kom á sínum tíma )
með athyglisverðar og nýjár hugmyndir, en allt hans V
kreddukerfi hefur síðan reynzt byggt á sandi. Ekki y
bætir úr skák, þegar kenningar hans hafa fengið túlk- (;
un Lenins, Stalins og annarra slíkra. Það væri hægt (■'
með sama ái;angri að hefja rétttrúnað á kenningar '
Platós eða Tómasar frá Aquina. /
En við verðum að sætta okkur við, að í hverju þjóð- )
félagi sé hópur manna, sem verður að hafa einhverjar j
slíkar kreddur til að Jaga líf sitt og hugsanir eftir. (
Þannig eru Þjóðviljamenn, sem sitja með sveittan (
skallann við að fletta upp í Marx og leita að kenni- /
setningum, sem eru í samræmi við atburði líðandi )
stundar. En slíkt hættir að vera gamanmál, þegar )
kreddumeistaramir geta kúgað heilar þjóðir undir j
harðstjóm kenninganna. ((
SPJALLAÐ UM IÐNPRÓUNINA
Ottó Schopka:
INNFLUTKINGS-
GJALDIÐ
Innflutt hráefni til iðnaöar,
hver eru áhrifin í samkeppni viö erlendar iðnaðarvörur.
J fyrradag tóku gildi bráöa-
birgðaráðstafanir vegna
hinnar óhagstæðu þróunar efna-
hagsmálanna á undanförnum
misserum, sem gilda eiga þar til
fundin hafa verið varanlegri ráð
til þess að mæta þeim vanda,
sem nú er við aö etja.
Aðgerð ríkisstjórnarinnar er i
sjálfu sér einföld, lagt er 20%
innflutningsgjald á allar inn-
fluttar vörur svo og á ferða-
mannagjaldeyri. Áhrif þessarar
ráðstöfunar eru að sumu leyti
hin sömu og áhrif gengisiækkun
ar, þ. e. allar innfluttar vörur
hækka nokkuð í verði. Hins veg-
ar fá útflutningsatvinnuvegirnir
ekki hærra verð í ísl. kr. fyrir af-
uröir sínar vegna þessarar að-
gerðar, en að undanförnu hefur
ríkissjóður orðið að taka á sig
verulegar skuldbindingar um
greiöslu ýmiss konar uppbóta
til sjávarútvegsins og fiskiönað-
arins, og er tilgangurinn meö
innflutningsgjaldinu því m. a.
að afla ríkissjóði tekna til þess
að standa viö þessar skuldbind-
ingar. Aö því leyti jafngildir að-
gerðin millifærslu fjármagns til
útflutningsatvinnuveganna frá
öðrum atvinnuvegum og er
hliðstæð gengislækkun hvað þaö
snertir.
Áhrif þessarar ráðstöfunar á
iönaöinn eru mismunandi eftir
aðstööu hinna ýmsu iðngreina.
Almennt má segja. að innflutn-
ingsgjaldið á innfluttum hráefn-
um og rekstrarvörum auki veru
lega á rekstrarfjárskort iönfýr-
irtækja. Ólfklegt er, að unnt sé
að auka rekstrarlán til fyrir-
tækjanna í þeim mæli, sem nauð
synlegt væri, og kann það að
valda þeim fjárhagslegum erfið-
leikum. Að sjálfsögðu kemur
þetta verst við þær iðngreinar,
þar sem innflutt hráefni er til-
tölulega stór þáttur í framleiðslu
kostnaðinum.
Þær iðngreinar, sem keppa
við innfluttar iönaöarvörur, fá
nokkuð bætta samkeppnisað-
stöðu, en vegna hækkunar á inn-
fluttum hráefnum verður hreinn
ávinningur þvf minni, sem hlut-
deiid þess er stærri þáttur í
framleiðslunni. Meiri hækkun er
lendu vörunnar en hinnar inn-
lendu gæti leitt til þess, að
eftirspurnin beindist meira aö
hinum innlendu vörum, og er
þannig líklegt, að þrátt fyrir
nokkra verðhækkun þeirra,
muni sala innlendu fyrirtækj-
anna ekki minnka.
Á hinn bóginn versnar nokk-
uö aðstaða þeirra iðngreina, sem
framleiða fyrir innlendan mark-
að án erlendrar samkeppni að
því leyti, að hækkun á innflutt-
um hráefnum og rekstrarvörum
eykur rekstrarf járþörf fyrir-
tækjanna. Ennfremur er líklegt,
að samdráttur í kaupgetu muni
almennt bitna á sölumöguleikum
þessara iðngreina.
Aðstaða þeirra iðnfyrirtækja,
sem eiga í samkeppni við erlend
fyrirtæki um sölu á þjónustu,
en það eru einkum skipaviö-
gerðarstöövarnar, versnar að
öðru jöfnu viö þessar aögerðir.
Stöðvarnar þurfa að greiða inn-
flutningsgjaldið af öllu efni, sem
þær nota til viðgerða, svo og af
rekstrarvörum sínum. Á hinn
bóginn er því lýst yfir, aö duldar
greiðslur til útlanda verði tak-
markaðar eins og kostur er, en
þaö þýöir m. a., að ekki verða
leyfðar gjaldeyrisyfirfærslur til
aö greiða skipaviögerðir erlend-
is, ef hægt er að framkvæma
viðgeröimar hér á láridi. Er von
andi aö þessi fyrirætlUn fái stað-
izt, þvf að á miklu veltur aö slík
vinna sé sem mest framkvæmd
í landinu, bæöi til þess að nýta
þá miklu fjárfestingu, sem í hef
ur verið lagt í skipaviðgerðar-
stöðvum, og ekki síöur til þess
aö halda uppi atvinnu í skipa-
smíða- og málmiðnaðinum, en
þar hefur verið tilfinnanlegur
verkefnaskortur að undanförnu.
Vegna sérstakra erfiðleika í
13. síöa.
Hvernig verður aðstaða skipasmíðan.ia með tilkomu innflutn-
ingskjaldsins?