Vísir - 05.10.1968, Síða 9

VTSIR . Laugardagur 5. október 1968.

Rætt v/ð Alfreð Gislason, lækni, um:
Hve miklu fé tapar
in vegna áfengisneyzlu?
Vinnutap, heilsutjón,
Allir viðurkenna tii-
veru ýmissa félagslegra
vandamála, sem eiga ræt
ur sínar að rekja til
drykkjuskapar, en
vegna þess að ekki hef-
ur tekizt að leggja fram
nægilega skýrar stað-
reyndir um það tjón,
sem þjóðfélagið bíður ár
hvert vegna þessa, verða
það ekki nema fáir, sem
af áhuga og einbeitni
leita lausna á vandan-
um.
„Árlega geldur þjóðin
mikið afhroð fyrir á-
fengisneyzlu sakir“, seg-
ir Alfreð Gíslason, lækn-
ir, í ársriti Verndar, sem
kom út á þessu ári, og
flestir þeir, sem einhver
kynni hafa af áfengis-
vandamálum, munu sam
mála um það, að þar sé
sízt of djúpt tekið í ár- i
inni.
„Maður getur að nokkru reikn
að út það tjón, sem þjóðfélagið
bíður fyrir þessar sakir, en þeir
reikningar yrðu þó ekki tæm-
andi.“ sagði Alfreð, þegar blaða-
maður Vísis spurði, hvernig
hann myndi vilja færa þessum
orðum stað. Læknirinn var svo
vingjarnlegur að sjá af kvöld-
stund til skrafs um þessi mál,
sem hann sjálfur hefur svo
lengi fjallað um.
„Reyndar er nauðsyn að setja
á laggirnar sérstaka stofnun
með starfsliði, sem fengist ein-
göngu við rannsóknir um þessi
'mál. Frá hagfræðilegu sjón-
armiði séð ætti að vera kapps-
mál að hafa sem gleggsta vitn-
eskju og upplýsingar um flest
eða öll svið þjóðfélagsins og þá
eins þetta — áfengisvandamál-
in. Enda hefur milliþinganefnd
sem skipuð var gagngert til
þess að gera tillögur um þessi
mál, einmitt lagt þetta til í
áliti, sem hún skilaði að loknu
starfi sínu.
Persónulega er ég þeirrar skoð
unar, að baráttan gegn drykkju
skapnum yrði áhrifameiri, ef
fyrir hendi væru staðreyndir,
tölur öruggar og óhrekjanlegar,
um það, hve mikilli upphæð það
nemur, sem fer forgörðum
vegna drykkjuskapar."
Það er ákaflega sennilegt, að
mörgum mundi blöskra, ef sæju
þeir þær fjárhæðir, sem annars
væri hægt að verja til nyt-
samra aðgerða, en nú fara í
súginn fyrir drykkjuskap.
„En þvi miður eru bara eng-
ar tæmandi tölur handbærar,“
sagði Alfreð.
„En hvernig mundir þú leiða
hælishald, skyssur...
rök að þvi, að þarna sé um
mikið tjón að ræða?“
,,Það yröi löng upptalning, því
margt kemur til greina, en ef
eitthvað ætti að nefna, mætti
byrja t. d. á einstaklingnum.
O—*jr
^fengisneyzlan verður fljót-
lega fjötur um fót manni,
sem fer aö neyta áfengis í veru-
legum mæli. Ég veit t. d. mörg
dæmi þess, að ungir menn hafi
eyðilagt framtíð sína, vegna
áfengisneyzlu á sínum ungu dög
um. Þeir hafa t. d. hætt í skól-
Þá er að nefna börnin hans.
Börn drykkfelldra foreldra,
Lvort sem þau eru það bæði eöa
annað, fara eðlilega margs á
iis, vegna þess aö afkoma
heimilisins er ekki, eins og hún
annars væri. Auk þess hefur
drykkjuskapur föður eða móður
mjög slæm sálarleg áhrif á
barnið og mótun þess. Barnið
getur orðið veiklað meira eða
minna fyrir ófyrirsjáanlega fram
tíð.
— Undir eins og börnin fara
að hafa vit á ástandi föðurins
eða móðurinnar, fær það á þau
og þau taka það nærri sér. Þetta
tel ég mjög alvarlegt atriði,
hvernig börn drykkjumanna eru
/Jfreð GL lason, læknir
um og ekki lokið iðnnámi sínu
eða æðra námi, vegna óreglu.
Sumir þeirra hafa . kannski
komizt yfir óregluna síðar, en
U'ða þá fyrir þetta meir éða
minna allt sitt líf. Þeim svíður
það, aö þeir skyldu ekki ná
því marki í sínum námsferli,
sem þeir eitt sinn settu sér.
Einstaklingur, sem neytir mik-
ið áfengis, ber minna úr býtum
sjálfur. Hann vinnur minna og
vinnur lakar. Hann hlýtur þar af
leiðandi ekki eins góöa aðstöðu
til þess að koma sér áfram í
lífinu og bíður tjón viö það
fjárhagslega. Stundum einnig
sálarlega. Hann fær kannski
minnimáttarkennd og þetta veld
ur honum ógæfu. v
Þetta er sú hliðin, sem snýr
að áfengisneytandanum sjálfum
en drykkjuskapurinn snertir
fleiri en bara hann.
ITann á kannski foreldra, sem
hann veldur óhamingju með
sinni óreglu. Þau hafa af honum
áhyggjur og leiðindi og oft og
tíðum fjárhagslegt tjón.
Kona hans veröur meira og
minna taugaveikluð. — Hún er
sífellt óttaslegin og kvíðin vegna
þess, að hann sé nú kannski
kominn á fyllirí.
leikin á þennan hátt. Síðar meir
á ævi þessara upprennandi þjóö-
félagsþegna geta þessi áhrif brot
izt út með ýmsum hætti, sem
fer þá eftir skapgerð barnsins.
Einstaka sinnum fæla Þau bam
ið frá neyzlu áfengis, því þau
hafa fengið andstyggð á því,
, en oft valda þau losi á sálar-
lífi þeirra og gera þau veikari
fyrir freistingunum.
Annað varðandi börn drykkju
manna þekkja skólamenn mjög
vel. Nefnilega að börn frá
drykkjumannaheimilum mæta
oft óreglulegar, eru óstöðugri
við námið og skila lakari afköst
um í því. Miklu lakari en hæfi-
leikar þeirra standa til. Þetta
á rætur sínar að rekja til ó-
hollra áhrifa á drykkjumanna
heimilum.
Þessi áhrif geta svo náð til af-
komenda þessara bama drykkju
manna og þannig getur tjónið
orðið ömælanlegt, sem þjóð-
félagið bíður, vegna þess að
þegnum þess er spillt á þennan
veg.
yfirsjónir, afglöp og afbrot, sem
framin eru f ölæði.
Skyssur og afglöp í vinnunni,
sem atvinnurekandi hans ber
skaðann af. Slys og skemmdir,
sem hann veldur í umferðjnni.
Heilsutjón á sjálfum sér og öðr-
um. íkveikjur og eldsYoðar.
Þetta eru ekki óalgeng dæmi.
Það er vitað mál, að þjóðfélag-
ið tapar óhemju mörgum vinnu-
dögum vegna áfengisnevzlu
drykkjumanna. Það geta verið
fáir vinnudagar á ári hjá til-
tölulega litlum áfengisneytanda,
eins og hvert einasta fyrirtæki
þekkir orðið af ejgin reynslu.
Það geta líka verið allir dagar
ársins hjá þeim, sem verst eru
staddir.
Hvað skyldi það vaida þjóð-
inni miklum kostnaði, heilsu-
tjónið, sem drykkjuskapurinn
leiðir af sér? Það er aþtaf hægt
aö ganga út frá því sem vísu, að
sá spítali er ekki til, sem ekki
tekur á móti og hýsir um ein-
hvern tíma sjúklinga, sem þang-
að koma beint eða óbeint vegna
drykkjuskaparins. Þeir, sem
drykkjumaðurinn veldur slysum
á, ýmist í vinnunni eða umferð-
inni eða á einhverju öðru sviði
Þeir, sem verða taugaveiklaðir
af áhyggjum eða kvíða fyrir
hans hönd, eða bara af um-
gengni viö hann. Áfengispeytend
umir sjálfir, sem bíða héilsutjón
af drykkjuskapnum. T. d. lifrar-
skemmdir, magaskemmdir o, fl.
getur neytt þá til þess að ganga
um lengri tíma undir læknis-
hendi.
Það er enginn smáræðis kostn
aður af öllu því mannahaldí,
sem er í kringum þessar stofn-
anir. Hvort sem það eru stofn-
anir, reknar eingöngu vegna
heilsuspillingar af völdum
drykkjuskapar, eins og Gunnars-
holt, Víðines og Flókadeild o.
fl. Eða spítalar, sem mundu
hafa minni mannafla, ef ekki
væri vegna slvsa og sjúkdóma
af völdum ölæðis.
ffTitt tjónið er vel mælanlegt,
sem þjóðfélagið í heild bíö-
ur vegna drykkiuskapar ein-
staklingsins. Það tjón, sem
hlýzt fyrir þær skyssur, þær
Tþða kostnaður vegna dóins- og
lögreglumála, sem flest rísa
upp vegna drykkjuskapar. Það
leikur enginn vafi á því, að hæli
eins og Litla Hraun, stæði nærri
autt allt árið um kring, ef ekki
væri áfengisneyzlan."
„Hvað teljið þér, að það sé
mikill hluti afbrota, sem fram-
inn er undir áhrifum áfengis?"
„Á það yrði ég aö gizka, þvi
ég hef engar tölur um það, en
ekki mundi mér koma á óvart,
ef við könnun á því kæmi í ljós,
að 80% afbrotamanna - að
minnsta kosti — hefðu framið
afbrot sín í ölæði, eða sem af-
leiðing af áfengi eða áfengis-
neyzlu.
Þaö er staðreynd, að mikill
hluti kostnaðar af löggæzlu er
vegna drykkjuskaparins, og
þess eðlis er mikill fjöldi þeirra
mála, sem koma fyrir Sakadóm
Reykjavíkur árlega.
0-«r
Tjaö væri fróðlegt að hafa
" handbærar tölur um þetta,
en á þessu sviði vantar grund-
10 slð*
Ivimsm:
Hvernig leggst vetrar-
koman í yður?
ísak E. Jónsson, kennari: „Þeg-
ar veturinn ber svona snemma
að, þá leggst hann auðvitað
ekki vel í mann!“
Róbert Bender, rafvirki: „Hún
leggst vel í mig. Það þýðir ekk-
ert annað, en að vera bjartsýnn
á framtíðina."
Friðrik Þórliallsson, bifvéla-
virki: „Alveg ljómandi! Mér
sýnast síðustu ráöstafanir benda
til þess, að allur innflutningur
á nýjum bílum muni stöðvast,
og þá fáum viö bifvélavirkjar
nóg aö starfa.“
Jónína Ingvarsdóttir, skrif-
stofustúlka: „Illa!“
wmrnm
Bjarkey Magnúsdóttir, skrif-
stofustúlka: „Mjög vel!“
BZ&2mZí.'-