Vísir - 09.10.1968, Blaðsíða 9

; VlSIR . Miðvikudagur 9. október 1968.
so
Þeir sögðu að ég hefði orðið fyrir áhrifum frá Jóni Trausta. Það þótti mér skemmtilegt, þVi að þá hafði ég ekki lesið neitt
eftir hann.

(l
I
6
Skáldsagan er ekki dauð
— segir Arthur Knut Farestveit, nýr, ungur
maður á ritvellinum
□ Nei, ég er ekki hræddur við gagnrýnendurna.
Þvert á móti er ég fullur eftirvæntingar að heyra
álit þeirra á bókinni. Ég veit að það eru ýmsir gallar
á verkinu og m. a. þess vegna vona ég, að gagnrýn-
endurnir hlífi mér hvergi. Ég er alveg tilbúinn til
að taka ofanígjöf, — held mig vera móttækilegan
til þess . að læra af skynsamlegri og yfirvegaðri
gagnrýni.,
O Þannig mæltist Arthuri Knut Farestveit í við-
tali við Vísi, en Arthur er nýr, ungur maður á rit-
vellinum. Fyrsta skáídsaga hans, Fólkið á strönd-
inni, er nýkomin út hiá Almenna bókafélaginu.
Ég vona aö gagnrýnendur hafi
betri tíma til þess að lesa
bókina en þeir virðast yfirleitt.
Sú staðreynd að hún kemur út á
undan jólabókaflóðinu hlýtur að
hjálpa þar til. Það hlýtur að
vera óskaplegt að vera gagn-
rýnandi þegar það hvolfist yfir.
— Það hafa birzt eftir þig
allmargar smásögur hér og þar.
Hefur þú fengið gagnrýni fyrir
eitthvað, sem þú hefur skrifað?
Fyrsta gagnrýni sem ég fékk
var í menntaskóla. Ég fékk
fyrstu verðlaun í smásagnasam-
keppni Framtfðarinnar í MR,
þegar ég var f 3. bekk. Gagn-
rýnin var afskaplega gáfuleg
eins og þær eru oft á tíðum. 1
henni var sagt, að ég hefði
mjög greinilega orðið fyrir áhrif
um frá Jóni Trausta. Það þótti
mér skemmtilegt. því að ég
hafði aldrei lesið neitt eftir hann
svo að ég vissi til. Gagnrýnin
varð aftur á móti til þess að ég
fékk áhuga á að lesa verk hans.
Hann hlaut að vera gott skáld!
Seinna. þegar ég var í fimmta
bekk í sama skóla var ég beðinn
um að senda smásögu til sam-
keppni. þátttakan var víst eitt-
hvað dræm. Smásagan. sem ég
sendi var dæmd úr leik
frétti ég, að ástæðan hefði- verið.
að dómnefndin taldi hana stolna
frá Selmu Laaerlöf Það er bezta
gagnrýnin. sem ée hef fengið.
hvor*- sem éa átti hana skilið
eoa ekki.
— Hvað kemur ungum mönn-
um til að skrifa skáldsögu?
Ætli það sé ekki til að full-
nægja einhverri innri þörf, held-
ur en að maður geti aflað sér
lífsviðurværis af því. Ég held
að menn 'krifi fyrst og fremst
vegna áhuga á fólki og lífinu
umhverfis mann. Það er svo
margt sem mann langar til að
taka þátt í, en getur ekki nema
í eigin hugarheimi.
gvo held ég að skáldsagan sé
alls ekki dauft tjáningar-
form eins og sumir hafa verið að
halda fram að undanförnu.
Ská' ^sagan hefur fleiri keppi-
nauta um hug almennings, en
hún hafð! áður begar hún var
nær domínerandi. Skáldsagan
hefur bann ótvlræða kost fram
vfir t.d. sjónvarp, kvikmyndir
og leikhús, að hægt er að ganga
að henni f bókahillu hvenær
sem er. Niótendur kvikmynda.
leikrita verða að meðtaka grínið
begar leikritiö er fært upp eða
kvikmyndin sýnd. Hins vegar
er hægt að hverfa inn í heim
bókarinnar. begar lesandinn er
stemmdur fyrir það.
— Hvernig varð þessi bók
bín til?
Hún hefur verið að mótast
á löngum tíma. Annars fékk ég
hugmvndina á einu auanabliki.
begar ég leit siógarðinn fyrir
neðan Stokksevri oa F'’rarbakka
auenm í fvrstp sinni fyrir um
10 árum. Þá lásu mepínbaettir
bókarinnar beaar liósir fyrir '
öllum meg'natriðum Ht’vmvnd
in er bó ekk! nema sára-
lítið brot af bókinni. Þá á eftir
að móta persónur, skrifa tengi
kafla og allt annað í kringum
sjálfa hugmyndina.
— Þetta er langur með-
göngutími?
Ja, ég hef nú gert ýmislegt
annað þessi 10 ár, en sl. 2 — 3
ár hef ég unnið mikið að henni.
Þó hef ég veriö með leikrit og
aðra skáldsögu í smíðum á þess
um tíma og er kominn töluvert
áleiðis með hvort tveggja.
— Það mun vmsum finnast
þú sækja efnið nokkuð langt aft
ur af svo ungum manni. Hvað
veldur því að bú skrifar ekki
frekar um samtímann?
Þó að bókin gerist fyrir 50
árum, þá tel ég efni hennar
eiga erindi til fólks nú. Mann-
legt eðli breytist í sjálfu sér
sáralítið op fjallar bókin öðrum
þræði um þá staðreynd.. Sagan
nær yfir aldarfjórðungs skeið,
er að nokkru leyti saga tveggja
kynslóða og af ásettu ráöi læt
ég sömu persónurnar endurtaka
sig til að sýna hve lítil brevting
v^rður á skoðunum og afstöðu
manna til sömu vandamálanna
á þessu tímabili. Ég hef bá skoö-
un að maöurinn fylgist ekki
nægilega vel með breyttum tím-
um. Maðurinn veldur breyting
um. en dregst aftur úr eigin
verkum. Hávaðinn af íslending
um reynir t.d. alltaf að halda
aftur af forystumönnum sfnum.
Við erum svo miklir einstakl-
ingshyggjumenn að við þolum
ekki að nokkur sé öðrum fremri
og reynum þvl að draga alla
niður til okkar. sem fram úr
skara Þetta tel ég vera aðal-
galla á fslenzku þjóðinni. Við
reynum alltaf að gera minna úr
náunganum f stað bess að stvðia
við bakið á þeim, sem vilja
ryðia brautina og njóta um leið
góðs af því að slíkir menn skuli
vera til. Tækninni fleygir fram,
við stöndum eftir sundraðir og
máttvana.
— Er þessi saga að einhverju
leyti um Eyrarbakka og Stokks
eyri?
Nei. ekki frekar en um önnur
sjávarþorp á íslandi Ég hef ekk
ert sérstaklega kvnnt mér sögu
bessara tvepvia kauptúna Það
hafa mörq siávarborp. bar sem
ég hef bekkt misiafnlega miki’
til, verkað bannig á mig, að póli
tiskar og persónulegar ’--eddur
hafi tröllriðið þar öllu, verkað
eins og deyfilyf á allt líf í þeim
Fólkið í þessum þorpum hefur
verið flekkað og ófrjálst og þorp
in hafa dregizt upp í einhverri
uppdráttarsýki. stundum vegna
innri deyfðar stundum vegna
utanaðkomandi áhrifa.
Ég vil taka bað sérstaklega
fram, aö þótt bændastéttin sé
hin afturhaldssömu öfl f þessari
sögu er ég engan veginn að fella
áfellisdóm á bændastéttina sem
slíka. Hún er ekki verri eða betri
en aðrar stéttir í landinu.
— Þú ert dálítið vondur við
prestastéttina í bókinni?
Bæði og. Mér þykir afskap-
lega vænt um gamla prestinn í
Melgerði en ungi presturinn er
dæmi um hvað prestkosninga-
fvrirkomulagið getur leitt af sér
danurlega tegund presta.
Það er fáránlegt fvrirkomulag
að söfnuðir skuli kjósa presta
fyrir lífstíð. Prestamir eiga að
vera launaðir af söfnuðunum og
aðeins ráðnir til fárra ára f senn.
Sú staðreynd, að þeir eru ráðnir
fyrir lffstfð gerir bá lata og leið-
inlega. Þeir virðast stundum
gleyma því að beir eru í vinnu
hjá guði, þó að ríkið borgi brús
ann.
— Frá hvaða höfundum hefur
þú orðið fyrir mestum áhrifum?
Það get ég ekki fullyrt um.
Þeir höfundar. sem ég hef mest
dálæti á em: James Baldvin,
Nikos Kazansakis, Hamsun, Ib-
sen, Jean Paul Sartre, Calderón
de la Barca, og Njálssögu les ég
alltaf einu sinni á ári.
— Þú ert þá hrifinn af fom-
bókmenntunum?
Já, en ég er lítt hrifinn af
þeirri handritadýrkun, sem hér
hefur verið Það er ekki nóg að
forfeöur okkar skrifuðu miklar
bókmenntir til þess að gera
okkur sem nú lifum, að merki-
legu fólki. Við erum of bundin
fortíðinni horfum of mikið til
baka. Ég álít að þetta eigi ekki
aðeins við handritin. Fólk hér
á mjög erfitt með að slíta sig
frá unoruna sínum og fjölskyld-
um. Ferskar nýjar hugmyndir
eiga erfitt unndráttar. Okkur
hættir oft við að halda að viö
séum hin vuðs útvalda bjóð Viö
glevmum okkur f siálfsánægju
vfir vertntm fnrfeðronna. bqnnig
að handritin verða okkur til
trafala fremur en til framdrátt-
ar. v. 1.
\ ■
... 5t._j - ■■■ **■-
é
9
íiÉœsrai
Finnst yður, að gera eigi
prófkjör að reglu í kosn-
ingaundirbúningi ?
Sigurður Ágúst Jensson:
„Tvímælalaust! Það eru þau
réttu lýðræðislegu vinnubrögð“.
Gunnlaugur Loftsson:
„Mér finnst það nú ekki!“
Þorvaldur Magnússon sjómaður:
„Mér finnst þaö alveg sjálf-
sagt“.
Pétur Ingólfsson, verzlunarm.:
„Tvímælalaust!"
Rarrner Lár. teikpafi:
„Mér finnst það siálfsagt fyr-
irkomulap í lýðræðisrfki."