Alþýðublaðið - 16.02.1966, Blaðsíða 7

KARLMENN, sem fást við
skáldskap, vegsama löngum kon-
una í ljóði. Hún er þeim tákn
fegurðar og nautnar. Ástaljóðin
segja því margt og spegla enn
fleira. Þau eru skyggður flötur,
en undir niðri svellur og gnýr
ólgudjúp tilfinninga og ástríðna.
Skáldkönunum er hins vegar ó-
sýnna um slíka túlkun. Ástaljóð
þeirra gegna ekki miklu lilut-
verki í íslenzkri bókmenntasögu.
Þær stelast til þeirra játhinga,
sem karlmennirnir flíka. Hisp-
ursleysi kvenna sannast öðru
vísi en í skáldskap. Þó getur
undantekninga, og koma þá vist
mörgum í hug bersöglisvísur
Vatnsenda-Rósu. — Hún var
skemmtilega ómyrk í máli: .
Seinna nafnið sonar þíns
sífellt þig á minni,
að oft var fáklædd eyja líns
uppi í rekkju þinni.
Vatnsenda-Rósa vísaði á bug
þeirri blygðunarsemi, sem ein-
kennir flestar íslenzkar skáld-
konur í afstöðunni til ástar og
elskhuga:
Þó að kali heitur hver,
hylji dalur jökull ber,
steinar tali og allt hvað er,
aldrei skal eg gleyma þér.
Ólöf Sigurðardóttir á Hlöðum
lét sömu kenndir kennast, en gaf
ástríður sínar í skyn:
Láttu brenna logann minn,
lof mér enn að skoð’ann,
horfa í ennis eldinn þinn,
inn í kvenna voðann.
Niðurlagserindið í kvæði henn-
ar Aðdáun þarfnast varla skýr-
ingar:
Háskinn ginnir, þar eið að
inni’ eg,
að okkur svona er háttað, konum.
Sjái eg inn í hans augu, finn eg,
að allar vonirnar líktust honum.
Aðrar íslenzkar skáldkonur lýsa
ást sinni í listrænum táknum til
að komast hjá persónulegum
játningum. Huldu tókst þetta til
dæmis snilldarlega í ljóðinu dul-
fagra — Liljur hvítar í ljósum
draumi:
Liljur hvítar í ljósum draumi
lyfta mót geislunum brá;
í glugganum mínum þær ungar
anga
sem elskunnar sæla þrá.
Ég sit og horfi á sumarljómann,
er svífur um loftin blá,
og hugsa um augu, er á mig litu
með undrun og bæn og þrá.
Erlendis gerast skáldkonur djarf
mæltari, er þær lýsa ást sinni.
Edith Södergran segir svo í ljóð-
inu Dagen svalnar:
Dagen svalnar mot kvallen . . .
Driek vármen ur min hand,
min hand har samma blod som
váren.
Tag min hand, tag min vita arm,
tag mina smala axlars langtan . .
Det vore underligt att kanna
en enda natt, en natt som denna
ditt tunga huvud mot mitt bröst.
Tove Ditlevsen liggur svipuð
tilfinning þungt á hjarta í kvæð-
inu De evige tre:
Der er to mænd i verden, der
bestandig krydser min vej;
den ene er ham jeg elsker,
den anden elsker mig.
Den ene er i en natlig dröm,
der bor i mit mörke sind,
den anden stár ved mit hjertes
dör,
jeg lukker liam aldrig ind.
Den ene gav mig et várligt pust
af lykke, der snart fo’r hen,
den anden gav mig sit hele liv
og fik aldrig en time igen.
Den ene bruser i blodets sang,
hvor elskov er ren og fri,
den anden er eet med den triste
dag
drömmene drukner i.
Hver kvinde stár mellem disse to,J-
forelsket, elsket og ren —
een gang hvert hundrede ár kan
det ske
de smelter sammen til een.
Maiie Takvam slær tvo strengi
á hörpu sinni í Eg vil möte deg:
Eg vil möte deg under ein hassel
med neter sóm enno er kvite.
Eg vil möte deg ved ákeren
som skyt aks i natt.
Hjarta mitt vil eg rive ut
sá du kan sjá at det er raudt,
att det har banka i einsame
netter.
Det er kaldt der du stár.
Is og hav mötest for augo dine.
Du ár det barn som vántas.
Jag ár din mor.
Jord, ge din várme!
Blod, ge din saft! '
En hemlig makt beliöver i natt
allt liv jag haft.
Mine bryst er ikkje som is
nár du er havet.
Mine bryst er kvite,
kvite neter som hausten skal
fylle.
Og under hendene dine
skal tunge aks bylgje pá ákeren.
Karin Boye kemur sama boð-
skap á framfæri sem móðir en
ekki ástkona í ljóðinu Du ar
fröet, og niðurstaðan verður
naumast misskilin:
Du ár fröet och jag din mull.
Du ligger i mig och gror.
Strömmande varma vágen
kánner ingen damm,
vidare vill den skapa,
bryter sig fram.
Dárför gör det sá levande onj
ini mig nu.
Nágot váxer och sprángcjf
mig:
Karaste, du!
r
Þannig er unnt á dýrlegan oa
margræðan hátt að lýsa yndinu
og háskanum, háskanum og yn«J-
inu — í táknslungnum líkingum.
og berum orðum.
Helgi Sæmundssán.
FRlMERKI
í DAG teljum við það sjálf-
sagðan hlut, að pósthúsin hafi
jafnan til sölu margar tegundir
frímerkja, jafn sjálfsagt og það,
að bakarinn á horninu hafi til
rjúkandi brauðin og mjólkurbúð-
irnar mjólkina. Daglega fljúga,
sigla eða aka þessir bréfmiðar út
um land og víðá veröld í þúsunda
tali. — En ef við ferðuðumst
með „tímavél” aftur eftir liðinni
tíð, ja svo sem 127 ár eða svo,
væri ástandið öðruvísi í þessum
efnum. Þá voru engin frímerki
til. — Það var England, sem reið
á vaðið í þessum efnum árið 1840.
Næstu árin á undan höfðu Bretar
nokkuð velt vöngum yfir því, —
hvernig þessum burðargjaldsmál-
um póstsins yrði bezt hagað. —
Burðargjöld liöfðu að vísu verið
innheimt í Englandi fram að þess-
um tíma, á þann hátt, að viðtak-
andi póstsendingar greiddi burð-
argjaldið. Þetta gafst ekki vel, m.
a. vegna þess, að ýmsir viðtak-
endur innleystu ekki póst sinn.
Englendingar tóku því það ráð,
að snúa þessu hreinlega við. Nú
urðu sendendur póstsins að greiða
burðargjaldið og það á þann hátt,
að kaupa frímerki, sem síðan voru
límd á sendinguna og ógilt með
stimpli pósthússins. — Það var 6.
maí 1840, sem 1 penny svart og
2 pence blátt sáu dagsins ljós.
Næsta frímerkjalandið e r Brasi-
lía, eina keisaradæmið í Suður-
Ameríku. — Brasilía fer af stað
með sín merki árið 1843. Þá var
þar keisari að nafni Don Pedro
II. Ýmsir vildu hafa mynd hans
á þessum þremur fyrstu merkjum
Brasilíu, en af Því varð þó ekki.
Stuttur tími var til stefnu, og
þegar til átti að taka fyrjrfannst
enginn nógu góður leturgrafari
til þess að gera andlits-mynd
keisarans á myndamótin. Einnig
komu fram raddir um það, að
virðingu keisarans væri misboðið
með því að hafa mynd hans á
frímerkjum, sem hver óvalinn
kúalubbinn þuklaði á. Horfið var
því að því ráði, að hafa einfald-
lega verðgildis-töluna sem aðal-
mynd innan í skreyttum hringum.
Frímerkin báru ekki nafn lands
síns frekar en „Black penny” og
ekki heldur verðgildisnafnið. Frí-
merki þessi voru því fullkomlega
„þögul” merki. Þessi merki gengu
síðar meir undir nafninu: „Kýr-
augum frá Brasilíu” meðal safn
ara. Verðgildin voru þrjú: 30, 60,
og 90 Reis, og voru þau öll samai*
á örk. Upplag þessara frímerkja
var lítið og gekk upp á fyrsta ár-
inu, sem þau voru til sölu. Þai»
eru því orðin sjaldgæf og mjög
dýr. Þessi merki t. d. sem myr»^-
in hér er af, voru seld á frímerkja
uppboði árið 1963 og voru slegi»
þar á 8250 sterlingspund. í júít
1844 kom út önnur útgáfa af
„kýraugunum”, en þau merki ern
dálítið minni en fyrstu frímerkip,
og upplag þeirra miklu stærra.
Það var ekki fyrr en 1866, sem
mynd keisarans tók að prýða írí-
merki Brasilíu.
Alþýðuhlaðið
Blaðburðarbörn vantar í eftirtalin hverfi:
Kleppsholt
Laugaveg efri
Laufásveg
Lönguhlíð
Lindargötu
Hverfisgötu I og II
Bergþórugata.
fe
Alþýðuhlaðið sími 14900.
' ' ' |
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 16. febrúar 1966
if i iiníi«iiiiÉÉ>i r jjHiÁáAaa