Alþýðublaðið - 05.08.1966, Qupperneq 5

Örn Björnsson„ lækrtir:
HÖPSAMSTARF LÆKNA OG
LSUGÆZLUSTÖÐVAR
Hópsamstarf Isekna og lieilsu-
. gæzlustöðvar.
Fyrir skemmstu birtist í dagblöð
unum grein eftir Gísla G Auðuns-
son lækni ,er hann nefndi Lækna
skortur dreifbýlisins frá sjónar-
hóli ungs læknis. Á hann þakkir
skilið fyrir að kynna þetta mál,
því allt of lítið hefir heyrst frá
læknum fram að þessu opinberlega.
Hafa þó verið miklar umræður um
þessi mál innan stéttarinnar og
undirbúningur hafinn til lausnar
þessa vanda
Varðandi þau atriði sem hér
eru ekki rædd, vísast trl greinar
Gísla
í greininni bendir hann réttilega
á, að sá vandi, sem nú steðjar að,
verði aðeins leystur, ef læknar
sjálfir taki málið í sinar hendur
og fyrsta skrefið sé myndun sam-
starfshópa.
Hópstarf erlendis.
Samstarfshópar eru ýmjst skip
aðir almennum læknum (heimilis
læknum) eða sérfræðingum og
víða er algengt að heimilislæknar
og sérfræðingar starfi saman í hóp.
Slík hópstarfsemi Iiefir gefist
vel og eykst hröðum skrefum.
í Englandi var fjórðungur al-
mennra lækna í hópstarfi fyrir 15
árum, en nú er aðeins fjórðungur
þeirra, sem starfar sjálfstætt. Eru
það læknarnir sjálfir, sem hafa
haft forgöngu um myndun hópa.
Finnar, sem búa við læknaskort
eins og við, hafa stuðlað að mynd
un slíkra hópa, með því að stækka
héruðin og færa læknana saman.
í Svíþjóð stofnaði læknafélag
ið sérstaka sjóði, sem standa und
ir byggingu læknahúsa, þar sem
fer fram hópstarf allra lækna, er
starfa utan sjúkrahúsa, i sam-
keppni við móttökur (polyklinik)
sjúkrahúsanna.
Undirbúingur hérlendis.
Læknum hefir lengi verið ljóst,
að ýmsu er ábótavant í læknaþjón
ustu, vegna annmarka í skipulagn
ingu læknisstarfa. Hefir undirbún
ingur verið liafinn að þeim breyt
ingum, sem nauðsynlegar eru, til
þess að leysa læknaskortinn og
bæta þjónustuna.
„ í Reykjavík hefur Læknafélag
Reykjavíkur látið sig skipulagn-
ingu læknaþjónustunnar 'talsvert
varða á undanförnum árum. Má
þar nefna læknaþjónustunefnd
félagsins, sem starfað hefir í nokk
ur ár. Á vegum Reykjavíkurborg
ar hefir einnig starfað nefnd um
það bil hálft annað ár, er fjallar
um skipulagningu læknisþjónustu
borgarinnar. Loks skal þess' getið
að læknar í Reykjavík hafa sjálf
ir gert ýmsar ráðstafanir til hag
ræðingar læknisþjónustu á stof
um sínum, cnda þótt ekki sé enn
starfandi hópsamvinna í eigin-
legustu merkingu þess orðs. Slík
ur samstarfshópur mun þó vænt
anlega hefja starfsemi í Domus
Medica á þessu ári”. (Læknablað
ið, 1. liefti 1966).
Utan Reykjavíkur er mikil
hreyfing komim.á þetta mál. Má
nefna að á Sauðárkróki eru lækn
arnir tveir, sem þar sitja, að und
irbúa samvinnu, með sameigin-
legri vinnuaðstoð og í haust munu
tveir læknar fara til Húsavíkur
og setja upp læknamiðstöð.
Hér í Vestmannaeyjum hefir
tekizt samvinna tveggja lækna í
sameiginlegu húsnæði og þegar
fullnægjandi húsnæði, tæki og
aðstoð verður fyrir hendi, verður
tekin upp hópsamvinna allra
læknanna á staðnum.
Gerður hefir verið tillöguupp
dráttur að heilsuverndar- og lækna
miðstöð (heilsugæzlustöð) og hef
ir bæjarstjórn samþykkt að reisa
slíka stöð og veitti á síðustu fjár
hagsáætlun 1 milljón króna til
framkvæmdanna og jafnframt ósk
að eftir því að ríkið leggi fé á
móti, eftir sömu reglum og um
sjúkrahús. Hefir verið leitað til
landlæknis, sem hefir tekið mála
leitaninni mjög vinsamlega og
mun málið nú í athugun hjá ráðu
neyti og húsameistara.
Nýskipun inála.
Eðlilegt er að nokkurn ótta setji
að mörgum, þegar miklar breyt-
ingar eru í vændum.
Menn spyrja, hvort óhætt sé
að láta ungu læknana hafa frjáls
ar hendur um þessi mál.
Því er til að svara, að í hinu
nýja skipulagi verður allt það
bezta varðveitt úr gamla kerfinu
og við erum ekki að koma með
neitt það, sem ekki hefir sannað
ágæti sitt annars staðar.
Skipulag, sem notað er víða
erlendis með góðum árangri, verð
ur tekið upp og aðlagað íslenzk
um staðháttum og þjóðlífi.
Hópstarf almennra
lækna.
Hópstarf almennra lækna (gro
up pratice) merkir að heimilis-
lækningar eru stundaðar af al-
mennum læknum, sem starfa
mjög náið saman, leita ráða hver
hjá öðrum um rannsóknir og með
ferð og hafa sameiginlega spjald
skrá yfir sjúklinga ,en sjúklingi
er heimilt að leita til þess læknis
sem hann óskar.
Hópurinn hefur nokkra starfs-
skiptingu, þannig að læknarnir
kynna sér sérstaklega eina eða
fleiri greinar læknavísindanna.
Hópurinn hefir sameginlegt
húsnæði fyrir starfsemina í lækna
miðstöð (medica centre) og
stjórna þeirri stofnun sjálfir.
Slíkur hópur nýtur aðstoðar sér
þjálfaðra aðila:
1. Einkaritari sér um að vélrita
öll bréf, vottorð og skýrslur og
að spjaldskrá sé í röð og reglu
og ritarinn er tengiliður milli að
stoðarfólksins og læknanna inn
byrðis og sér um skipulagningu
hins daglega starfs.
2. Sé vinnuálag ekki mikið, get
ur ritarinn annast móttöku sjúkl
inga og símavörzlu, ella verður
að ráða stúlku til þeirra starfa.
3. Hjúkrunarkonur aðstoða
læknana við störf þeirra, svo sem
við slys og smærri aðgerðir og
við skoðanir, sem ekki verða fram
kvæmdar án hjálpar eða nærveru
hjúkrunarkonu. Annars vinnur
hún sjálfstætt, skiptir á sárum,
gefur flestar sprautur, sér um alla
sótthreinsun og sér um ýmsar ein
faldari rannsóknir.
4. Læknamiðstöðvar, sem liggja
fjarri stórum rannsóknastofum,
þurfa að geta annast slíka þjón
ustu og hefir því á að skipa sér-
þjálfuðum aðila í þessum efnum
(laborant).
í stuttu máli má segja ,að þann
ig er heimilislæknum búin slík
vinnuskilyrði og sjúkraliúslækn
ar hafa.
Heilsugæzlustöðvar.
En breytingarnar þurfa að vera
víðtækari, ef þær eiga að koma
að fullu gagni, því lækningar eru
aðeins einn þáttur læknisþjónust
unnar.
Til þess að starfskraftar læk-
anna að ná til allrar almennrar
usta komi að sein beztum notum,
þarf hópsamvinna heimilislækn-
anna að ná til allra almennrar
læknisþjónustu, sem fram fer ut-
an spítala.
Fyrir slíka starfsemi þarf að
koma upp sérstökum stofnunum,
heilsugæzlustöðvum.
Slikar heilsugæzlustöðvar, sem
tíðkast víða í Englandi, eru þann
ig uppbyggðar, að þær sameina
undir sama þaki lækimmiðstöö,
eins og að framan er lýst og heilsu
verndarstöð fyrir mæðraeftirlit
og barnaskoðun, sjúkdómavarnir
o.sv. frv. Þá er þar húsnæði ætlað
almennri tannlæknaþjónustu, að-
staða til að taka roentgenmyndir,
sinna smærri slysum og gera minni
háttar aðgerðir.
Hið daglega starf.
Mjög misjafnt hlýtur að vera á
hvaða tíma starfsfólk heilsugæzlu
stöðvar er við vinnu, eftir því
hvox-t um er að ræða kaupstað eða
hverfi í borg eða á liinn bóginn
sveit eða kauptún.
í kaupstað má hugsa sér að stöð
in sé opin frá kl. 8 að moi'gni
til kl. 6 að kveldi.
Simaþjónusta hefst klukkan 8,
en klukkan 8,30 eða 9 byrja lækn-
ar að taka á móti sjúklingum.
Klukkan 10 hittast þeir á skrif
Stofunni, bei'a saman bækur sínar
og skiptast á upplýsingum. Að því
búnu fara þeir í vitjanir og ljúka
þeim fyrir næsta stofutíma, sem
gáeti verið frá klukkan 14.
Símaviðtalstími er alltaf hinn
sami hjá hverjum lækni. Endi’a-
nær er læknirinn aðeins ónáðaður
í aðkallandi nauðsyn og símastúlk
an tekur niður öll skilaboð, t.d.
beðnir um endurnýjunarlyfseðla,
fyrir lyf, sem sjúklingur á að nota
að staðaldri, beiðnir um vitjanir
og viðtöl á stofu.
Þriðji stofutíminn gæti verið'
milli klukkan 6 og 7 á kvöldin og
gætu læknar skipst á um að vera
á þeim tíma, enda skipta þeir
með sér kvöld- og næturvöktum.
Tímapantanakerfi.
Til þess að losna við alla þá
sóun á tíma sjúklinga, sem nú
tíðkast, verður viðhöfð tímapöntun.
Er þá hægt að panta tíma dag-
inn áður eða sama dag. Sé upp-
pantað hjá þeim lækni, sem sjúkl
ingurinn kýs helzt að tala við og
viðkomandi læknir getur ekki skot
ið honum inn á milli, á sjúkling
urinn þess völ að bíða, þar til
læknirinn getur sinnt honum, t.d.
næsta dag eða annar læknir úr
hópnum tekur að sér að leysa
vanda hans.
Komi í ljós að sjúklingur þarf
á ýtarlegri rannsókn að halda, en
tírninn leyfir, er hann látinn koma
aftur sama dag eða næsta og þá
ætlaður ríflegri tími.
Vel upp byggt tímapantanakerfi
tryggir það, að sjúklingur kemst
að á réttum tíma, læknirinn hef
ir næði til þess að tala við hann,
skoða og skrá athugasemdir á
spjald hans, enda er hann laus
við allt óþarft kvabb.
Spjaldskrá.
Allar upplýsingar eru skráðar
á sérstök spjöld og þeim fylgja
bréf frá sjúkrahúsum álit sérfræð
inga, vottorð og skýrslur. Eru
þannig á einum stað að finna all-
| ar upplýsingar um sjúklinginn.
Flytji sjúklingur burt ei'u öll
plöggin send til viðkomandi heilsxr
gæzlustöðvar.
Sérfræði þjónusta.
Þar sem ekki eru sérfræðingar,
þarf að gera ráð fyrir að þeir
korni öðru hvoru, til að rannsaká
sjúklingá, að tilvísun heimiliá-i
lækna.
Er að því áugljóst hagræði fyi’-
ir alla aðila.
í fyrsta lagi hittir sérfræðing
urinn sjúklinginn við beztu skil
5'rði. Hann fær aðgang að öllum
upplýsingum um fyi'ri í-annsókrV'
ir og meðferð og hann nýtur að-
stoðar heimilislæknisins, sem að
jafnaði þekkir sjúklinginn betur
en nokkur annar.
í öðru lagi væri hægt, að kom
ast hjá að senda nema mjög fáá
sjúklinga til Reykjavíkur, miðað
við það, sem nú er og má þannig
spara sjúkhngum óþarfa útgjölcl
og vinnutap.
í þriðja lagi- myndu þannig
fást vinnuskylirði
fást stai'fsskilyrði fyrir marga af
þeixn sérfræðingum, sem erlend’S
dvelja Því að ef gert er ráð fyrir,
að allir þeir, sem ei'lendis eru og
ekki hafa tekið sér fasta búsetu
þar, kæmu heim á næsta áratug,
má búast við að þröngt yrði um'
þá í þéttbýlinu. Vitað er, að lang
flestir þeii'ra, sem erlendis em
við sérfræðinám hyggjast koma
heim, séu stnrfsskilyrði fyrii*
hendi. Og það er okkar, sem'
heima störfum að búa þeim viðuri
andi skilyrði.
I ’í ”
Lokaorð.
Það sem hér hefir verið rakið, erxi,
aðcins fá atriði í lausn miki.’a
vandamáls. Miklu varðar að þjó^ð'
in skilji, hvað það er, sem yngri
læknar vilja gera og munu gerá,‘
ef þeim er veitt tækifæri til þeás
því þær breytingar, sem hér hcjí
ir verið lýst, munu brátt komast,
á og verður það aðeins háð áhuú.á'
almennings hversu fljótt og ' víqa-,.
það verður.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 5. ágúst 1966 §