Alþýðublaðið - 18.12.1966, Blaðsíða 6

$
18. desember 1966 - Sunnudags ALÞÝÐUBLAÐIÐ
j
Við vorrtn bara tveir í strætisvagnin-
iim, sá seœ sat við hliðina á mér og ég.
Dg okkur vlauðleiddist, að minnsta kosti
jiauðlei dist mér. Og ekki var hverfið sem
yið fóri-m um upplífgandi, það var eitt af
þessum ömurlegu, órómantísku úthverf-
pm þar sem aðeins búa skýjaiglópar og dag
ílraumamenn.
Samferðamaður minn var einn af þess-
m ver. jUiegu mönnum sem eru allstaðar
bg vek.ia aldrei neina athygli. Hann var
meðalhár, meðalbreiður, meðalgreindur og
miðaldra. Hann líktist mér dálítið — og
eg tók hann sem eina af þessum mahn-
gerðum sem ég hef engan áhuga á.
En eg skipti strax um skoðun þegar
ihann srgði allt í einu: — Nú er ég búinn
að finna út hvernig ég get orðið heims-
frægur.
Ég hrökk við, ekki vegna þess að hann
talaði til mín án þess að kynna sig, ekki
heldur vegna þess að ég hélt að hann væri
geðveikur — þó eru margir vinir mínir
geðveikir.
Nei, mér brá vegna þess að — Nei ann-
ars þaö skiptir ekki neinu máli, ég á of
marga óvini til þess að ég fari að opin-
bera mínar leyndustu hugsanir.
Ég huigsaði mig um og sagði síðan:
— Það var gaman, hvernig ætlið þér
annars aó fara að því?
i — Jú, svaraði hann. — Ég ætla að út-
búa sirkusnúmer, stór sirkusnúmer verða
alltaf heimsfræg.
Ég kinkaði kolli.
— Crock, Rivels bræðurnir, Baggesen
bg fleiri urðu frægir fyrir stór sirkus-
númer.
Samf-'rðamaður minn hélt áfram:
— Ég er með eitt sérstakt í huganum,
sagði hann. — Ég er búinn að þaulhugsa
það allt, og ef þú vilt þá skal óg .. . .
| — Já, endilega, sagði ég.
— Já, en þér megið ekki... .ekki... .
ekki nota það.
— Nei, nei, alls ekki, ég stel aldrei
töfrabrögðum.
— Sjáðu, fyrst koma tveir þjónar með
útbúnaðinn inn á sviðið. Hann á að vera
hulinn dúk. Ég hef verið í vafa um hvort
ég á að láta dúkinn vera rauðan eða græn-
an, og ég hef komizt að þeirri niðurstöðu
að hafa hann grænan. Með dökkgrænum
blæbrigðum og igullborðalagðan.
— Stílhreint, sagði ég, svona til að sýna
að ég fylgdist með.
— Útbúnaðurinn, hélt hann áfram, út-
búnaðurinn er eitt borð, fiskaker, fimmtíu
gullfiskar, fimmtíu eðlur. Gullfiskamir og
eðlurnar eru í fiskakerinu. Kerið verð ég
að hafa úr plasti, svo að það brotni ekki.
Ég er víst neyddur til að láta búa það til
í Ameríku.
, Þegar þjónarnir feoma fram hafa þeir
borðið á milli sín, og fiskakerið er á borð-
inu, og fiskamir og eðlurnar eru niðri í
kerinu.
Þjónarnir láta borðið á mitt sviðið —
svo fara þeir.
Ég veit ekki hvort ég hef sagt nokkuð
um það, en auðvitað á að vera vatn í ker-
inu, en þú vissir það kannski?
Ég kinkaði kolli, það vissi ég.
— Svo kem ÉG.
Ég er nú ekki alveg ákveðinn í því,
hvort ég á að nota kjól og hvítt, eða bara
venjuleg jakkaföt. Ég held nú samt að ég
noti jakkaföt — kannski svolítið skárri
en þessi —
Hann leit niður á krumpuð jakkafötin
sem hann var í. — En heldur ekki of. á-
berandi. Ég held að það verði áhrifaniest
ef fötin sem ég verð í bera ekki nein
merki þess hvað ég hef miklar tekjur eða
það að ég sé heimsfrægur.
Samferðamaður minn þaigði meðan vagn
inn stoppaði til að taka upp farþega.
Kannski var hann hræddur við að farmiða
salinn fengi nasasjón af þessu stóra, mikla
atriði.
Einn farþegi steig upp í vagninn og
svo héldum við áfram.
— Ég hneigi mig, hélt hann áfram. —
Ekki djúpt, en heldur ekki ókurteislega,
Og svo, svo þagnar hljómsveitin. Þér skilj
ið: það verður ekkert leikið meðan ég er
á sviðinu, þá sér fólk hvað atriðið er stór-
kostlegt.
Ég sting hendinni niður í kerið oig tek
eina eðlu, htla saklausa eðlu, og kasta
henni upp í loftið. Hún hverfur.
— Hverfur? sagði ég með ekta undrun-
arhreim í rómnum.
— Já. Hverfur, verður ósýnileg. Á leið-
intö-jjiþþ»íídbÍjÉt^hvfirfab,^riÍB-iallt~i-ehiu.-
Getið þér séð hvernig fólkið glápir?
— Já, sagði ég. Af eigin reynslu þekki
ég svolítið viðbrögð áhorfenda, þeir munu
allir ppna munninn til að sjá betur.
— Svo aðra eðlu, siðan einn gullfisk,
og enn eina eðlu, og enn einn gullfisk. Og
svo koll af kolli þar til öll dýrin eru horf-
in upp í loftið.
Ég tautaði’-
— Er þetta ekki hópdáleiðsla, sem þér
ætlið að nota?
En hann hélt áfram án þess að svara
mér:
— Svo kemur röðin að fiskakerinu. Ég
tek utan um það með báðum höndum og
lyfti því, kasta því svo hátt upp í loftið -
og það er horfið.
Smásaga eftir
ZOYA
— Líka fiskakerið?
— Líka fiskakerið.
— Já, en hvernig???
— Að lokum tek ég borðið og kasta því
líka upp í loftið, það hverfur, gufar upp.
Og fólkið starir bara á meðan borðið hverf
ur — pst — það er horfið.
— Ja hvér skollinn.
— Svo hneigi ég mig, kurteislega, en
ekki djúpt heldur, og fer.
- Ferðu???
— Já, á bak við. Hljómsveitin byrjar
strax að leika, eitthvað áhrifamikið lag,
óg get vel hugsað mér að hafa það „Stars
and Stripes" eftir Sousa. Það gengur ekk
ert til þó að hljómsveitin leiki svolítið
lengi, til að gera fólkið svolítið spennt,
lokaatriðið verður bara áhrifameira. Þeg-
ar hljómsveitin er að ljúka við lagið, koma
þjónarnir aftur inn á sviðið og eru með
bala á milli sín, stórt kringlótt baðker.
Baðkerið láta þeir á nákvæmlega sama
stað og borðið var.
Þegar baðkerið er komið á sinn stað,
fylla þeir það með vatni, ég held að það
sé bezt að nota slöngu við að fylla það,
þeir yrðu of lengi ef þeir notuðu fötur.
Svo fara þeir, tónlistin þagnar, ég geng
inn á sviðið, hneigi mig, kurteislega, en
ekki of djúpt. Kynnirinn gengur fram.
Hann tilkynnir áhorfendum — á fjórum
tungumálum — að nú munu áhorfendur
fá að sjá með eigin augum mesta stór-
viðburð sem fram hefur komið í sögu sirk-
.jassins.Hvéraig-.íbitth„ Héimgfrægi ilista-
maður fer að þessu er hans leyndarmál,
og enginn hefur treyst sér til að sanna
hvort þetta er blekking eða feraftaverk.
Kynnirinn fer.-út 'af sviðinu. Ég bíð að- ......
eins — alveg þangað til að það er orðin
grafarþögn í salnum. Svo geng ég að bað-
kerinu, lít upp, klappa létt saman hönd-
unum og ein eðla dettur niður í baðkarið.
Áhorfendur sitja agndofa, og trúa varla
sínum eigin augum. Ég klappa aftur létt
saman höndunum, og einn gullfiskur dett-
ur niður. Oig svona held ég áfram að
klappa niður, einn gullfisk, eina eðlu, al-
veg þangað til að allar skepnumar eru
komnar niður í karið. Að lokum klappa ég
tvisvar og þá kemur fiskakerið niður,
þrisvar, þá kemur borðið. Ég hneigi mig.
Getið þér heyrt fagnaðarlætin?
— Það verður stórkostlegt.
— Haldið þér ekki að ég verði heims-
frægur fyrir þetta?
— Örugglega, það er enginn vafi á því.
Sjálfur Chaplin fölnar. En segið mér
hvernig þér ætlið að fara að þessu.
— Ja, sagði hann hugsandi á svipinn,
— það er nefnilega það, sem ég hef ver-
ið að velta fyrir mér undanfarið . . . En
svo Ijómaði hann þegar hann sagði:
Mér varð svo mikið um að ég náði varla
andanum.
Þetta var alveg það sama og . . .
Nei, ég læt alveg vera að segja frá því.
Ég reikaði út úr vagninum á næsta
— En strax þegar ég veit það, verð ég
heimsfrægur. T
homi. Nákvæmlega tveimur viðkomustöð-
um of fljótt. Afleiðingin: Ég varð að
þramma góðan spöl í gegnum þetta ömur-
lega, órómantíska hverfi, þar sem aðeins
eru skýjaglópar og dagdraumamenn. Saga
mannsins hafði gert mig ruglaðan, eins
og þegar maður mætir tvífara sínum.
Skammdegisnótt er skuggalöng
ÞEGAR SNJÓR er á jörð og
vindudinn gnauðar á þajkinu
verðiu- mér oft hugsað til
þeiiTa tíma hér á landi þegar
fólk bjó við vetur. Nú er aldrei
vetur, því að er hægrt að kalla
veturinn vetur og skammdegið
skammdegi þegar allar kompur
eru upphitaðar og upplýstar,
meira að segja bílskúramir,
alls staðar sími, alls staðar
vegir, og völ á farartækjum í
lofti á láði og legi? Við sjá-
um veturinn bara tilsýndar.
Vetur forfeðra okkar í
dreifðum byggöum landsins
var allt önnur tilvera.
Húsin voru iágreistir mold-
arkofar og íveruhúsið varla
annað en baðstofan. Þar sváfu
tveir í hverju rúmi og stund-
um fleiri, og fengust ekki um
þrengsli. Ekki var um að tala
neina upphitun, en Ijós var
jafnaðarlega á einum stað í
baðstofunni.
Þegar illviðri gengu var
stundum ekkert samband haft
við aðra bæi langtímum sam-
an. Menn hirtu skepnurnar og
sinntu um önnur störf heíma
fyrir, og látu hverjum degi
nægja sína þjáning ef nóg var
hey, matur og eldiviður á bæn-
um. En ,,nóg“ þýddi að með
ýtrnstu hagsýni var hægt að
láta þessar nauðsynjar endast
til vors þó að ekki voraði sér-
staklega vel.
Þetta voru samt engir villi-
menn eða menningarsnauðir
aumingjar, Það kom fyrir að
menn höfðu ekki í sig, en það
kom líka fyrir að þeir sem ekki
höfðu í sig voru meiri háttar
snillingar á ýmsa andlega
mennt. Um alda raðir höfðu
listir sögumanns, kvæðamanns
og ljóðskálds verið í hávegum
hafðar. Menn urðu hér almennt
læsir og skrifandi fyrr en ann-
ars staðar. Og í fásinninu við
almenn störf, kannski í fjós
flómum, við fjárhúsgarðann
eða er staðið' var yfir fé til
fjalla, æfðu menn hug sinn og
tungutak við erfitt form ís-
lenzkra bragarhátta.
Lífsbaráttan var hörð, land-
ið óblítt, og agaði menn
„strangt meff sín ísköldu él“.
Fólk var óbrotið, barnslegt og
auðvitað dálítið hjátrúarfullt,
og það vænti þess annars heims
sem á skorti þessa tilveru. Og
svo var öllu tekið' nieð' seiglu
og æðrulausri ró. Menn guldu
guði það sem guðs var og kóngi
það sem kóngs var, og stundum
meira, báðu fyrir sér þegar
þeir hnerruffu og bölvuðu þeg-
ar þeir ráku sig á. Og áður
þeir gengu til náðjt signdu þcir
fyrir dyr og glugga. Þaff var
vissara.
Fólk bugaðist ekki jafnvcl
þótt norðan stórhríð'ar gengju
dag eftir dag, a.m.k. ef ekki
var séð fram á skort. Og þa'ó
Framhald á 14. sxðu.