Dagur - 04.10.1997, Blaðsíða 6

T
VI- LAUGARDAGUR 4. OKTÓBER 1997
MINNINGARGREINAR

Ragnheiður Eiríksdóttir
frá Valadal
Ragnheiður Eiriksdóttir er
fædd að Auðnum í Sæmund-
arhlíð Skagafirði 20. október
árið 1920. Hún lést á Sjúkrahúsi
Reykjavíkur föstudaginn 26. sept-
ember 1997.
Ragnheiður var dóttir hjónanna
Eiríks Sigurgeirssonar, fæddur 24.
september 1891 dáinn 13. maí
1974, og Kristínar Vermundsdótt-
ur, fædd 20. júh' 1898 dáin 11.
nóvember 1973.
Eirfkur og Kristín voru kennd
við bæinn Vatnshlíð Austur-Húna-
vatnssýslu.
Ragnheiður giftist Gissuri Jóns-
syni frá Valadal í Skagafirði 30.
maí árið 1940 og hafa þau verið
gift síðan en shtu sambúð árið
1972. Þau eru kennd við bæinn
Valadal.
Ragnheiður og Gissur eignuðust
6 börn og eru fimm þeirra á lífi.
Elst er Valdís Gissurardóttir. fædd
31. ágúst 1941 að Valadal. Sam-
býlismaður hennar er Haukur
Ingvason og búa þau í Litladal í
Lýtingsstaðahreppi. Valdís og
Haukur hafa eignast fimm börn
en elsta barn þeirra, Snæbjört
Edda, lést af slysförum árið 1965.
Haukur og Valdís hafa eignast sjö
barnabörn en tvö þeirra, tvíburar,
létust skömmu eftir fæðingu.
Næst kemur Jón Gissurarson
fæddur 5. nóvember 1946 að Vala-
dal. Jón er giftur Hólmfríði Ingi-
björgu Jónsdóttur og búa þau að
Víðimýrarseli Seyluhreppi. Jón og
Hólmfríður eiga fjögur börn og tvö
barnabörn og eru þau öll á lífi.
Þriðji í röðinni er Friðrik Giss-
urarson fæddur 21. mars 1949 að
Valadal. Friðrik er giftur Ester
Selmu Sveinsdóttur og búa þau að
Helgubraut 3 í Kópavogi. Friðrik
og Ester eiga þrjú börn.
Fjórði í röðinni er Eiríkur Krist-
ján Gissurarson fæddur 6. júni
1953 að Valadal. Kristján á fimm
börn og eitt barnabarn. Sambýlis-
kona Kristjáns var Anna Fjóla
Gísladóttir og hafa þau hætt sam-
búð, þau eiga tvö börn. Hin þrjú
börnin átti Kristján fyrir.
Fimmti í röðinni er Stefán Giss-
urarson fæddur 3. janúar 1957 að
Valadal. Stefán er ókvæntur og
barnlaus.
Yngsta barnið, stúlka, var fædd
andvana en fullburða á Sjúkrahúsi
Sauðárkróks 1963.
Útför Ragnheiðar fer fram frá
Glaumbæjarkirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 15. Jarðsett
verður að Víðimýri.
Þegar ég lít um öxl á þessum
tímamótum þegar þú hefur kvatt
hið jarðneska líf mamma mín
hrannast minningarnar upp í huga
mér, enda höfum við búið nær
samfellt saman í rúm fjörutiu ár.
Samkomulag okkar hefur allan
þennan túna verið ákaflega gott.
Það sem ég man fyrst eftir
gerðist í eldhúsinu heima í Vala-
dal, ég þá sennilega ekki farinn að
ganga. Ég sat á eldhúsborðinu hjá
vaskinum og grét, mig vantaði pel-
ann minn.
Þú varst eitthvað að sýsla við
mat á eldavélinni og pelinn minn
var hálfur ofam' katlinum. Mér
fannst pelinn aldrei ætla að koma
og ég grét og grét.
En svo eftir heila eilífð að mér
fannst kom pelinn. þu tókst mig í
fangið og settist með mig á stól og
gafst mér pelann. Þú tókst þétt
utan um mig lagðir höfuðið að
stórum og hlýjum barmi þfnum og'
kysstir á koRÍon, rérir fram og aft-
ur og talaðir hlýtt til mín og
raulaðir barnagælu.
Nú voru allar áhyggjur á bak og
burt. Hvað þurfti maður meira í
þessum heimi, nei þetta var sko
allt sem litill snáði þurfti til að
leysa allar heimsins áhyggjur.
Ætið síðan var faðmlag þitt svo
hlýtt og veitti svo mikið öryggi að
það gat leyst ótrúlega erfið mál.
Ég sem þetta skrifa er yngstur
þeirra barna sem lifðu. Ég vil lýsa
þér mamma mín á eftirfarandi
hátt.
Þú varst lágvaxin en samt svo
stór, samanrekin með stóran barm
og mjög sterk, fríð með dökkt hár
og leist alltaf út fyrir að vera yngri
en þú varst. Afskaplega vinnusöm,
iðin, ósérhlífin, hreinskilin, heiðar-
leg, blíð, félagslynd og einföld. En
þó fyrst og fremst varstu góð móð-
ir, góður vinur og hornsteinn
heimilisins.
Þinn stærsti galli var sá að
kvarta aldrei við aðra yfir þínum
erfiðleikum heldur barst þú þraut-
ir þínar í hljóði.
Þegar þú iluttir að Valadal um
1940 þá m'tján ára gömul og giftist
pabba tókstu strax við erfiðu
heimili. Margt heimilisfólk og
margir gestir en afskaplega lítil
þægindi til að létta þér störfin.
Þannig var það allan þinn bú-
skap í Valadal, ekkert rafmagn,
engin þvottavél eða önnur nútíma
þægindi.
Og svo komu börnin hvert af
öðru og heimilishaldið varð æ erf-
iðara.
Á sumrin komu oft böm úr
Reykjavík og dvöldu yfir sumarið,
þá voru stundum 14-16 manns í
heimili og oftast allt karlmenn
nema þú og Valla systir.
Eins og algengt var á þessum
tíma voru ekki mikil auraráð á
þínu heimili en þó aldrei fátækt
eins og ég skilgreini fátækt á þeim
tíma, en eflaust væri talið fátækt í
dag.
Þú leystir öll heimihsverkin af
mikifii prýði. Þú vannst aldrei
mjög hratt en afskaplega iðin og
einhvern vegin laukstu öllum þín-
um verkum án þess að maður velti
því nokkuð fyrir sér hvernig þú
færir að þessu, verkin kláruðust
bara svona. Þú varst alltaf að.
í rauninni gerði ég mér ekki
fyllilega grein íyrir því mikla
vinnuálagi sem hefur verið á þér á
þessum tíma, fyrr en ég fór að
hugsa um mig sjálfur og síðustu
árin að aðstoða þig eftir að kraftar
þínir þrutu.
Hvernig í ósköpunum fórstu að
þessu öllu saman? Elda mat, baka
brauð, þvo allan þvott og skúra,
gera saft og prjóna, sauma,
strokka og gera slátur, já lifrar-
pylsan þín var sú besta í heimi.
Svo bakaðir þú líka fyrir kvenfé-
lagið stundum, já og margt margt
fleira. Einu sinni spurði ég þig að
því hvernig þú hefðir farið að
þessu öllu saman. Þú svaraðir í ró-
legheitunum, „nú maður bara
vann sín verk“, svona var það ein-
falt. Ég tel að einn af þínum bestu
kostum hafi emrnitt verið þessi
einfaldleiki. Já til hvers að vera að
flækja málin þegar hið einfalda er
það besta.
Þitt uppeldi á börnum þínum
var talsvert grópað í þennan ein-
faldleika. Þú bara sagðir, „það sem
manni er bannað að gera það ger-
ir maður ekki og það á bara að
segja satt og eins og hlutimir eru“.
Á þínu heimili var mikil reglusemi,
efcki reykt og h'tið drukkið. Þú
sagðir bara, „það á ekki að vera
með reyk og vín innan um börn“,
svo einfalt var það. Ekkert þinna
barna hefur reykt. Allt þitt uppeldi
var grópað í hin gömlu og góðu
gildi þ.e.a.s. boðorðin tíu. Enda
man ég að þú lagðir talsvert upp
úr því að boðorðin tíu væru lærð
utanbókar.
Þú lagðir afskaplega mikið upp
úr jólunum. Já þá var nú gaman í
gamla bænum mamma mín.
Allt skrúbbað og skúrað, bær-
inn prýddur með kertum og
heimagert jólatré með logandi
kertum og kúlum á. Við krakkarn-
ir fórum í bað í stórum bala. Já
ekki dróstu af þér þá að gera jólin
eins hátíðleg og hægt var. Það var
afskaplega jólalegt þarna í gamla
bænum í lokuðum Valadalnum
með kerti og lampa.
Svo klæddir þú mig í nýja milli-
skyrtu og matrosafótin sem voru
svo óskaplega fín. Ég held að þetta
hafi verið mín fyrsta nýja milli-
skyrta, þá flögra eða fimm ára. Á
þeirri stundu var ég alsæll, ég
varð allt í einu svo óskaplega stór
kominn í nýja búðarskyrtu með
sniði eins og þeir fullorðnu. Ég
man líka að þú varst svo ánægð að
geta klætt mig í ný föt, tókst litla
snáðann brosandi í fangið og
kysstir á kinnina og sagðir um
leið, „þú verður svo stilltur í
kvöld“. Það stóð ekki á því ég var
stilltur það kvöld.
Einn af þínum bestu kostum
var sú mikla bh'ða sem í þér bjó,
þó sérstaklega gagnvart börnum.
Þú hafðir alveg afskaplega gott lag
á þeim. Enda heyrði ég oft fóik
segja, „Ragna hefur alveg sérstakt
lag á börnum". Það var þetta sak-
Iausa, virðulega og blíða andlit og
huggandi rödd þín sem hafði þessi
áhrif á börn. Það var bara ekki
hægt að vera óþekkur í návist
þinni.
Mjög sjaldan þorðum við systk-
inin að brúka munn við þig og
pabba, enda gastu orðið afskap-
lega vond, sennilega eins vond og
þú gast verið bh'ð. Þegar þannig
stóð á varðstu mjög stór og eins
gott að leggja niður skottið og leita
sátta.
Þótt sum barnabörn og barna-
barnabörn þín væru óþekk og
kæmust upp með að brúka munn
við sína foreldra, voru þau ákaf-
lega stillt í návist þinni, enda tel ég
að minning þín í þeirra huga sé
hin góða amma og langamma. Þú
varst alfarið á móti því að láta
börn horfa á glæpamyndir í sjón-
varpinu, enda ekki gott fyrir börn.
Öðru fólki varstu ákaflega
hjálpsöm, sérstaklega ef einhver
átti bágt, alltaf boðin og búin að
hjálpa öðrum. Gestrisni þín var al-
veg sérstök enda komu margir að
Valadal og svignuðu þá borð und-
an brauði og hnallþórum.
Þegar ég var tíu ára þá lenti ég
í alvarlegu slysi og missti vinstri
handlegg við öxl eftir að hafa fest í
drifskafti. Eftir þetta urðu tals-
verðar breytingar á okkar högum,
það var eins og eitthvað brysti í
þér. Enda var þetta þriðja áfallið á
rúmum ijórum árum sem þú
varðst fyrir. Misstir barnabarn af
slysförum tveim. árum áður og
fæddir sjálf andvana fullburða
barn tveimur árum þar á undan.
Þessi þrjú áföll vörðuðu öll börn
og börn' var það sem þér var kær-
ast. Einnig hafði samband þitt og
pabba heldur verið að versna.
Löngu seinna spurði ég þig um
samband ykkar pabba. Þú svarað-
ir. „Hann Gissur minn var aldrei
vondur við mig en við vorum bara
svo ólík.“ Ef þú hefur einhvern
tímann verið reið út í pabba
varstu það ekki lengur enda gastu
aldrei verið reið við nokkurn
mann nema stutta stund. Þú sagð-
ir, „þeir sem eru reiðir, þeim h'ður
illa“.
Eftir að ég lent í þessu alvar-
lega slysi fórstu að ala meiri önn
fyrir mér en þér tókst að ofvernda
mig ekki enda vissir þú að það var
ekki gott fyrir mig. Ég á þér það
mest að þakka hvað ég kom vel út
úr þessum erfiðleikum mínum.
Tókst þér að gera hlutina svo ein-
falda en samt svo góða. En oft
held ég að þú hafir verið hrædd
um mig þegar ég var eitt og annað
að bralla. Áhyggjur þínar voru
ekki minni þegar ég var orðin
eldri og var að stampast um ijöll
og firnindi með byssu, út á sjó á
trillunni eða akandi á ofsahraða
með aðra hönd á stýri. Þú sagðir
bara, „elsku Stefán minn farðu nú
varlega og gerðu ekkert af þér og
láttu mig vita hvar þú ert.“ Stund-
um sagðir þú ef ég var að fara út
að skemmta mór, „drekktu þig nú
ekki alveg blind fullan drengur og
vertu nú svo ekki að stríða nein-
um.“ En oft varstu vakandi ef ég
kom seint heim. Ákaflega sjaldan
varst þú á móti því sem ég var að
bralla en ef þú varst á móti ein-
hverju varstu ákaflega föst fyrir,
enda kom þá oft í ljós að það sem
ég hugðist gera var bölvuð vit-
leysa.
Árið 1968 fluttum við suður en
pabbi varð eftir í Valadalnum.
Fyrstu árin á eftir fórum við norð-
ur og dvöldum þar á sumrin en
svo fór að við fluttum endanlega
suður og pabbi flutti til Jóns sonar
síns enda hafði gamh bærinn í
dalnum lokið sínu hlutverki og fór
hann í eyði 1972.
í seinni tíð hef ég dáðst af því
hvernig þú fórst að aðlagast nýjum
aðstæðum í henni Reykjavík.
Bóndakonan sem var frekar ein-
angruð í Valadalnum og aldrei
unnið hjá öðrum nema þegar þú
varst krakki og unglingur. En á
þínum yngri árum varst þú oft lán-
uð eins og kallað var á aðra bæi til
ýmissa starfa. Sennilega hefur sú
reynsla í mannlegum samskiptum
komið sér vel við nýjar aðstæður í
borginni.
Þú varst líka með mig og Kidda
bróðir minn báða á viðkvæmum
aldri, ég ellefu ára og Kiddi fimmt-
án ára.
Ég er alveg sannfærður um það
aö. þu varst oft kvíðin og þá sér-
staklega yflr því að við bræðurnir
mundum lenda í elnhverjum vand-
ræðuni- .
Þú leigðir íbúð á Hverfisgötunni
og fórst að selja mönnum mat,
vera með kostgangara eins og
kallað var. Við bræðurnir fórum í
skóla, bera út og selja blöð.
Mjög fljótlega eftir að ég byrjaði
í skólanum kynntist ég mínum
bestu vinum og hafa nokkrir
þeirra verið mínir bestu vinir síð-
an. Ég tel að þú hafir lagt margt til
að svo varð.
Þú gerðir aldrei athugasemd
við það þó nokkrir strákar væru
hjá mér eitthvað að ólátast. Allir
gestir voru velkomnir á þitt heimili
hér eins og áður.
Síðan fluttum við á Grundarstíg
og þá fórst þú að vinna f hann-
yrðaverslun hjá Ólafi kaupmanni.
Enn og aftur sýndir þú fádæma
aðlögun, þú sem hafðir nánast
enga skólagöngu fengið varst nú
farin að mæla efni, reikna og sýna
lipurð við afgreiðslu.
Sennilega hefur þetta verið
þinn léttasti og besti tími á þinni
löngu viimuævi, alltaf að liitta fólk
og spjalla enda mikil félagsvera.
Á þessum árum eignaðist þú
marga vini af báðum kynjum og
oft var gestkvæmt á þínu heimili.
En svona varstu, mikil félagsvera,
kát og skemmtileg og fórst oft að
dansa og syngja. Aldrei sá ég á þér
áfengi, þú sagðir bara, „ég þarf
ekki vín til að skemmta mér.“
En svo hætti Ólafur með búðir
sínar vegna aldurs og þú fórst að
vinna í fatahreinsun og sfðan í
þvottahúsi ríkisspítalanna þar sem
þú vannst meðan kraftar leyfðu.
Þá varstu aftur komin í stritið
og erfiðið og vannst alltaf þar sem
álagið var mest en kaupið var
óskaplega lágt. En þú varst nú
ekki að kvarta yfir kaupinu frekar
en öðru. Þú sagðir, „það borgar sig
ekki alltaf að vera rífast um kaup-
ið þá hækka bara allar vörur um
leið.“ Svona var nægjusemi þín
mikil.
Árið 1977 hittir þú hann Matta
í danssveiflu í Alþýðuhúskjallaran-
um. Fyrst sá ég Matta á Matstofu
Austurbæjar þar sem þú vannst
aukavinnu á kvöldin við skúringar.
Ekki leist mér á kappann en karl-
inn vandist og áður en langt um
leið var hann fluttur inn.
Matti er hinn besti karl og hef-
ur verið góður vinur minn og fjöl-
skyldunnar síðan.
Alltaf var gott samkomulag
ykkar á milli og þegar heilsu þinni
fór hrakandi vék hann aldrei frá
þér hvað sem á gekk þar til yfir
lauk.
Ég vil nota tækifærið og þakka
þér Matti minn fyrir þann ómetan-
lega stuðning sem þú sýndir móðir
minni alla tíð og þó sérstaklega í
hennar veikindum.
Árið 1979 keyptum við okkur
íbúð saman við Rauðarárstíg og
síðan við Háteigsveg. Þú og Matti
keyptuð ykkur íbúð saman árið
1984 við Stangarholt og bjóstu þar
sem cftir var.
Mamma mín! Ákaflega varstu
hreinskilin, kannski stundum um
of. Einstaka sinnum gastu stuðað
fólk, þú sagðir bara eins og þér
fannst og það kom fyrir að tengda-
börnin fóru í smá fýlu en það var
bara allt í lagi, þú sagðir aldrei
annað en það sem satt var. Ég var
oftast sammála því sem þú sagðir
um tengdabörnin og brosti ég þá
stundum í laumi,
En þinn Stærsti galli var sá og
er hann það eina 9em mér hefur
sárnar við þig, en það var að þú
kvartaðir aldrei þó eitthvað væri