Dagur - 12.12.1997, Blaðsíða 9

8- FÖSTUDAGUR 12.DESEMBER 1997
FÖSTUDAGUR 12. DESEMBER 1997 - 9
-Dfg?r
Dgptr'.
FRETTASKYRING
Faðirinit sem breyttist í óargadýr
FRIÐRIK
ÞÓR
GUMUNDS-
SON
Árið 1993 hlaut of-
beldisfullur faðir 12
mánaða fangelsisdóm
fyrir misþyrmingar á
konu sinni og þremur
bömum. í vikuimi féll
dómur í skaðabóta-
máli bamaima gegn
íööur sínum og var
bann dæmdur til að
greiða þeini alls 6
milljónir króna. En
maðurinn er löngu
flúinn land án þess að
bafa setið inni og
sjálfsagt borgar bann
skaðabætumar aldrei.
Hér er saga misþyrm-
inganna sögð.
Dag eftir dag gekk hann í skrokk
á eiginkonu sinni og þremur af
fjórum börnum, syni og tveimur
dætrum. Af minnsta eða engu til-
efni réðst hann á konuna eða
börnin og beitti hnefum og fótum
eða hverju því sem tiltækt þótti;
belti, herðatré, priki, brauðbretti
og jafnvel hömrum. Hann spark-
aði og lamdi veika konuna og lítil
börnin, en gætti þeirrar „skyn-
semi“ að engir áverkar sæust á
andiitum fórnarlambanna. Sonur
hjónanna bar að faðir sinn hefði
eitt sinn neflirotið sig og í annað
skipti krúnurakað sig. Sami sonur
tók það til bragðs að læra sjálfs-
varnaríþrótt til að verjast ofbeld-
inu og einn daginn kom þessi
lærdómur að góðum notum. Son-
urinn snéri dæminu við í átökum
og faðirinn vissi að ballið væri
búið. Hann flutti út. Þá lá móðir-
in helsjúk af krabbameini og ein
dóttirin vistuð á barna- og ung-
lingageðdeild.
Það var á geðdeildinni sem
grunur vaknaði um að fleira væri
í gangi en algengir hegðunarerf-
iðleikar hjá barni. Forráðamenn
deildarinnar leituðu til rannsókn-
araðila með kærubréf í höndun-
um og þar með hófst ferill sem
leiddi til þess að faðirinn var í
nóvember 1993 dæmdur í 12
mánaða fangelsi „fyrir að hafa
misboðið konu sinni og börnum
með langvarandi misþyrmingum
og andlegri kúgun á heimili
þeirra allt frá árinu 1975 þar til í
mars 1991“ - í yfir 1 5 ár.
Forráðamenn geðdeildarinnar
leituðu ekki síst til rannsóknar-
lögreglunnar því börnin voru far-
in að tala um að leita réttar síns -
og höfðu jafnframt á orði að taka
réttlætið í eigin hendur og refsa
föður sínum sjálf. Drepa hann
jafnvel.
„Ert þú ekki að fara að deyja
kerling“
Börnin gáfu til kynna að þau
vissu til þess að eitt sinn hefði
faðirinn hrint móðurinni niður
stiga með þeim afleiðingum að
hún missti fóstur. Vinkona móð-
urinnar staðfesti að hún hefði
sagt sér frá þessu í trúnaði, en
faðirinn var ekki sakfelldur fyrir
þann atburð þar eð hann taldist
ósannaður. Þá bar sálfræðingur
barna- og unglingadeildar að
grunur hefði vaknað hjá sér um
kynferðislega misnotkun föðurins
á hendur börnum sínum, en ekki
tókst henni að fá þann grun stað-
festan hjá börnunum. Hins vegar
gáfu ættingjar konunnar til kynna
að þessi grunur gæti verið á rök-
um reistur. Ekki kom heldur til
sakfellingar vegna þessa áburðar.
Undir rekstri málsins kom og
fram að oft hefði maðurinn hald-
ið mat vísvitandi frá fjölskyldu
sinni eða einstökum meðlimum
hennar - svelt fjölskylduna til
hlýðni. A margvíslegan annan
Hinn dæmdi faðir lamdi fjölskyldu sína með hnefum, leðurbelti, brauðbretti og herðatrjám. Klóraði börn sín i andlit og bringu og snéri upp á handleggi þeirra. - sviðsett mynd: brink
hátt sinnti hann ekki framfærslu-
skyldum sínum gagnvart fjöl-
skyldunni. Síðustu eitt til tvö árin

'«■■■^■^■1maF/.Æs
Vinsælasta jolagjöfin til margra k
ára I
GTsting, morgunvérour ög kvöTdvérour i einá eðá
fleiri nætur á einhverju Lykilhótelanna:
lagði hann enga peninga til heim-
ilisins, greiddi hvorki reikninga
né mat. Varð móðirin stundum að
hafa mat með sér heim af vinnu-
stað sínum handa börnunum.
Hann hirti laun eiginkonunnar í
heimildarleysi og notaði í eigin
þágu. Meðal annars sakaði eigin-
konan hann um að hann eyddi
peningum fjölskyldunnar vegna
hjúskaparbrota - lét peningana
renna til hjákonunnar.
Móðirin greindist með krabba-
mein í nóvember 1989, en ekki
kom það í veg fyrir ofbeldi
mannsins í hennar garð. Þannig
réðst hann á konu sína í október
1990 inni á baðherbergi íbúðar
þeirra, keyrði hana í gólfið, reif í
hár hennar og sló höfði hennar ít-
rekað í gólfið, stappaði á líkama
hennar og höfði og sparkaði í
hana. I þetta skiptiö var tilefnið
að hún ætlaði að eyða helst til
miklum peningum í afmælis-
veislu dóttur þeirra. Hann taldi
það frekju af hennar hálfu. Börn-
in reyndu árangurslaust að stöðva
árásina. Taldi móðirin að í þessari
árás hefði hún rifbeinsbrotnað en
leitaði þó ekki til læknis fremur
en vanalega.
Onnur dætranna bar fyrir dómi
að móðir sín hefði sagt sér áður
en að hún dó að faðirinn hefði í
heimsókn til helsjúkrar móður-
innar sagt: „Stund hefndarinnar
er runnin upp“ og „ert þú ekki að
fara að deyja kerling“.
Hugðist láta bera bömin út
Konan og börnin þögðu fram á
síðasta ár um ofbeldið, enda
skömmuðust þau sín fyrir hvað
Hann réðst á koiiu
sína inni á bað-
herbergi, keyrði bana
í gölfið, reif í hár
hennar og sló höfði
hennar ítrekað í gólf-
ið, stappaði á líkama
hennar og höfði og
sparkaði í hana. Hún
ætlaði að eyða helst
tii miklum peningum
í afmælisveislu dóttur
þeirra. Honum fannst
það frekt.
var að gerast. Helsjúk gaf móðir-
in hins vegar vitnisburð um fram-
ferði mannsins og bar framburði
hennar saman við það sem börn-
in sögðu í kjölfarið. Hann réðst
oft á börnin, einkum næst yngstu
dótturina. Hann lamdi þau með
hnefum, leðurbelti, brauðbretti,
herðatrjám og eitt sinn braut
hann disk á höfði dóttur sinnar.
Einnig klóraði hann börn sín í
andlit og bringu og snéri upp á
handleggi þeirra. Ættingjar og
vinir urðu smám saman meðvit-
aðir um ofbeldið og bátu vitni í
dómsmálinu. Hatur barnanna
og/eða fyrirlitning á föður sínum
var augljóst.
Móðirin dó af krabbameini í
ágúst 1992, en þá var ólokið
skilnaðarmáli sem hún hafði loks
hrundið af stað, en þar bar hún
hann þungum sökum, meðal
annars að hann hefði stungið
undan eignum sem hann hefði
leynt fjölskylduna. „Eg mun ekki
una því að við verðum féfletl og
hlunnfarin," ritaði móðirin á
Jressum tíma.
I veikindum konunnar og fyrst
eftir að hún dó annaðist systur-
dóttir hennar um heimilið og
börnin. Faðirinn sýndi framfærsl-
unni hins vegar engan áhuga og
sýndi þakklæti sitt síðan í verki
með því að höfða skömmu eftir
dauða móðurinnar mál til að fá
frænkuna borna út. Hann féll þó
frá kröfu þessari eftir mikinn
þrýsting, enda var þetta í raun
krafa um útburð barnanna
sjálfra. Ef frænkan færi yrðu
börnin að fara í ljósi fyrirmæla
barnaverndarnefndar. Nokkru
síðar var forræðið yfir börnunum
dæmt af honum og sömuleiðis
var hann sviptur leyfi til setu í
óskiptu búi. Hann hafði með
dómi undirréttar fengið leyfi til
að sitja í óskiptu búi, en Hæsti-
réttur hnekkti því og þá í ljósi
þess að faðirinn hefði vanrækt
framfærsluskyldu sína. Sá dómur
þótti einstæður.
Fer eim meö barefli í háttiiui
Við rannsókn á harðræðisrefsi-
málinu neitaði faðirinn öllum
sakargiftum og taldi að um sam-
særi gegn sér væri að ræða. Sál-
fræðingur bar að hann hefði við-
urkennt í viðtali að stundum hafi
hjónin lent í átökum út af „trún-
aðarbresti“ og að stundum hefði
hann beitt líkamlegu valdi við
uppeldi barna sinna, en maður-
inn sagði að sálfræðingurinn
hefði misskilið sig. Dómari máls-
ins tók skýringar föðurins ekki til
greina og dæmdi hann í 12 mán-
aða fangelsi. En maðurinn, sem
er fæddur og uppalinn erlendis,
flúði land, enda hafði saksóknari
ekki gert kröfu um farbann.
1 skaðabótamálinu sem dómur
hefur nú fallið í hefur allt það
sem á manninn var borið verið
staðfest og lýst nánar hvernig
hann niðurlægði konu sína og
braut með skipulögðum hætti
sjálfsvirðingu barna sinna niður
„með þeim afleiðingum að börnin
„Fyrir stefnda vakti
það eitt, að sýna vald
sitt og auðmýkja og
lítiUækka börn sín og
fjölskyldu sína aUa.
Líf bamanua í návist
stefnda var samfeUd
martröð og dtti þeirra
við hairn gekk iueira
að segja svo langt, að
er þau gengu tU náða
á kvöldin tðku þau
með sér barefli eða
eggvopn, ef tH þess
kæmi að hann réðist
að þeim um miðja
ndtt.“
munu aldrei bera þess bætur.
Fyrir stefnda vakti það eitt, að
sýna vald sitt og auðmýkja og lít-
illækka börn sín og fjölskyldu
sína alla. Líf barnanna í návist
stefnda var samfelld martröð og
ótti þeirra við hann gekk meira að
segja svo langt, að er þau gengu
til náða á kvöldin tóku þau með
sér barefli eða eggvopn, ef til þess
kæmi að hann réðist að þeim um
miðja nótt“. Ein dóttirin, nú full-
orðin kona, segist enn taka með
sér barefli þegar hún fer að sofa.
Maðurinn fór af landi brott
skömmu eftir dóminn 1993 og
hefur því ekki setið af sér 12
mánaða fangelsisdóminn. En
hann hvarf af landi brott frá tals-
verðum eignum, sem hafa verið
kyrrsettar og munu að óbreyttu
ganga upp í og jafnvel duga fyrir
skaðabótunum - ef dómi héraðs-
dóms verður ekki áfrýjað og hon-
um þá snúið við. Eignirnar eru
nú í höndum skiptastjóra dánar-
búsins, en Dagur fékk ekki upp-
gefið um hvers konar eignir væri
að ræða.
Dómiir sem markar tímamót
Jóhannes Rúnar Jóhannsson, lög-
maður barnanna (sem nú eru öll
yfir 18 ára), segir í samtali við
Dag að dómurinn marki á ýmsan
hátt tímamót.
„Ég reikna með því að hann
verði öllu því fólki sem sinna slík-
um málum hvatning til frekari
verka. Það vaknar auðvitað upp
spurning um stöðu þessara mála
hér á Islandi og hvort það sé við-
unandi að börn sem verða fyrir
svona ofbeldi þurfi sjálf að standa
að slíkum málum, bera kostnað-
inn og taka áhætuna. Það er
spurning hvort það eigi ekki að
vera hlutverk hins opinbera. Ég
nefni sem dæmi að í kynferðis-
málum er það Jafnréttisráð sem
sækir mál fyrir hönd einstaklinga
og spurning hvort slíkt fyrirkomu-
lag eigi ekld rétt á sér í svona mál-
um.“
Jóhannes segir að dómurinn
hafi óbreyttur mikið fordæmis-
gildi, jafnvel út lyrir landstein-
ana, en hann hefur fengið fyrir-
spurnir um máliö meðal annars
frá Norðurlöndunum. „Svona
dómur hefur ekki áður fallið sem
mér er kunnugt um, að börn fái
dæmdar skaðabætur úr hendi
föður síns. Viðhorf kerfisins hef-
ur hingað til verið það, að það sé
ekkert hægt að gera í svona mál-
um. Urræðaleysið hefur verið al-
gert og menn hafa dregið lappirn-
ar. En þessi dómur sýnir að það
er til leið,“ segir Jóhannes. Enn
liggur ekkert fyrir um hvort lög-
maður föðursins, Hilmar lngi-
mundarson, muni áfrýja dómn-
I K H
WWW.ISLANDIA.IS/ARGENTINA/
&fíStíminnifí§SF
eftiF §Mfí§ælafí
§a§fí§þtíl:
ÆSKAN
Leikfélag
Akureyrar
jólafrumsýning
♦
Á ferð með
frú Daisy
eftir Alfred Uhry
Daisy: Sigurveig Jónsdóttir
Hoke: Þráinn Karisson
Boolie: Aðalsteinn Bergdal
Þýðing: Elísabet Snorradóttir
Lýsing: Ingvar Bjömsson
Leikmynd og búningar:
Hlín Gunnarsdóttir
Leikstjóm: Asdís Skúladóttir
Hjörtum mannanna svipar sam-
an í Atlanta og á Akureyri.
Nú er tígullinn tromp. Á
lauftrompið okkar, Hart í bak,
náðum við 90% sætanýtingu á
25 sýningar. Látum tígulinn
trompa laufið.
Frumsýning á Renniverk-
stæðinu á annan í jóluin,
26. des. kl. 20.30.
Fá sæti laus.
2. sýning 27. des. kl. 20.30.
3. sýning 28. des. kl. 20.30.
4. sýning 30. des. kl. 20.30.
✓
I tilefni afhendingar
Nóbelsverðlauna í
bókmenntum:
Kona
einsömul
eftir Dario Fo
í samvinnu við
Café Karólínu
Þýðing Olga Guðrún Ámadótlir
Leikstjóm: Ásdís Thoroddsen
Leiklestur: Guðbjörg Thoroddsen
Flutt í Deiglunni
föstudaginn 12. des. kl. 21.
Njótið með okkur þessa
verks Nóbelsverðlauna-
hafans og leikhúsmannsins
Darios Fo.
Aðgöngumiðar við
innganginn.
Verð: 800 krónur.
Söngvaseiður
frumsýning í Samkomu-
húsinu 6. mars
Aðalhlutverk: Þóra Einarsdóttir
Markúsar-
guðspjall
einleikur Aðalsteins Bergdal
frumsýning á Renniverk-
stæðinu um páska
Gjafakort í leikhúsið.
Jólagjöf sem gleður.
Kortasala í miðasölu
leikfélagsins, í Blómabúð
Akureyrar, Bókvali og á
Café Karólínu.
Sími: 462 1400
Gleðileg jól!
Munið Leikhúsgjuggið
FLUGFÉLAG ÍSLANDS
‘ sími S70-3600
ú
er styrktaraðili Leikfélags Akureyrar