Dagur - 13.12.1997, Blaðsíða 11

X^ur
LAUGARDAGUR 13. DESEMBER 1997 - 11
ERLENDAR FRÉTTIR
Konur í Kabúl: þeim er bannaö nám og vinna utan heimilis.
Þjóðrækni ofar
bókstafsíslam
Að eigin áliti eru ráðamenn
Afganistans sanntrúaðastir allra
múslíma, að áliti margra annarra
ströngustu bókstafssinnar í ís-
lam. Samt virðist liggja í augum
uppi að þjóðerniskennd vegi
þyngra með þeim en íslam.
Samkvæmt bókstafnum skulu
allir múslímar vera bræður og
því fráleitt að þeir skiptist í fylk-
ingar eftir þjóðum.
Þrískipt land
En það er nákvæmlega það sem
fyrir löngu hefur gerst í Afganist-
an. Um 70% landsins ræður
stjórn Talebana. Svo á að heita
að Afganistansstjórn sú, sem
Talebanar stökktu frá Kabúl,
höfuðborg landsins, í september
1996, ráði afganginum, en í
raun ræður hún aðeins nokkru
svæði norðaustanlands. Þau hér-
uð eru að mestu byggð Tadsjík-
um, einni af þremur helstu þjóð-
um landsins, en helstu menn
nefndrar stjórnar eru Tadsjíkar.
Norðan að svæði þessu liggur
fyrrverandi sovétlýðveldið
Tadsjíkistan, þar sem einnig búa
Tadsjíkar.
Drjúgum hluta norðurlandsins
og meirihluta þess af Afganistan
sem ekki er komið á vald Tale-
bana ráða í raun herforingjar af
þjóð Usbeka, sem fjölmenn er í
þeim héruðum. Úsbekar eru og í
miklum meirihluta og ráða
mestu í fyrrverandi sovétlýðveld-
inu Úsbekistan, sem liggur norð-
an að héruðum afganskra Ús-
beka. Sennilegt er að nefnd tvö
fyrrverandi sovétlýðveldi séu
Tadsjíkum og Úsbekum í
Afganistan bakhjarl sem um
muni og ekki er ólíklegt að héruð
þessara þjóða í Afganistan renni
um síðir saman við lýðveldi þessi
tvö.
Ólæsir námsmenn
Talebanar eru flestir af þjóð Pas-
túna, sem er sú Ijölmennasta í
Afganistan. Um skeið var sagt að
strangur agi í her Talebana væri
aðalorsök sigursældar þeirra, en
nú er því haldið fram að þeir hafi
frekar unnið Afganistan með því
að kaupa stríðsmenn, sem gegn
þeim börðust, til Iiðs við sig. Til
þess kaupskapar fengu Taleban-
ar fé frá Saúdi-Arabíu. Með
þessu móti, stendur nú í fjöl-
miðlum, tókst Talebönum með
fremur lítilli fyrirhöfn að leggja
undir sig héruð þar sem Pastún-
ar eru í meirihluta eða fjölmenn-
ir. En þegar kom að landshlutum
þar sem þorri manna var
tadsjískur eða úsbeskur dugðu
ekki einu sinni olíupeningar Sa-
údanna Talebönum til sigur-
sældar.
Talebanar er einna oftast þýtt
„nemar" eða „stúdentar" og
Baksvið
Talebanar, þekktir
fyrir strangleika í
anda bókstafsíslams,
eru kannski öllu
fremiir pastúnskir
þjóðemissinnar.
herma þó skæðar tungur að
flestir þeirra séu hvorki læsir né
skrifandi. Líklega spratt þessi
hreyfing, sem fyrst fréttist af
1994, úr kóranskólum meðal af-
ganskra flóttamanna í Pakistan,
og úr afgönskum flóttamanna-
búðum þar og afskekktum döl-
um upp til fjalla mun hún hafa
fengið þorra liðsstyrks sins. Með
Talebönum og þar með í 70%
Afganistans hefur æðstu völd ráð
trúfræðimanna, sem þykja dular-
fullir og sýna sig sjaldan opinber-
lega.
Viðurkenningu sem ríkisstjórn
Afganistans hefur stjórn Tale-
bana í Kabúl aðeins fengið hjá
Pakistan, Saúdi-Arabíu og Sam-
einuðu arabafurstadæmunum,
auk þess sem Bandaríkjastjórn er
heldur vel til Talebana. Astæður:
Pakistan, sem veitt hefur Tale-
bönum allmikinn stuðning og er
nú orðið næstum eins Ijölmennt
ríki og Rússland, sækist eftir
áhrifum og mörkuðum í fyrrver-
andi sovésku Mið-Asíu og reynir
að verða sér úti um aðgang að
því svæði yfir Afganistan. Þar að
auki búa um tíu milljónir Pas-
túna í Pakistan og hafa þar mik-
il áhrif. Olíufurstar Arabíu, sem
sjálfir eru bókstafssinnar, reyna
með fé sínu að hemja íslamska
bókstafssinna almennt sér í vil.
Bandaríkin gera sér vonir um að
geta með góðum árangri teflt
Talebönum fram gegn Iran, en
Talebanar eru súnnískir og
fjandsamlegir sjítískum bókstafs-
sinnum Irans.
Alliöggviiiu liujjur
Siðareglurnar sem Talebanar
hafa orðið þekktir fyrir eru að
ýmissa mati blanda af strangri
útleggingu á lögmáli íslams og
Pashtunwali, siðareglum Pas-
túna sem sumpart eru ekki beint
af íslam og jafnvel eldri en það.
Þar eru „heiður“ og „skömm“
lykilhugtök og heiður karl-
mannsins talinn grundvallast
mikið til á heiðri konunnar, eins
og þetta er skilið með Pastúnum.
A grundvelli þessa hafa Taleban-
ar sett útgöngubann á konur,
nema hvað þær mega fara á bas-
ar til innkaupa og þó því aðeins
að þær séu huldar kufli, sem nær
frá hvirfli niður fyrir ökkla, og í
fylgd eiginmanns eða náins
frænda. Konum er bannað nám
og öll vinna utan heimilis nema
hjúkrun.Tónlist er bönnuð, svo
og dans og söngur, kvikmyndir,
leikhús, Ijósmyndun o.fl.
Siðgæslumenn valdhafa eru
hvarvetna á ferli og oft óþyrmi-
Iegir. Karlmenn sem eru of síð-
hærðir að mati siðgæslumanna
klippa þeir á stundinni og staðn-
um. Mikið er um barsmíðar, t.d.
ber það við að menn séu reknir
með barsmíðum inn í moskur til
bæna. Af 18 ára stúlku hjuggu
siðgæslumenn fingur, af því að
hún var með rauðlakkaðar negl-
ur. Hræsni er með í myndinni.
Talebanastjórnin hefur lagt
dauðarefsingu við viðskiptum
með eiturnautnaefni, en eigi að
síður hefur ópíumframleiðsla
aukist verulega í Afganistan á
stjórnartíð hennar. Landið er nú
næstmesta ópíumframleiðslu-
land heims. Talið er að Taleban-
ar fjármagni sig að miklu leyti
með gjaldeyri sem kemur inn fyr-
ir eiturnautnaefni.
Grunnskólar Hafnarfjarðar
Kennara vantar vegna forfalla frá áramótum.
Um er að ræða kennslu í hannyrðum, nokkrar stundir á viku.
Upplýsingar gefur skólastjóri, Hjördís Guðbjörnsdóttir,
í síma 555 4433.
Skólafulltrúinn í Hafnarfirði.
Eiginkona mín,
SIGRÚN FINNSDÓTTIR,
Ægisgötu 22,
Akureyri,
er látin.
Fyrir hönd barna okkar og fjölskyldna þeirra,
Marinó Tryggvason.
Utför móður minnar, tengdamóður og ömmu,
ELÍSU ELÍASDÓTTUR,
frá Ljósstöðum, Glerárhverfi,
til heimilis að Hátúni 12, Reykjavík,
verður gerð frá Lögmannshlíðarkirkju þriðjudaginn 16. des-
ember ki. 14.
Ólafur Kristjánsson,
íris Elísabet Arthúrsdóttir,
Smári Ólafsson.
Innilegar þakkir til allra þeirra, sem sýndu
okkur samúð og hlýhug við andlát og útför
ástkærs eiginmanns míns, föður okkar,
tengdaföður, afa, bróður og mágs,
ARNÞÓRS ANGANTÝSSONAR,
skólastjóra,
Klapparstíg 13, Hauganesi.
Sérstakar þakkir til starfsfólks handlækningadeildar Fjórð-
ungssjúkrahússins á Akureyri fyrir einstaka umönnun og
hlýju.
Kolbrún Ólafsdóttir,
Arnar Már Arnþórsson, Ragnheiður Valdimarsdóttir,
Almar Örn Arnþórsson,
Dagmar Erla Arnþórsdóttir,
Edda Björg Arnþórsdóttir,
Anna Rósa Arnarsdóttir,
Þóra Angantýsdóttir, Árni Ólason.
Eiginmaður minn og faðir okkar,
EINAR ÞORGEIR STEINDÓRSSON,
Ránargötu 10,
Akureyri,
lést þann 11. desember sl. á heimili dóttur
sinnar að Bröttuhlíð 9. Hann verður jarð-
sunginn frá Akureyrarkirkju fimmtudaginn
18. desember kl. 13.30.
Þeim sem vilja minnast hans er bent á að láta Heimahlynn-
ingu krabbameinssjúkra á Akureyri njóta þess.
Hulda Þorsteinsdóttir,
Steinunn Einarsdóttir, Valberg Kristjánsson,
Einar Haukur Einarsson,
Þórey Einarsdóttir, Úlfar J. Hjálmarsson,
barnabörn og barnabarnabarn.