Dagur - 13.10.1998, Síða 8

8 - ÞRIÐJUDAGUR 13. OKTÓBER 1998
Thyptr
l^ir
FRÉTTASKÝRING
Dla búið að bomum
Talið er að eitt af
bverjum fimm böm-
um eigi við geðheilsu-
vanda að stríða og 7-
10 prósent jmríi á geð-
rænui meðferð að
halda. Hins vegar fær
aðeins litill hluti þá
aðstoð sem hanu þarf
og í nýrri skýrslu um
stefnumótun í málefn-
um geðsjukra segir að
brýnt sé að bæta þjón-
ustu við böm og ungl-
inga á þessu sviði.
Margir geðsjúkdómar byrja eða
eiga sér rætur í barnæsku og
rannsóknir sýna að því fyrr sem
gripið er inn í, þeím mun meiri
árangurs er að vænta. Geðheil-
brigðisþjónusta hér á Iandi virðist
hins vegar ekki endurspegla þessa
staðreynd. Samkvæmt nýrri
skýrslu starfshóps um mótun
stefnu í málefnum geðsjúkra er
geðheilbrigðisþjónusta við börn
og unglinga verri en við fullorðið
fólk og starfshópurinn segir það
forgangsatriði að bæta úr þessu.“
„Omeðhöndlaðir geðsjúkdómar
barna eða annar vandi af félags-
legum eða andlegum toga valda
ekki eingöngu þjáningu og skerða
möguleika barnanna sjálfra til
heilbrigðs þroska heldur valda
þeir einnig oft verulegu álagi á
fjölskyldur þeirra.
Óleyst vandamál barna halda
oft áfram með vaxandi þunga
fram á fullorðinsár.
Geðheilbrigðisvandamál barna
auka álag víða í þjóðfélaginu, svo
sem á félagsmála- og skólakerfið.
Ógreindar geðraskanir barna
með Iangvarandi líkamlega sjúk-
dóma geta haft neikvæð áhrif á
batahorfur þeirra,“ segir meðal
annars í skýrslunni til þess að
undirstrika mikilvægi geðheil-
brigðis barna.
Lítið brot
I skjTslunni kemur fram að rann-
sóknir benda til þess að um 20
prósent barna eigi við geðheilsu-
vanda að stríða á hveijum tíma og
að 7-10 prósent barna þurfi á
geðrænni meðferð að halda. Hins
vegar fær aðeins lítið brot af þeim
börnum sem eiga við geðröskun
að stríða sérhæfða meðferð. Al-
mennt er geðheilbrigðisþjónust-
an hér á landi þokkalega góð en
það þarf að taka á hvað varðar
þjónustu við börn og unglinga,
segir Tómas Zoéga, yfirlæknir á
geðdeild Landspítalans og for-
maður starfshópsins.
Starfshópurinn bendir á að
ekki sé til nein heildstæð opinber
stefnumótun um þjónustu á geð-
heilbrigðissviði fyrir börn og
Heilbrigðisráðherra og félagsmálaráðherra færðu samtökunum Geðhjálp að gjöf húsið við Túngötu 7 í Reykjavík. Myndin er tekin við upphaf endurnýjunar á húsinu. Miðað við skýrslu um stefnumótun í
málefnum geðsjúkra er brýnt að endurnýja ýmislegt fleira I geðheilbrigðiskerfinu s.s. þjónustuna við börn og unglinga. - mynd: gva
unglinga og fjölskyldur þeirra. Sú
þjónusta sem ungmennum er
veitt er ekki skipulögð eða sam-
ræmd og oft óljóst hvert á að leita
með geðræn vandamál eða hver á
að gera hvað.
Afturför í gruimskóla
I skýrslunni segir að eðlilegast sé
að grunngeðheilbrigðisþjónusta
við börn og unglinga sé í tengsl-
um við skóla og heilbrigðisþjón-
ustu. Starfsfólk heilsugæslu þurfi
að vera í stakk búið til að veita
slíka þjónustu og efla hana. Geð-
heilbrigðisþjónusta á samkvæmt
heilbrigðisþjónustuáætlunum og
lögum að vera stór þáttur f starf-
semi heilsugæslustöðva en er það
ekki og starfshópurinn telur
nauðsynlegt að efla hana. Einnig
er bent á að það skorti á að
mæðravernd taki mið af víðari
skilgreiningu á heilbrigði, þ.e. Ifk-
amlegu, andlegu og félagslegu.
Landslæknisembættið er að end-
urskoða mæðraverndina en „það
er ljóst að sálfélagslegir þættir
hafa verið útundan fram til
þessa“, segir í skýrslunni.
Starfshópurinn telur að það
hafi orðið afturför í geðheilbrigð-
isþjónustu við skólabörn með
nýrri reglugerð um sérfræðiþjón-
ustu sem fylgdi grunnskólalögun-
um sem sett voru 1. ágúst 1996.
Þar er verulega dregið úr beinni
þjónustu við börnin og fjölskyldur
þeirra, segir í skýrslunni. Störf
sérfræðiþjónustu skóla eiga sam-
kvæmt reglugerðinni fyrst og
fremst að beinast að því að efla
grunnskólana sem faglegar stofn-
anir sem geti leyst flest þau við-
fangsefni upp koma í skólastarfi
og veita starfsmönnum skóla leið-
beiningar og aðstöð við störf sín
eftir því sem við á. „Þarna er búið
að afmarka sérfræðiþjónustu
skóla mjög þröngt og draga úr
beinni þjónustu við börn og for-
ráðamenn þeirra. Vandamál
barnanna eru enn til staðar og
ákveða verður hver skuli sinna
þeim verkefnum sem sálfræði-
þjónusta skóla sinnti áður,“ segir
í skýrslunni.
Markvissari uppbygging
Miklum fjölda barna og unglinga
með geðrænan heilsufarsvanda er
sinnt af læknum og hjúkrunar-
fræðingum á heilsugæslustöðv-
um. A einstaka stöð starfa félags-
ráðgjafar og færst hefur í vöxt að
sálfræðingar séu ráðnir á heilsu-
gæslustöðvar. Starfshópurinn tel-
ur það fagnaðarefni en bendir á
að uppbygging þessarar þjónustu
þurfi að vera markvissari og
tengsl til að mynda sálfræðinga
við aðra sem veita börnum og
unglingum geðþjónustu þurfi að
vera skýr.
Félagsmálastofnanir sveitarfé-
laga og barnaverndaryfirvöld
veita börnum og unglingum einn-
ig ýmis konar geðheilbrigðisþjón-
ustu en vistanir á stofnanir á veg-
um sveitarfélaga takmarkast við
þau tilfelli þar sem ekki þarf að
bjóða upp á sérhæfða meðferð.
Efla þarf barna- og unglinga-
geðdeildina
Helsta sérhæfða heilbrigðisstofn-
unin fyrir börn og unglinga með
geðræn vandamál er barna- og
unglingageðdeild Landspítalans.
Það er talið barna og unglinga-
geðdeild Landspítalans sinni um
0,5 prósentum barna og unglinga
en sambærilegar stofnanir á
Norðurlöndum sinni um 2 prós-
entum.
„Eg er að vona að við sinnum
að minnsta kosti þeim veikustu.
Að það sem vantar upp á séu þeir
sem ekki eru eins veikir en auð-
vitað geta verið þarna börn og
unglingar sem ekki er sinnt sem
eru töluvert veik. Fólk hefur þurft
að bíða lengi eftir þjónustu sem
allir eru sammála um að ekki sé í
Iagi,“ segir Tómas Zoéga.
Starfshópurinn er sammála um
að brýnt sé að efla starfsemi
deildarinnar og Ieggur til að fimm
ára framkvæmdaáætlun þar um
verði forgangsverk í heilbrigðis-
kerfinu.
„Það er unnið þarna mjög gott
starf og deiidin hefur verið að
smástyrkjast en það þarf að
styrkja hana frekar,“ segir Tómas.
„Það verður ekki gert á einu ári
vegna þess að styrkingin þarf að
vera í formi viðbótarmannskaps
sem að sumu leyti er ekki til. Við
leggjum Iíka áherslu á að hluti af
þjónustunni fari hingað á Land-
spítalalóðina í tengslum við
Barnaspítalann. Það er mjög mik-
ilvægt mál. Síðan eru uppi hug-
myndir um að auka stjórnunar-
Iegt sjálfstæði barna- og ungl-
ingageðdeildarinnar.“
Vantar bamageðlækna
Einnig leggur hópurinn til að
stofnuð verði bráðamóttökudeild
fyrir börn og unglinga á Landspít-
alalóðinni og einnig framhalds-
meðferðardeild fyrir unglinga
yngri en 18 ára.
Tómas segir að eitt stærsta
vandamálið sem við blasi í geð-
heilbrigðisþjónustu fyrir börn sé
að það vanti sérhæft starfsfólk,
sérstaklega barnageðlækna sem
eru varla til hér á landi. Tómas
segir langt nám geta verið eina
skýringuna. Barnageðlækningar
séu undirgrein annað hvort f geð-
Iæknisfræði eða barnalækningum
og því Iengra nám en venjulegt
geðlæknanám. Starfshópurinn
Ieggur til að heilbrigðisráðuneytið
hafi frumkvæði að því að Ijölga
megi barna- og unglingageðlækn-
um sem allra fyrst og Tómas seg-
ir að sjálfsagt megi ýmislegt gera
til þess. Þetta haldist þó allt í hend-
ur. Það sé erfitt að auka við aðstoð-
ina þegar ekki sé til fólk til að sinna
henni og erfitt sé að fá fólk ef að-
staðan er ekki fyrir hendi.
Meiri rannsóknir
Starfshópurinn leggur til að stofnuð
verði kennsluaðstaða í barna- og
unglingageðlækningum við lækna-
deild Háskólans.
„Það er nauðsynlegt að auka
rannsóknir og kennslu í þessum
málaflokki og eitt af því sem hvetur
ungt fólk til fara í þetta fag er að
vakin hafi verið rækileg athygli á því
í náminu,“ segir Tómas.
Starfshópurinn leggur einnig til
að þjónusta heilsugæslunnar við
geðbeilsuvanda barna og unglinga
verði stórefld með markvissari fjöl-
skylduráðgjöf og möguleika á með-
ferð algengra vandamála. Einnig
telur hann að efla þurfi og endur-
skoða sérfræðiþjónustu grunnskól-
anna. Koma þurfi á fót skipulögðu
samstarfi barna og unglingageð-
deildarinnar, Barnaverndarstofu,
SAA og vímuefnaskorar Landspítal-
ans varðandi mat á og meðferð ung-
linga í vímuefnaneyslu. Opna verði
sérstaka unglingamóttöku og leggur
hópurinn til að Tryggingastofnun
taki þátt í að greiða fyrir þjónustu
sálfræðinga, félagsráðgjafa og geð-
hjúkrunarfræðinga með sérmennt-
un á þessu sviði.
ÞRIDJUDAGUR 13. OKTÓBER 19 9 8 - 9

Málningarverkstæði:
Réttum og málum
alla bíla. Gerum
sanngiarnt verðtilboð.
Greiðsluskilmálar.
Rafmagnsverkstæði:
Gerum við alternatora,
startara oa aðra
rafmagnsnluti.
Varahlutaverslun:
Útvegum varahluti
í flesta bíla.
Smurstöð:
Smyrjum alla bíla
með bros á vör.
Almennt bifreiðaverkstæði
fýrir allar gerðir bifreiða.
Siöldlur ehf.
Bifreiðaverkstæði
Draupnisgötu 1 • Sími 461 3015
Áskriftarsíminn er
8oo 7080
ÖKUKEIMNSLA
Kenni á nýjan Land Cruiser
Útvega öli gögn sem meö þarf.
Aðstoða við endurnýjunarpróf.
Greiðslukjör.
JÓN S. ÁRNASON
Símar 462 2935 • 854 4266
TÍMAR AÐ ÓSKUM NEMENDA.
Halldór Blöndal
samgönguráðherra
veröur með viðtalstíma í Kaupangi við Mýrarveg
fimmtudaginn 15. okt. kl. 10-12 og 13,30-17.
Tímapantanir í símum 462 1500 og 462 1504 á
daginn og í síma 462 3557 utan skrifstofutíma.
Samgönguráðuneytið
Vinafundur eldri borgara
verður í Glerárkirkju nk. fimmtudag 15. október kl. 15.00
samveran hefst með stuttri helgistund.
Gestur fundarins verður Séra Örn Friðriksson fyrrum pró-
fastur. Hann mun flytja eigin tónverk og spjalla við gesti.
Að venju verða góðar veitingar.
Allir velkomnir.
Húsbréf
Útdráttur
húsbréfa
Nú hefur farið fram útdráttur húsbréfa
í eftirtöldum flokkum:
4. flokki 1992 - 20. útdráttur
4. flokki 1994 - 13. útdráttur
2. flokki 1995 - 11. útdráttur
1. flokki 1998 - 2. útdráttur
2. flokki 1998 - 2. útdráttur
Koma þessi bréf til innlausnar 15. desember 1998.
Öll númerin verða birt í Lögbirtingablaðinu.
Auk þess liggja upplýsingar frammi hjá Húsnæðis-
stofnun ríkisins, á Húsnæðisskrifstofunni á
Akureyri, í bönkum, sparisjóðum og verðbréfa-
fyrirtækjum.
HÚSN&ÐISST0FNUN RÍKISINS
HÚSBRÉFADEIID • SUÐURLANDSBRAUT 24 • 108 REYKJAVfK • SÍMI 569 6900