Dagur - 18.11.1998, Blaðsíða 2

2 - MIDVIKUDAGUR 18. NÓVEMBER 1998
Ttoptr
FRÉTTIR
Nikótín tyggjó er trúlega algengasta aðferðin við nikótínneyslu fyrir utan tóbak.
Nikótín hefur sitt
hvað sér til ágætis
Greina þarf á iniUi
tdhaksins og nikótínsms,
sem sýnir sig að koma að
gagni gegn ýmsum sják-
dómum ásamt að auka
mönnum iniiini.
„Það er of mikið sagt að nikótín sé hið
ágætasta efni, því það er auðvitað ban-
eitrað. En hitt er annað mál að nikótín
hefur sitthvað sér til ágætis. Gallinn
við nikótín, eins og koffín, er sá að fólk
neyðist til að taka það inn með mörg-
um öðrum efnum. Það er mitt mat að
skilja þurfi á milli; nikótíns annars veg-
ar og tóbaksins hins vegar", sagði Þor-
kell Jóhannesson, prófessor í lyfjafræði
við HÍ, sem nýlega fjallaði um ýmsa
kosti nikótíns í Heilbrigðismálum.
Bætir minni....
Þorkell segir m.a. að tilraunir með dýr
bendi til þess að nikótín geti bætt
minni þeirra og að svipað gerist í
mönnum. „Já það held ég að sé alveg
rétt. Enda þekkt að þegar vanur reyk-
ingamaður er búinn að reykja sína
fyrstu sígarettu á morgnana þá færist
yfir hann ró og skerpa og honum finnst
hann betur vakandi og hugsa skirar".
Gegn Farkinsons og Alzheimer
I annan stað segir Þorkell nikótín
kunni að koma að haldi við hrörnunar-
sjúkdóma í miðtaugakerfinu;
Alzheimer, Parkinsons og fleiri sjúk-
dóma. „Það liggur á borðinu að þeir
sem reykja fá síður Parkinsonsveiki en
aðrir, sem án efa má rekja til nikótíns-
ins. Varðandi Alzheimersjúkdóminn
eru hins vegar vísbendingar, en ekki
staðfestar, um að nikótín ætti að geta
komið að gagni, einkum á byijunar-
stigi, ef það væri gefið í nægilega stór-
um skömmtum'1. Það hafi þó ekki
Iækningagildi.
Þorkell segir líka athyglisvert, að
óvirkir alkóhólistar og geðveikt fólk
reyki gríðarlega. „Mér þykir freistandi
að ætla að reykingar þessara hópa sé
eins konar sjálfslyíjun. Varðandi geð-
klofasjúklinga má kannski segja að
nikótín bæti upp þá tuflun sem er i
miðtaugakerfinu og veldur sjúkdómn-
um. Og eitthvað svipað á við um þessa
gömlu drykkjumenn".
Af tvennuillu.....
Svo reykingabann getur kannski verið
óskynsamlegt t.d. á geðdeildum og
víðar? ,Af tvennu illu tel ég miklu
betra að leyfa, t.d. óvirkum alkóhólist-
um að púa sígarettur heldur en að
drekka brennivín. Því hvað sem sagt
verður um nikótín þá er það ekki vímu-
gjafi, þó það sé sterklega vanabindandi
(reykingar). Sama er að segja um fólk
með geðklofa, sem margt hvert reykir
ofboðslega. Sem læknir mundi ég
hreinlega ekki treysta mér til að banna
því að reykja, mundi fremur Ieyfa því
að sitja einhversstaðar í sal og púa“.
Tvískmnimgur....
Þorkell segist í mörg ár hafa haldið því
fram að ef yfirvöld vilji Ieyfa ávanaefn-
ið nikótín þá hljóti að vera skynsam-
legra að leyfa það í því formi þar sem
það veldur minnstu tjóni. „Þá er ég að
hugsa um nefúða eða eitthvað þess-
háttar“. -HEI
Iiinan Alþýðubandalagsins berast
þær fréttir að stuðningsmenn Heim-
is Más Péturssonar, frainkvæmda-
stjóra Alþýðubandalagsins, séu
famir að plægja akurirm fýrir fram-
boðið hans iiman samfýlkmgarmn-
ar á höfuðborgarsvæðinu vegna
þmgkosningamia í vor. Samkvæmt
því virðist ekki aðeins vera rnikill
áhugi á þvi að liann bjóði sig fram í Reykjavík heldur
cr einnig mikill áhugi fyrir því á Vcstfjörðum að hann
vcrði í framboði þar fýrir samfylkmguna. Hvað sem
þvl liður telja margir stuðningsmenn hans hér syðra
aö hami cigi að henda sér í haráttuna í borginni, enda
vel kynntur hjá mörgum sem telja að haim mmii
koma með nýja og ferska vinda hmí sali Alþingis.
Heimir Már
Pétursson.
í pottinum heyrist að meðal
Kvcnnalistakvenna sé gefin sú
skýring á ákvörðmi A-flokkamia
að hafna skilyrðum Kvemialistans
fýrir þátttöku í samfylkmgunni,
að A-flokkamir hafi einfaldlcga séð
fram á svo hatrömm átök innan
sinna eigin flokka um sæti á fram-
boðslistum t.d. í Reykjavík, að þcir hafi hreinlega ver-
ið tilbúnir til að „fóma Kvennalistanum" til að halda
hmbyrðis friði og fjölga sætum fýrir sma menn. Ekki
þarf að taka fram að samfýlkingarsinnar í pottinum
visa þessu að sjálfsögðu á bug þó þeir kamiist við að
áatökin um sætin í Reykjavík muni verða mjög
hörð....
Kvennalista-
merkið.
í pottinum heyrðist að fyrirspumum
hafi rignt inn á DV og Frjálsa fjöl-
miðlun eftir frétt Stöðvar 2 á sumiu-
dagskvöld um að Össm Skarphéð-
insson væri að hætta. Frétthi var
þaimig fram sett að margir stóðu
menn í þeirri mehiingu að Össm
liefði verið rekinn mcð miklum
hvelli. í potthium telja memi sig
hins vegar vita að brottför Össurar hafi legið fýrir frá
því snemma í haust þcgar lionum var gert að velja
inilli stjómmálaima og blaðshis. Hhis vcgar mmi
ráðning Óla Bjöms hafa átt mun skcmmri aðdrag^
anda.
ÓH Björn
Kárason.
FRÉTTAVIÐTALIÐ
Stefán Ólafsson
prófessorviðfélagsvísindadeild
Háslióla íslands
„Bætum samfélagsþjónust-
una“ eryfirskriftfundarher-
ferðarBSRB til kynningará
skýrslu Félagsvísindastofnun-
arHáskóla íslands um viðhorf
íslendinga til velferðar-
ríkisins.
MiWU meirihluti þjóðarmnar
vill auka opiubera forsjá
Skýrsla Félagsvísindastofnunar Háskóla Is-
lands er viðamesta könnun sem gerð hefur
verið hérlendis um afstöðu fólks til samfé-
lagsþjónustunnar. Könnunin var gerð fyrir
BSRB og hyggst bandalagið halda fundi
um allt land þar sem áhersla verður lögð á
hvað félagar í BSRB geti gert til þess að
bæta samfélagsþjónustuna. Fyrsti fundur-
inn var á Akureyri í gær.
- Stefán Ólafsson prófessor var spurður
að jrví hvort niðurstaðan könnunarinnar
um afstöðu íslendinga til velferðaþjóðfé-
lagsins hefði komið á óvart.
„Já, ég mundi segja það því það kom mér
á óvart hvað það er ríkjandi mikill stuðn-
ingur við opinbert hlutverk á sviði velferð-
arforsjár. Sérstaklega kom mér á óvart
hvað það er mikill stuðningur við að auka
útgjöld til einstakra málaflokka, þó ekki
allra þátta. Sérstaklega á þetta við um ör-
yrkja, aldraðra, langveika og barnafjöl-
skyldur. Þetta eru greinilega þeir þættir
velferðarríkisins sem fólk vill að aukin
áhersla sé lögð á. Fólk styður í umtals-
'verðkntií'mteelf'aukrartgo til þessara mála-
flokka jafrivel þó að það þýði hækkun skatta
og útgjalda. Þetta á við jafnt karla, konur
og einnig þá, sem staðsetja sig til hægri í
stjórnmálum,
- Eru íslendingar þar með tilbúnir að
greiða hærri skatta til að öðlast þessa
auknu þjónustu?
„íslendingar leggja greinilega mikið upp
úr opinberri velferðarþjónustu þrátt fyrir
að mönnum þyki vont að borga skatta og
vantrú á opinberum rekstri sem er ríkjandi
viðhorf í nútímanum. Það viðhorf kemur
mér töluvert á óvart. Þegar fólk er spurt
hvort það vilji Iækka útgjöld til þessara
málaflokka, þ.e. lækka bætur almanna-
trygginga til þess að lækka skatta og gjöld,
þá hafnar 80% þjóðarinnar því.“
- Hversu stór hluti þjóðarinnar vill
aukna opinhera forsjá?
„Það er svolítið misjafnt. Ef við tökum
t.d. aukningu á dagpeningum til lang-
veikra, þ.e. sjúkradagpeninganna, þá styð-
ur 84% aðspurðra slíka aukningu, 82% vilja
auka útgjöld til örorkulífeyris, 79% til elíi-
lífeyris og 63% vi Ija'ia'uka'ritgjöld til' hartw- t
fjölskyldna. Ef maður Iítur hins vegar á at-
vinnuleysisbætur þá er mjög lítill stuðning-
ur við að auka framlög til þeirra, eða aðeins
29% aðspurðra."
- Hvað veldur þessari neikvæðu afstöðu
til aukningar atvinnuleysisbóta?
„Það er mjög sérkennilegt, en það er af-
leiðing af þessari sterku vinnumenningu á
Islandi. Fólk leggur mjög mikla áherslu á
að menn bjargi sér sjálfir og gerist jafnvel
vinnuþrælar. Það er almennt trú fólks að
allir geti bjargað sér sem kannski er ekki
óeðlilegt nú í minnkandi atvinnuleysi. Það
er þekkt víða á Vesturlöndum að atvinnu-
leysisbætur séu þær bætur sem almenning-
ur tortryggir mest og margir lfta á bæturn-
ar sem greiðslu til aumingja. Það er djúp-
stæður sá ótti, að atvinnuleysisbætur grafi
undan sjálfsbjargarviðleitninni. Það er visst
samhengi í hugum mjög margra Islendinga
að langur vinnudagur og velferðarríki fari
saman og það endurspeglast mjög í þessari
skýrslu Félagsvísindastofnunar." GG
igaíóetfl rtoef wt 'itgat •wtr-"?t«#6fwe#