Dagur - 16.01.1999, Síða 9

LAUGARDAGUR 1 6. JANÚ AR 19 99 - 25
Magnús Bjarnfreðsson: „Ég held
að menn segi ekkert við því þó að
foringi hafi einhvern tímann orðið
drukkinn
Einar Karl Haraldsson: Lúðvík
Jósepsson hafnaði ráðherrastóli
„meðal annars með þeim rökum að
hann nennti ekki að vera almennur
ráðherra."
Gunnar Helgi Kristinsson: Raun-
verulegur leiðtogi hlýtur að hafa
einhverja pólitíska sýn, einhver
markmið sem honum tekst að
fylkja fólki um og vinna að.
gera eitthvað sjálfur.
Hins vegar er leiðtogi sem
sækist ekki eftir því að vera leið-
togi heldur er „náttúrulegur
leiðtogi" fjöldans vegna þess að
hann getur skapað þá jákvæðu
ímynd að fjöldinn ráði sér sjálf-
ur. Birna telur þann leiðtoga
skástan. „Það er einstaklingur
sem þorir að vera á móti því að
valdi sé beitt í samskiptum
manna og er á móti þessum oft
á tíðum sjálfskipuðu leiðtogum.
Það er hið eina jákvæða sem ég
get séð, leiðtoginn sem vill ekki
vera leiðtogi.“
„Don’t follow Leadcrs“
Mörður Árnason er á svipaðri
línu og Birna þó að hann gangi
kannski ekki jafn langt. Hann
vitnar í Bob Dylan sem söng
„Don’t follow Leaders" og kveðst
meta mest leiðtoga sem líta
„Haraldur harðráði sagði um
Gissur Isleifsson að hann gæti
orðið margir menn; víkingafor-
ingi, konungur og biskup. Þetta
Iýsti mannkostum Gissurar, sem
varð fyrsti biskup í Skálholti og
einn af fyrstu leiðtogum Islend-
inga. Það rætist misjafnlega úr
mannkostum manna og auðvitað
skipta aðstæðurnar máli, sjálfur
tíminn getur haft úrslitaáhrif á
það hvort litið er á mann sem
leiðtoga eða kverúlant. Oft
finnst mönnum að leiðtogi á
einu sviði geti líka verið leiðtogi
á öðrum sviðum en þó er það
ekki þannig í öllum tilvikum.
Margir menn sem hafa markað
spor í vísindum eða Iistum
hefðu orðið gjörsamlega kol-
ómögulegir stjórnmálamenn. Sjá
menn Picasso fyrir sér sem for-
seta Katalóníu? Nei, en hann
var ótvírætt leiðtogi í listalífinu,"
segir Mörður.
Leita í geislabrotin
Magnús Bjarnfreðsson telur að
það sé visst samband á milli
vinsælda og styrkleika Ieiðtoga.
Vinsæll foringi geti verið sterkur
leiðtogi en foringi, sem er óvin-
sæll til lengdar, verður aldrei
sterkur. „Þessar vinsældir mega
ekki sveiflast til og frá eftir því
hvort foringinn er að hlaupa á
eftir einhverjum straumum, sem
hann heidur að afli sér vinsælda.
Leiðtoginn verður að vera mað-
ur sem heldur vinsældum. Sá
leiðtogi er sterkur. Það fylgir líka
sterkum leiðtogum að það eru
ekki allir sammála þeim,“ segir
Magnús.
„Eg held að vinsældir þessara
sjálfskipuðu og ánægðu leiðtoga
stafi af tilhneigingu fólks til að
leita í geislabrotin og molana
sem geta hrotið af borðum vald-
hafanna. Það hefur ekkert með
eftir því hvers eðlis trú fólks á
leiðtoganum er,“ svarar Gunnar
Helgi.
Magnús telur hins vegar að
þetta fari eftir því hvernig leið-
togarnir bregðast við, hvort þeir
láta króa sig af eða viðurkenna
mistökin bara „og þar með
búið,“ segir hann og hugsar sig
dálítið um áður en hann bætir
við að það sé líklegast einstakl-
ingsbundið hvort mannlegir
brestir geti styrkt lýðhylli leið-
toganna með því að vera al-
menningi efniviður í skemmti-
sögur. Þarna skipti auðvitað máli
um hvers konar mannlega bresti
er að ræða, hvort það er vín-
hneigð, framhjáhald, þjófnaður
eða ofbeldi. Framhjáhald virðist
til dæmis ekki há Clinton mikið
í vinsældum.
„Ég held að menn segi ekkert
við því þó að foringi hafi ein-
hvern tímann orðið drukkinn en
fari hann að „skandalisera" mik-
ið með víni getur mönnum orðið
nóg boðið. Eg hef ekki orðið var
við að þetta hafi háð mönnum í
vinsældum. Það er verra ef
menn eru teknir fullir við að
keyra og valda slysi,“ segir
Magnús.
- Er ekki stundum sagt að það
hjálpi mönnum að vera á milli
tannanna áfólki?
„Það er tvennt til. Leiðtogar
þurfa náttúrulega að vera í
sviðsljósinu en ef þeir eru of
mikið í sviðsljósinu fær fólk leið
á þeim. Stjórnmálamenn verða
að feta ákveðna jafnvægislist í
því efni," svarar Gunnar Helgi
og telur að stjórnmálamenn séu
sér að einhveiju leyti meðvitaðir
um þetta.
Clinton með kvenlegan stíl
Stundum er talað um karllegan
og kvenlegan stjórnunarstíl.
leiðtogi
erharni?
rkan leiðtoga í lýðræðisríki, einhvem sem hefurfram-
ýn að raunvemleika. Sterkan leiðtoga hefurskortí
bað hefur sérstaklega háðAlþýðuflokknum. Nú þegar
hljóta menn því að veltafyrir sérhvað geri mann að
yamfreðsson, EinarKarlHaraldsson, Bima Þórðar-
f Jón G. Hauksson leitast við að svara þessari spum-
vera eða að hafa verið sterkustu leiðtoga íslendinga.
mynd, ofbeldi eða efnahagslegu
eða pólitísku forræði," segir
Birna og nefnir sem dæmi Pino-
chet og Pol Pot. „Þeir hafa líka
þótt miklir leiðtogar sem hafa
beitt hinu efnahagslega og pólit-
íska valdi eins og Churchill,
Kennedy, Davíð og fleiri," heldur
hún áfram og bendir á það sem
hættu að tilvist leiðtogans deyfi
vilja og möguleika fjöldans til að
megi á sem fremsta meðal jafn-
ingja, þá sem telji sig vera í
bandalagi við fylgismenn sína -
ekki í stjórnunarstöðu gagnvart
þeim. Hann telur uppskriftina
að sterkum leiðtoga vera þá að
að kunna að hlusta og hafa þar
með ákveðinn sveigjanleika,
festu og framsýni. Leiðtoginn
þarf að vera skrefinu á undan
sínu fólki.
verðleika að gera,“ segir Birna
gagnrýnin og bendir á að vald sé
mjög spillandi. „Hvort sem
menn viðurkenna það opinber-
Iega eða ekki þá er öllum óhollt
að sitja lengi í valdastóli. Menn
geta farið inn með fróman vilja
að Iáta gott af sér leiða en eftir
nokkurn tíma eru menn yfirleitt
ekki tilbúnir að hverfa úr valda-
stöðunni af sjálfsdáðum."
Sögttr styrki lýöhyUina?
- Leiðtogar eru manneskjur eins
og aðrir. Fyrirgefst sterkum leið-
togum meira en öðrum? Eða
hjálpar það þeim hversu breyskir
þeir geta verið?
„Eg held að sá sem er sterkur
leiðtogi sé það vegna þess að
hann hefur sýnt sig geta fram-
leitt eitthvað fyrir þá sem á hon-
um hafa trú. Ef hann hefur
framleitt eitthvað fyrirgefst hon-
um einföld mistök vegna þess að
fólk metur það þannig að eitt
feilspor er lítið hjá hinu. Það fer
Kvenlegi stjórnunarstíllinn er
mýkri og sveigjanlegri, meira í
samræmi við aðstæður nútímans
þar sem sjónvarpið færir leiðtog-
ana nær almenningi. Karllegi
stjórnunarstíllinn telst hins veg-
ari harðari og kaldari með fyrir-
skipunum frekar en samstarfi,
klipptur og skorinn. Flestir eru
sammála um að kvenkyns leið-
togar hafa ekkert frekar kvenleg-
an stjórnunarstíl en karlar, um
það sé Margrét Thatcher gott
dæmi, og þvi er karllegur stjórn-
unarstíll engin forsenda þess að
viðkomandi teljist sterkur leið-
togi. Þannig telur Mörður til
dæmis að Bill Clinton banda-
ríkjaforseti hafi kvenlegan
stjórnunarstíl en sé jafnframt
sterkur leiðtogi.
„Hann reynir að ná samstöðu í
sínum hópi án þess að fórna of
miklu. Honum virðist takast vel
upp í því.“
Einar Olgeirsson: „Dáður leiðtogi
og sveigjanlegri stjórnmálamaður en
Brynjólfur Bjarnason, sem var hinn
leiðtogi flokksins.“
Hörður Sigurgestsson: „Kraftur,
þekking, menntun og eldmóður hafa
gert hann að einum mesta leiðtoga
atvinnulífsins. Hann hermir ekki
hugsunarlaust eftir öðrum og hann á
auðvelt með að fá fólk til að vinna
fyrir sig.“
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir:
„Kvennalistinn dó eiginlega þegar
Ingibjörg Sólrún fór I borgarpólitík-
ina. Hún verður að teljast sterkur
leiðtogi á svipaðan hátt og Davíð.“
„Mér finnst borgarstjórinn núverandi
vera orðin býsna sæl í valdi sínu.“
„Hlustar á fólkið I kringum sig og
reynir að ná sætti með öllum.“
„Sterk sem borgarstjóri."
Jón Sigurðsson: „Ég held að við
vanmetum ennþá Jón Sigurðsson
sem leiðtoga. Ég held að án leið-
togahæfileika Jóns Sigurðssonar
hefði sjálfstæðisbaráttan aldrei
gengið upp. Hann hlustaði, stikaði út
stefnuna, var fljótur að átta sig á
breyttum aðstæðum. Sýndi sveigjan-
leika og festu í réttum hlutföllum."
Brynjólfur Bjarnason: „Hinn
leiðtogi Alþýðubandalagsins var
Brynjólfur Bjarnason. Hann var stífari
en Einar Olgeirsson og þess vegna
kannski dáðari. Brynjólfur hafði meiri
persónutöfra en Einar.
Aðrir sem
komust á
blað:
Jón Baldvin Hannibalsson,
Olafur Ragnar Grímsson,
Sigurður Nordal og Kristinn E.
Andrésson.