Dagur - 21.01.1999, Blaðsíða 7

FIMMTUDAGUR 21. JAtiÚAR 1999 - 7
ÞJÓÐMÁL
Er verið að níðast
á fiskverkafóUd?
„í starfi mínu sem sjúkraþjálfari hjá Vinnueftirliti ríkisins hefég rannsakað líkamleg óþægindi fiskvinnslufólks.
Niðurstöður rannsóknanna sýna að á hverju ári finna um 70 - 80% fiskvinnslukvenna til óþæginda frá öxlum, hálsi
og baki, “ segir Hulda m.a. í grein sinni.
Margt bendir til þess að fjöldi
kvenna hætti störfum í fisk-
vinnslu fyrr en ella vegna líkam-
legra óþæginda. Niðurstöður
rannsókna hér á landi benda
eindregið til þess. Eg tel mikil-
vægt að benda á þessa staðreynd
í tilefni af umræðum hér í Degi
að undanförnu, þar sem því var
m.a. haldið fram að níðst sé á
fiskverkafólki með Iágum laun-
um. Full ástæða er til að bæta
laun verkafólks en ekki er síður
mikilvægt að skoða vinnuskipu-
lag í fiskvinnslu.
I starfi mínu sem sjúkraþjálf-
ari hjá Vinnueftirliti ríkisins hef
ég rannsakað líkamleg óþægindi
fiskvinnslufólks. Niðurstöður
rannsóknanna sýna að á hverju
ári finna um 70 - 80% fisk-
vinnslukvenna til óþæginda frá
öxlum, hálsi og baki. Til saman-
burðar má nefna að hliðstæðar
erlendar rannsóknir sýna að 25 -
50% kvenna í ýmsum störfum
finna til slíkra óþæginda. Rann-
sókn mín sýndi líka að þær kon-
ur sem hætta störfum í fisk-
vinnslu segjast hafa meiri óþæg-
indi en hinar sem halda áfram
að vinna. Það er því mjög líklegt
að líkamleg óþægindi séu ein
ástæða þess að konur hætti í
fískvinnslu.
Rannsóknir
í rannsóknunum kom fram að
árið 1987 höfðu 80% fiskvinnslu-
kvenna unnið lengur en 3 ár í
fiskvinnslu. Þá var mikil þensla í
þjóðfélaginu og næga atvinnu að
fá. Árið 1993 höfðu einungis
60% fiskvinnslukvenna unnið
lengur en 3 ár, þrátt íyrir verulegt
atvinnuleysi í landinu, ekki síst
meðal ófaglærðra kvenna. Þetta
kom mér á óvart en þessi þróun
bendir til að þeim fækki stöðugt
sem gera fiskvinnslustörf að ævi-
starfi sínu. Það ætti að vera
áhyggjuefni að mikilvægasta út-
flutningsgrein Islendinga skuli
ekki vera samkeppnisfær við aðr-
ar greinar um vinnuafl.
Ég tel að orsakir óþægindanna
og flótta fiskvinnslukvenna úr
störfum megi að verulegu leyti
rekja til vinnuskipulags. Margt
hefur verið gert til að bæta að-
búnað fiskvinnslufólks síðustu
árin, m.a. dregið mjög úr burði á
þungum fískikössum og hægt er
að stilla vinnuhæð að þörfum
hvers og eins. Hins vegar hefur
tæknivæðing með aukinni ein-
hæfni einnig neikvæðar hliðar í
för með sér. Flæðilínur í fisk-
vinnslu hafa þannig til dæmis
gert störf fiskvinnslukvenna ein-
hæfari en áður. Konurnar dvelja
í Iengri tíma en áður við sömu
einhæfu störfin og fara lítið á
milli verka. Þetta er þróun sem
hefur átt sér stað víða í heimin-
um. Erlendar rannsóknir hafa
sýnt að einhæf vinna er mjög lík-
leg til að valda bæði andlegu og
líkamlegu heilsutjóni. Þessu
verður að huga að í umræðum
um stöðu fiskvinnslufólks.
MiMlvægasta auðlindin
Starfsfólk er mikilvægasta auð-
lind hvers fyrirtækis. Það hlýtur
að vera áhyggjuefni hvers at-
vinnurekenda ef hann missir
starfsfólkið sitt fljótlega eftir að
það hefur verið þjálfað til fulls
því þjálfað starfsfólk tryggir gæði
og afköst fyrirtækja. Ef einhver
heldur að það sé auðvelt og á
allra færi að vinna í fiski, þá er
það misskilningur. Þeir sem til
þekkja telja að það taki a.m.k. 6
mánuði að ná færni og hraða við
snyrtingu fiskflaka. Algengur
ráðningartími fiskverkafólks sem
sótt er til útlanda er einmitt 6
mánuðir. Samkvæmt þessu er er-
lenda verkafólkið allan ráðning-
artíma sinn að ná fullum tökum
á starfi sínu!
Af hverju þarf fiskvinnslan á
Islandi að leita eftir erlendu
vinnuafli? Þrátt fyrir að útlendir
starfsmenn séu gott fólk trúi ég
ekki að þeir séu að jafnaði dug-
legri eða afkastameiri en Islend-
ingar og þeir þurfa örugglega
ekki minni þjálfun til starfsins
en íslendingarnir. Hins vegar
þekkja útlendingarnir líklega
ekki rétt sinn til Iauna og aðbún-
aðar eins vel og heimamenn og
gera þar af leiðandi minni kröfur
enda oftast ráðnir til skamms
tíma.
Að byggja afkomu sína á óhag-
kvæmri skammtímaráðningu út-
lendinga í stað þess að bjóða íslensk-
um starfsmönnum upp á ákjósanleg
Iramtíðarstörf er eklá sú framtíð
sem ein mikilvægasta atvinnugrein
þjóðarinnar ætti að hafa.
Ég hvet til þess að í umræðu
um stöðu fiskverkafólks verði
meiri áhersla lögð á vinnuvernd.
Umræðan þarf að fara fram
meðal verkafólks, atvinnurek-
enda, hönnuða og vinnuvist-
fræðinga. Slík umræða er líkleg
til að leiða til betra vinnuskipu-
lags í fiskvinnslu.
Misskipt er góðæri ríkisstj ómarpostularaia
„Það sem haldið hefur uppi hagvexti á fslandi undanfarin nokkur ár eru
fjárfestingar í gamaldags stóriðju. Stjórnvöld hafa ekkert gert til að skjóta
stoðum undir nýjar atvinnugreinar, “ segir Heimir Már m.a. í grein sinni.
HEIMIRMÁR
PETURSSON
FRAMBJÖÐANDI i
PRÓFKJÖRI
SAMFYLKINGARINNAR
i ReykjavIk
SKRIFAR
Postulum núverandi ríkisstjórn-
ar er tíðrætt um góðæri. Fullyrt
er að kaupmáttur hafi aukist,
skuldir ríkissjóðs hafi lækkað og
fyrirtækin skili arði sem aldrei
fyrr. Forsætisráðherra er marg
orður um að efnahagslega hafi
Islendingar aldrei haft það eins
gott enda teljist íslenska þjóðin
nú vera meðal þeirra fimm rík-
ustu í heiminum. Allt er þetta
gott og blessað og jafnvel satt -
en bara að meðaltali. Gögn frá
Þjóðhagsstofnun hafa sýnt á
þessu kjörtímabili að um fimm
þúsund manna hátekjuhópur
skiptir á milli sín launum sem
rúmlega 50 þúsund manns í
lægsta tekjuhópnum skiptir á
milli sín. Góðærið hefur vissu-
lega skilað sér til þeirra í fimm
þúsund manna hópnum, sem
fjárfestir í gríð og erg í fyrirtækj-
um ríkisins sem færð hafa verið
fjárfestum á silfurfati. En sá
mikli meirihluti sem eftir situr
hefur lítið orðið var við góðærið
og skreytir sig ekki með verð-
bréfum, utanlandsferðum og
jeppum.
Hættuleg misskiptmg
Sú mikla misskipting sem ríkt
hefur í stjórnartíð Sjálfstæðis-
flokksins er siðlaus gagnvart því
fólki sem vinnur hörðum hönd-
um fyrir launum sem duga vart
fyrir helstu nauðsynjum. En
misskiptingin er þjóðinni í heild
líka hættuleg. Samfélag mis-
skiptingarinnar kallar ekki alla
til leiks. Þar verður smátt og
smátt til forréttindastétt sem
nýtur menntunar, heilsugæslu,
menningar og frelsis umfram
aðra. Slíkt steinaldarsamfélag
verður undir í nútíð og framtíð í
þeirri miklu samkeppni sem rík-
ir milli þjóða um vöru, þjónustu
og mannauð.
Það sem haldið hefur uppi
hagvexti á Islandi undanfarin
nokkur ár eru fjárfestingar í
gamaldags stóriðju. Stjórnvöld
hafa ekkert gert til að skjóta
stoðum undir nýjar atvinnu-
greinar eða til að virkja ungt fólk
sem er með hugmyndir á sviði
margmiðlunar og fleira. Þær
hugmyndir sem nú bærast með
ungu fólki eru forsendur velferð-
arríkis á Islandi á næstu öld. Ef
þessar hugmyndir eru ekki rækt-
aðar og ungu fólki gefið svigrúm,
munum við ósköp einfaldlega
missa þetta fólk úr landi. Þá ger-
ist það sama fyrir landið í heild
og verið hefur að gerast með
landsbyggðina í stjórnartíð Sjálf-
stæðisflokksins. Þá flýr fólk ekki
bara landsbyggðina. Þá flýr það
Island.
Fjárfesttng í framtíðinni
Eitt af fimm rfkustu samfélögum
heimsins býr enn þannig að ör-
yrkjum, atvinnulausum og hluta
aldraðra að þeir ná ekki endum
saman og búa í raun við fátækt.
Þetta er smánarblettur á samfé-
laginu sem Samfylkingin á að
hafa sem forgangsverkefni að
afmá. Félagslegar lausnir hafa
verið á undanhaldi undanfarin
áratug. Þeirri þróun þarf að snúa
við.
Til þess að nýta mannauðinn
sem best þarf að hvetja alla til
náms og þjálfunar. Lykillinn að
því er námslánakerfi sem bugar
ekki fólk með endurgreiðslum.
Samfylkingin hefur það á stefnu-
skránni að námslán verði vaxta-
laus enda á að skoða námslán að
hluta sem fjárfestingu samfé-
lagsins í mannauði framtíðarinn-
ar. Þá á að afnema það siðleysi
að tengja tryggingabætur við
tekjur maka. Það er tilræði við
virðingu fólks sem á við veikindi
eða fötlun að stríða að skerða
framfærslu þess og setja það
undir útgjaldalið makans. Island
21. aldarinnar á að vera samfé-
lag félagslegs réttlætis, lýðræðis
og frjálslyndis. Samfélag þar sem
sátt ríkir um skiptingu þjóðar-
auðsins. Samfélag þar sem mið-
stýrt kvótakerfi einkavina er að-
eins til sem skjalfærð heimild
inni á Þjóðskjalasafni í hyllu
með heimildum um einokunar-
verslunina og kreppuárin.