Dagur - 24.03.1999, Blaðsíða 3

MIÐVIKUDAGUR 24. MARS 1999 - 19
LIFIÐ I LANDINU
Meiming'arþorsti
á landsbyggðinm
Á ráðstefnu HÍ um
byggðamál töluðu
tveirfyrírlesarar m.a.
um mikilvægi menn-
ingarlífs, huglægtmat
fólks á aðstæðum sín-
um og ímynd lands-
byggðarínnar.
Háskóli Islands hélt ráðstefnu
um byggðamál um helgina á 14
stöðum á landinu með hjálp
sjónvarps- og fjarfundabúnaðar.
Obreyttir borgarar létu sig að
mestu vanta á þessa fundi en
talsverður fjöldi fólks hélt þar
fyrirlestra og m.a. lögðu menn
áherslu á nauðsyn þess að efla
menningarh'f á Iandsbyggðinni
og snúa við þeirri neikvæðu
ímynd sem hún hefur í opin-
berri umræðu.
Sigríður Ragnarsdóttir, skóla-
stjóri Tónlistarskólans á Isafirði,
ber hag menningar á lands-
byggðinni fyrir brjósti. I erindi
sínu taldi hún að tvennt þyrfti
að koma til svo hægt væri að
efla menningarlíf Iandsbyggðar,
annars vegar þyrftu riki og sveit-
arfélög að móta skýra stefnu um
menningarmál en hins vegar
þyrfti að hvetja listamenn til
dvalar eða búsetu á landsbyggð-
inni. Hún hefur m.a. viðrað þá
athyglisverðu hugmynd að veitt
verði sérstök starfslaun til lista-
manna sem vilja búa/dvelja á
landsbyggðinni. Ein forsenda
þess að menn hafa farið að taka
hugmyndir um nauðsyn menn-
ingar á landsbyggðinni alvarlega,
og birtist m.a. í hugmyndum rfk-
isstjórnarinnar um fimm menn-
ingarhús úti um landið, er rann-
sókn Stefáns Ólafssonar pró-
fessors á búsetuþróun. Niður-
stöður hennar birtust fyrir
tveimur árum og þar kom m.a.
fram að ástand menningarmála
og afþreyingar skipti talsverðu
máli í mati fólks á aðstæðum
sínum, ekki síst hjá ungu fólki.
Þar kom þó einnig fram að flest-
ir voru ánægðir með ástand
menningarmála, þó var fólk á
Austurlandi og Vestfjörðum síð-
ur ánægðir á því sviði. Við
hringdum í Tónlistarskólann á
Isafirði og spurðum Sigríði hví
þyrfti að auka menningarlíf
landsbyggðar þegar menn væru
almennt býsna ánægðir með
stöðuna...
Ótrygg staða
„Vegna þess að það er svo mikil
barátta að halda uppi þessu
menningarlífi og það byggist
fyrst og fremst á drifkrafti ör-
fárra einstaklinga," svaraði Sig-
íjármuni á annan hátt. Um allt
land er til alls kyns húsakostur
sem nú þegar hýsir menningar-
starfsemi, s.s. félagsheimili og
söfn, og því væri réttara að
styðja sveitarfélög og aðra til að
reka og halda við slíkum húsum
og ljúka við hálfkláraðar bygg-
ingar sem sveitarfélögin hafa
ekki bolmagn til að klára.
íiiiyiulin versti óvimir lands-
byggðar
„Einn versti óvinur landsbyggð-
arinnar er hin neikvæða ímynd
hennar, sem sífellt blasir við í
fjölmiðlum,“ sagði Sigríður und-
ir lok fyrirlestrar síns. Hún
bendir á að helst sé talað um
Iandsbyggðina í tengslum við
snjóflóð og vanda fiskvinnslunn-
ar en það heyri til undantekn-
inga að fjallað sé um menning-
arviðburði á Iandsbyggðinni,
nema í formi stuttra fréttatil-
kynninga.
Karl Sigurðsson, félagsfræð-
ingur, fjallaði einmitt á ráðstefn-
unni um tengsl búsetu og hug-
arfars, þ.e. hvernig rannsókn
Stefán Ólafssonar frá árinu
1997 tók ekki eingöngu til
beinna ytri skilyrða, s.s. atvinnu-
mála, heldur og hvernig augum
fólk lítur umhverfi sitt. Enda
metur það aðstæður sínar á
huglægan hátt. Þannig var
t.a.m. talsverður munur á af-
stöðu fólks til ýmissa mála eftir
aldri. Hinir yngri voru almennt
óánægðari með menningar- og
afþreyingarmál, samgöngumál
og ástand verslunar og þjónustu.
Enda var rúmur þriðjungur ungs
fólks sem hugðist flytja úr lands-
byggðarkjördæmunum.
Eruiii í klemrnu
Rannsókn sem þessi hefur for-
spárgildi, eins og Karl benti á í
fyrirlestri sínum, en hvað þarf
að gera skv. henni til að viðhalda
dreifðri byggð í landinu? „Eg
held við séum nú í hálfgerðri
klemmu með það. Fólk er til-
tölulega óánægðast með sínar
aðstæður á þessum minni stöð-
um, þar sem búa 200-1000
manns. En það er erfitt við það
að eiga vegna þess að fólk er að
kvarta yfir fábreytileika f at-
vinnumálum, menningarmálum,
menntunarmálum og afþrey-
ingu, og yfir því að verðlagið er
tiltölulega hátt.“ Við þessu sé lft-
ið hægt að gera, helst sé hægt
að grípa inní verðlag og lækka
húshitunarkostnað. „Eins og
Stefán Ólafsson sagði á ráð-
stefnunni, að hver sem búsetu-
þróun yrði í framtíðinni, hvort
sem fólki myndi fækka, fjöldinn
stæði í stað eða fólki fjölgaði á
landsbyggðinni þá yrðu jaðar-
byggðir eftir sem áður veikar."
LÓA
Sigríður nefnir Akureyri sem dæmi um bæjarfélag sem tekist hefur að móta skilvirka stefnu í menningarmálum með
þeim árangri að nú er rekin þar sterk menningarpólitík og um leið hafi atvinnumennska í listum aukist á Akureyri á
undanförnum árum.
rfður og kvaðst einkum vera
ósátt við hve ótrygg staðan væri.
Hverfi þessir fáu einstaklingar á
brott væri ekki sjálfgefið að aðrir
kæmu í þeirra stað. „Hins vegar
er mikil þörf fyrir menningarlíf
og það ríkir mikill menningar-
þorsti á landsbyggðinni."
Sigríður bendir á að fólk sé al-
mennt fremur virkt í alls kyns
menningarstarfsemi, kórum,
leikfélögum og slíku en hins
vegar sé stuðningur við slíka
starfsemi ótryggur. Því telur hún
þörf á skýrri stefnumótum af
hálfu ríkis og sveitarfélaga, til að
ákvarða í hvað peningar sem
renna til menningarmála á
Iandsbyggðinni eiga að fara. Þá
þurfi menningin einnig að fá
föst og regluleg framlög sem
hægt sé að stóla á. Sigríður
nefnir t.d. að upphæðirnar sem
menningarnefnd Isaljarðarbæjar
hefur til úthlutunar séu afar
misháar milli ára. Með stefnu-
mótun, segist hún alls ekki eiga
við að miðstýra þurfi menning-
unni. Það megi ekki gerast en
hins vegar þrífist menningin
ekki við þessa Ijárhagslegu
óvissu sem nú ríkir.
Efast u in meimingaxhús
Sigríður gagnrýnir hugmyndir
ríkisstjórnarinnar um menning-
arhús úti landi og telur þær m.a.
sprottnar af vanþekkingu á
menningarlífi landsbyggðar.
„Auðvitað finnst mér ánægjulegt
að ríkið skuli vilja gera eitthvað í
þessum málum,“ segir Sigríður
en telur þó rétt að nýta þessa
Sigríður Ragnarsdóttir leggur til að
veitt verði sérstök starfslaun til lista-
manna sem vilji búa/dvelja á lands-
byggðinni.