Dagur - 09.07.1999, Blaðsíða 4

20-föstudaguh 9. júlí 1999
rD^r
LÍFIÐ í LANDINU
L
Úti í garðinum heima
hjá mér vex tré sem til
skamms tíma var bara
tré. Rúmiega mannhæð-
arhátt, greinarnar frem-
ur gisnar, laufblöð eins
og alltaf eru á trjám, tré
eins og önnur tré, frekar
lítilfjörlegt og óræktar-
legt. Það hefur oft kom-
ið til tals að saga niður
þetta tré, þar sem það
skyggir þrátt fyrir allt,
með sínum gisnu grein-
um, á það svæði þar sem sprettur eina
nytjajurtin sem ræktuð er í garðinum og
heitir graslaukur. En alltaf voru samt
einhvern veginn bundnar vonir við þetta
tré og því fékk það að standa og teygja
sífellt meira úr heldur óhrjálegum
greinum sínum; þetta gat ekki gengið
svona endalaust. Svo var það í vor eftir
harðan vetur þar sem greinarnar virtust
svo svartar og dauðar í hrollkaldri rign-
ingunni; í vor var það að ég tók mér
ryðgaða sög í hönd og sagaði niður
helminginn af trénu, stóra grein sem
teygði sig út úr bolnum neðanverðum
og lifði sjálfstæðu lífi til hliðar við tréð
sjálft, og átti mestan þátt í að það líktist
fremur ofvöxnum runna en stoltu og
glöðu tré. Þetta var kallaður stundar-
friður fyrir trjágarminn; ef hann tæki nú
ekki við sér og færi að standa undir ein-
hverjum af þeim vonum sem við hann
voru bundnar, þá myndi hann falla allur
næsta vor.
Nýtt og betra tré
Og viti menn, út úr þeim raunum að
hafa misst helminginn af sjálfu sér og
verið málað í sárið með dimmu Iakki, þá
breyttist tréð. Greinarnar á þeim hluta
sem eftir stóð virtust þjappa sér betur
saman, þær voru ekki Iengur gisnar og
rytjulegar, laufin voru ekki Iengur eitt
og eitt á stangli heldur tóku að Iíkjast
laufskrúði, og þar sem áður hafði staðið
þessi ofvaxni runni, þar stóð nú óum-
deilanlega stoltaralegt tré; nýtt og betra
tré, þrátt fyrir dauðadóminn sem kveð-
inn hafði verið upp yfir því. Tré sem
ekki einungis ætlaði að lifa eftir harðan
vetur heldur kepptist við að eignast nýtt
líf. Loks, fyrir viku síðan, þá tók að ger-
ast undur í þessu tré; á endum grein-
anna sem nú teygðust skyndilega reglu-
legar og fallegar út frá sterklegum bol,
þar voru komin blóm - fölleit og fá
fyrstu dagana, en þeim fjölgaði undra-
skjótt og virtust hellast niður af grein-
unum; beinlínis fossa til jarðar eftir fá-
eina daga og þau tóku lit af sólinni sem
náði að verma tréð vel og rækilega
þennan tíma; um helgina síðustu var
ljóst að í garðinum stóð ekki lengur
rytjulegt tré sem hafði naumlega slopp-
ið við að vera sagað niður allt, heldur
stóð þarna fegursta gullregn - blómstrandi
eins og það ætti Iffíð að leysa, sem vissu-
lega mátti til sanns vegar færa, hellti
heiðgulum blómum sínum til jarðar svo
þau kölluðust á við sóleyjar og fífla sem
aldrei hafa verið í vandræðum að
spretta í þessum garði en höfðu loks
eignast sálufélaga og systkin í loftinu.
Stórhættulegur vidsjálsgripur
Þannig getur erfiður vetur fyrir eitt tré
fætt af sér fegurð og von, en aldrei læt-
ur samt mannfólkið að sér hæða. Dorm-
andi yfir sjónvarpi í gærkvöldi kom ég
skyndilega auga á gullregn og ábúðar-
mikil ung fréttakona tók að segja okkur
frá stórhættulegum jurtum sem spryttu
víða í görðum fólks, ekki síst í Reykja-
vík, jafnvel í almenningsgörðum. Helsti
sökudólgurinn var risahvönn; afar
glæsileg jurt. og ein sú stoltasta sem
maður getur rekist á í íslenskri náttúru;
hún var nú allt í einu að sögn fréttakon-
unnar orðin stórhættulegur viðsjálsgrip-
ur. Þetta var löng og afar ítarleg frétt,
það var rakið í smáatriðum hvernig
safinn úr risahvönninni brennir burt
efni úr húðinni sem vernda okkur fyrir
útfjólubláum eða innrauðum eða ein-
hvern veginn ískyggilegum geislum sól-
ar; það var eins og lýst væri hátterni
hættulegs glæpamanns sem sæti um að
gera okkur mein. Brenna okkur, neyða
UMBUDA-
LAUST
Loks, fyrir viku síðan, þá
tók að gerast undur í
þessu tré; á endum grein-
anna sem nú teygðust
skyndilega reglulegar og
fallegar út frá sterklegum
bol, þar voru komin blóm.
■ .Æmxh im v Jmk ' . * . i*
,lM »■ *
Banvænt
okkur inn úr sólinni, við verðum að
húka í myrkrinu út af hinni hættulegu
risahvönn sem getur leynst í hverjum
garði. Og fréttakonan sýndi myndir af
saklausum börnum sem gengu framhjá
risahvönn í Hljómskálagarðinum og
uggðu ekki að sér, vissu ekki hver hætta
var á ferðum, vissu ekki að ef þau nugg-
uðu sér upp úr safa hvannarinnar gætu
komið sár og vont að vera úti í sólinni.
Banvæn við inntöku
Æi - allt var þetta eitthvað svo fánýt
iðja. Svo las hún langan langan lista yfir
jurtir sem líka væru stórvarasamar út af
þessu sama efni sem er í risahvönninni
og ku vera svo hættulegt; þennan lista
man ég auðvitað engan veginn nema
hvað á honum voru gulrætur. Og svo
var rúsínan í pylsuendanum; gullregnið.
Blóm þess eru banvæn við inntöku,
sagði fréttakonan og lauk síðan frétt-
inni. Og á ég nú að li'ta á hið harðsótta
gullregn í garðinum sem upprennandi
morðingja? Svo fánýt iðja - mér segir
svo hugur að aldrei verði framar í
nokkrum fréttatíma sagt frá hættunni
sem stafar af risahvönn eða fjallað um
hin lífshættulegu blóm gullregnsins, en
þarna tókst að fylla fáeinar mínútur í
tómum fréttatíma, og ekki hugsað út í
hvort það dregur úr gleði okkar yfir
stoltaralegri hvönn eða kraftaverkatré
úti í garði; með leyfi að spyrja, hvað á
það að þýða að slá fram formálalaust
þeirri fullyrðingu að blómin á gullregn-
inu séu banvæn og ekki annað um það
að segja en það gerist „við inntöku“?
Hver „tekur inn“ blóm gullregnsins,
nema með augunum? Það er örugglega
líka mjög hættulegt að þamba Tjörnina,
eða „taka hana inn“ eins og það heitir,
og má ég biðja um langt „innslag" í
næsta fréttatíma um það, kannski?
Ef ég væri skáld...
Gullregnið stendur eftir sem áður úti í
garði, ég ætla ekki að þamba Tjörnina
en ég ætla heldur ekki að vara nokkurn
mann við gullregninu og aldrei saga það
niður til að þóknast náttúruleysingjum
fjölmiðlanna. Því mikil ósköp sem
mannfólkið getur orðið einkennilegt ef
á að innræta okkur að sjá ekki aðeins
hættulega óvini í köttunum okkar, held-
ur líka í jurtunum - risahvönn, gulrót og
gullregni. Ef ég væri skáld myndi ég
yrkja biturlegt kvæði um fólk sem níðir
skóinn af fegurðinni af tómum mis-
skilningi, umhugsunarlaust, til að fylla
upp í eitthvað sem má vera tómt, en þar
sem ég er ekki skáld verð ég að láta mér
nægja að fara aftur út í garð og horfa á
þetta undur sem svo litlu munaði að
yrði aldrei til; í hæsta lagi furða mig á
heimsku mannfólksins og bifast af
kuldahlátri eins og títt er um hesta og
menn; trúa því aldrei að gullregnið gráti
banvænum blómum eða hesturinn hafi
villst á leið sinni heim á stallinn.
Pistill Illuga varfluttur í morgunútvarpi
Rdsar 2 í gær.
I 'jgJ AKVX