Dagur - 01.12.1999, Page 4

4 - MIDVIKUDAGUR 1. DESEMBER 1999
FRÉTTIR
Án efa hefur farsíma- og bílaeign ungmenna mikið um það að segja að atvinnuþátttaka þeirra hefur stóraukist á síðustu árum líkt
og vinnumarkaðskönnun Hagstofunnar sýnir.
Gemsinn og bíllinn
harðir Msbændtir
Atvinnuþátttaka hefur auk-
ist geysilega meðal 16-24
ára á sama tíma og húu er
óbreyt í hópi 25-55 ára og
minnkar verulega meðal
eldra fólks.
Stóraukin atvinnuþátttaka ungs fólks á
skólaaldri síðustu tvö árin er það athygli-
verðasta sem ný vinnumarkaðskönnun
Hagstofunnar leiðir í ljós. I nóvember
1996 voru 69% af aldurshópnum 16-24
ára í vinnu, litlu hærra ári síðar, stökk
síðan í 75% í nóvember í fyrra og nú
áfram í 80% - þrátt lyrir 5% atvinnuleysi
í þessum hópi, sem þýðir að 85% vilja
vera í vinnu. Lýsandi fyrir þróunina er, að
fyrir Ijórum árum voru 16-24 ára í starfi
nær 2 þúsund færri en 55-74 ára hópur-
inn, sem nú er orðinn nær 4 þúsund fá-
mennari á vinnumarkaðnum.
Stelpumar enii viiiiiusainari
Hlutfall starfandi stúlkna hefur hækkað
ennþá meira og er ennþá hærra, eða 82%
borið saman við 78% pilta. Aftur á móti
hefur atvinnuþátttaka fólks á hátindi
starfsævinnar, 25-54 ára, staðið í stað
síðustu Ijögur árin (96% karla og 87%
kvenna) og lækkað töluvert meðal 55-74
ára fólks, sérstaldega síðan í lyrrahaust
og sérstaklega meðal kvenna. Um 74%
karla á þessum aldri eru í starfi en aðeins
tæp 53% kvenna, borið saman við 59%
undanfarin haust.
Samkvæmt könnuninni eru um
28.100 ungmenni á aldrinum 16-24 ára
nú starfandi, um 5.500 eða fjórðungi
fleiri en 1996. Þar sem íslendingum á
þessum aldri hefur lítið sem ekkert fjölg-
að síðustu fjögur árin þýðir öll þessi fjölg-
un einfaldlega það, að ungmennum sem
vinna með skólanum hefur fjölgað þús-
undum saman, aðallega síðustu tvö árin,
þ.e. á uppgangsárum GSM-símanna og
bílaflotans (sem þurfa fyrirvinnur).
SkólafóLk og útlendingar
Alls telur Hagstofan að 155.400 manns
hafi verið í launuðu starfi (a.m.k. 1
klukkustund í viku) núna í nóvember.
Þetta er um 11.800 manna fjölgun frá
1996, sem er nær öll síðustu tvö ár. Þrátt
fyrir óbreytt hlutfall hefur starfandi fólki
á aldrinum 25-54 ára fjölgað um rösklega
6 þúsund, í 102.900 manns núna í nóv-
ember. Kemur þar sjálfsagt hvort tveggja
til, Qölgun í þessum aldurshjópi og ara-
grúi útlendinga, sem komið hafa okkur
til aðstoðar undanfarin misseri. Fjölgun
fólks á yfirspenntum vinnumarkaði virð-
ist þannig að stórum hluta skólafólk og
erlent vinnuafl.
Koiiuin yfír 55 ára snarfækkar
Þótt 55-74 ára hópurinn stækki hefur
starfandi fólki á þessum aldri ekkert
fjölgað frá 1996 og er um 24.500 manns.
Enda lækkaði atvinnuþátttaka úr 67%
niður í 63%, aðallega meðal kvenna sem
áður segir.
Atvinnuþátttaka er jafn mikil á höfuð-
borgarsvæðinu og á landsbyggðinni,
83,5% núna í nóvember, litlu hærri en
fyrir ári en rúmlega 1% meiri en á árun-
um 1996-97.
Athygli vekur að Hagstofan mælir ríf-
lega tvöfalt meira atvinnuleysi á lands-
byggðinni en opinber skráning sýnir. Þar
eru um þúsund óskráðir en reiðubúnir til
starfa ef þeir fengju vinnu. — HEI
jDagpir
Pottveijar veittu atliygli
viðtali sem Sjónvarpið
átti við Geir Haarde ijár-
málaráðherra í seinni
fréttatíma síniun í fyrra-
kvöld. Hvort það hafi verið vilj-
andi gert hjá fréttastofunni að
birta viðtalið í þeim fréttatíma
sem fæstir horfa á skal ósagt lát-
ið en a.m.k. notaði Geir tækifær-
ið og gagniýndi það launakerfi
harkalega sem forveri hans, Frið-
rik Sophusson, kom á legg. Gagn-
lýnin var vegna launasprenging-
ar í heilbrigðiskerfinu og þeirra
framgangssamninga sem teknir
voru upp hjá ríkisspítölunum.
Pottveijar veittu þvl sérstaka at-
hygli að Geir fór að tala um
ábyrgð forstöðumanna í málinu
og gaf óbeint í skyn að einliverjir
hausar myndu ijúka. Pottveijum
finnst í því sambandi rétt að
benda á að forstöðumaður Ríkis-
spítalanna er Magnús Pétursson,
íyrrum ráðuneytisstjóri í fjár-
málaráðuneytinu frá tíð Frið-
riks. Skyldi Geir þora að láta
þann haus fjúka?...
Geir Haarde.
Friðrik
Sophusson.
Magnús
Pétursson.
Pottveijar voru líklega ekki einir
um að reka upp stór augu er þeir
fréttu af forvarsmöimum nátt-
úruvemdarsamtakanna World
Wide Fund í slagtogi með Hall-
dóri Ásgrímssyni utanríkisráð-
herra á fundi Alþjóðaviðskipta-
stofnunarimiar í Seattle í Banda-
ríkjunum. Þessir aðilar hafa tek-
ið saman höndum i baráttinmi gegn ríkisslyrkj-
um í sjávarútvegi. Pottverjum fannst það Mókur
leikur hjá Halldóri að fá þá WWF-meim til liðs
við sig og veltu fyrir sér hvort honum tæMst
ekM næst að beygja þá í virkjunarmálinu íyrir
austan. Aðrir pottveijar komu einnig ineð þá
hugmynd að fá Umhverfisvini til liðs í barátt-
umii gegn ríMsstyrkjum í landbúnaði...
Launin eru aðalmálið
Sólveig
Steinsson
formaðurÞroskaþjálfafélagsíslattds.
Trúnafarmannaráð Þroska-
þjálfafélags íslands segir
ófremdarástand ríkja á mörg-
um heimilum og þjónustu-
stofnunum þroskaheftra
vegm manneklu. Dæmi um
aðvanti í helmingstöðugilda.
Vilja bætt launakjör.
- Hefur þetta óstand varað lengi?
„1 tengslum við atvinnu- og efnahagsástand-
ið hefur þetta oft verið að gerast. Eftir því sem
atvinnuástandið hefur batnað hefur alltaf ver-
ið sífellt erfiðara að manna þessar stofnanir.
Fólk stoppar Iíka styttra við. Um Ieið og það
fær önnur betri launuð störf þá er það farið.“
- Þannig að lág laun þroskaþjálfa erfyrst
ogfremst ástæða þessarar manneklu?
„Já, það er fyrst og fremst ástæðan. Það er
rétt að benda á þá stöðu á sambýlunum að þar
er heimilisfólkið ekki sent burtu. Þess vegna
þarf að ráða starfsfólk með einhverjum hætti.
Á meðan lendir öll vinnan á þeim fáu sem eru
fyrir á staðnum. Að því leytinu til er þetta
öðruvísi en dagþjónusta."
- Hver eru byrjunarlaun þroskaþjálfa í
dag?
„Þau eru rúmar 97 þúsund krónur. Ofan á
það bætist vaktaálag og ég get ímyndað mér að
meðallaunin séu í kringum 120 þúsund krón-
ur. Álagið gefur því tiltölulega lítið af sér.“
- Hvaða viðbrögð hajið þiðfengið við þessari
ályktun trúnaðarmannaráðs, t.d. frá þeim
sem ráða þessum málaflokki?
„Viðbrögðin hafa akkúrat verið engin. Það er
eins og að þctta sé ekkert vandarriál. Félags-
málaráðuneytið er fagráðuneyti málaflokksins
og þaðan hefur ekkert heyrst. Þess vegna velt-
um við því fyrir okkur hvað þurfi eiginlega að
gera til að fá einhver viðbrögð.“
- Hvað teljið þið að gerist? Er ástandið ein-
hvers staðar svo slæmt að hreinlega þurfi að
loka einhverjum stofnunum?
„Nei, heimilum fólks er ekki lokað, eins og
þessum sambýlum og heimilum þroskaheftra.
Híns vegar veit ég dæmi þess að foreldrar hafa
komið inn til starfa og bjargað málum þegar
enginn hefurverið mannskapurinn. Slíkt er að
sjálfsögðu langt því frá að vera í lagi.“
- Hvað eru ntargir þroskaþjálfar t félag-
inu?
„1 dag eru um 280 með stéttarfélagsaðild,
þar af eru 10 karlmenn. Eg hugsa að um 60 til
70% allra þroskaþjálfa séu starfandi á heimil-
um og sambýlum þroskaheftra sem og dag-
þjónustunni þar sem er fullorðið fatlað fólk.
Aðrir þroskaþjálfar starfa hjá Ieikskólum og
grunnskólum. Launin eru ekkert hærri þar.“
- Það bætir semsagt ekkert ástandið aðfjöl-
ga þroskaþjálfum, það þarf bara að hækka
launin?
„Það mætti auðvitað hugsa til þess hvort
ekki ætti að útskrifa fleiri en auðvitað eru
Iaunin aðalmálið. Einnig má benda á að fjöl-
margir starfa á þessum sambýlum í aukastarfi,
ekki sem aðalstarf. Þetta á bæði við um
þroskaþjálfa eða ófaglærða starfsmenn, sem
eru í þessari vinnu t.d. með skóla. Þetta er
nefnilega mikil kvöld- og helgarvinna og hefur
það í för með sér að erfitt er að kalla fólk út á
aukavaktir þegar vöntun er mikil. Þess vegna
getur verið erfitt að byggja upp einhverja starf-
semi.
- Viðbrögð hafa verið lítil við ykkar mál-
flutningi. Hvað ætliði að gera ef ekkert verðtir
á ykkur hlustað?
„Við ræðum það væntanlega aftur í trúnað-
armannaráðinu. Við erum auðvitað bundin af
kjarasamningi, sem gildir til loka október árið
2000. Við hljótum að ræða hvort eitthvað sé
hægt að gera í stöðunni."
- Koma aðgerðir eins og hópuppsagnir til
greina?
„Nei, félagið hvetur ekki til þess. Það væri
brot á friðarskyldu. Við höfum gert okkar
kjarasamning og við stöndum við hann. Hins
vcgar er það yfirmanna þessara stofnana og yf-
irmanna málaflokksins að koma með einhver
ráð. Ef einhver metnaður er hjá þeim aðilum
þá hljóta þeir að velta stöðúnni fýrir sér.“