Dagur - 15.01.2000, Qupperneq 8

8- LAUGARDAGUR 1S. JANÚAR 2000
FRÉTTASKÝRING
Harkan síst meir
C
SIGURDÓR
SIGURDÓRS-
SON
SKRIFAR
Alþiiigismeiiii með
miMa reynslu fullyrða
að harka og persónu-
legt skítkast sé ekki
meira nú til dags en
áður var. Telja má víst
að flestir þingmenn
verði fyrir því að þeim
sé hótað. Átta ára dótt-
ursonur Sverris Her-
mannsonar varð að
þola svíviröiugar um
afa sinn frá virðulegri
frú.
Mikil umræða hefur átt sér stað
að undanförnu um aukna hörku í
pólitík hér á landi og að hún sé að
verða persónulegri en áður var.
Umræðan kom í kjölfar þess að
Finnur Ingólfsson talaði um þetta
sem ástæðu fyrir því að hann dró
sig í hlé frá stjórnmálum og gerð-
ist seðlabankastjóri. Hann vitnaði
í þessu sambandi í persónulegar
árásir á Halldór Asgrímsson utan-
ríkisráðherra fyrir síðustu þing-
kosningar, vegna kvótaeignar
hans og íj'ölskyldu hans. Þá hefur
Margrét Frímannsdóttir, formað-
ur Alþýðubandalagsins, lýst því
hversu óvægið það er að vera
þingmaður. Hún sagðist í blaða-
viðtali hafa fengið hótanir, meira
að segja líflátshótanir.
En er þetta ný þróun? Dagur
ræddi við nokkra þingmenn með
mikla reynslu sem og prófessor í
stjórnmálafræðum. Þeim bar öll-
um saman um að hér væri ekkert
nýtt á ferðinni. Þingmennirnir
eru sammála um að áður fyrr hafi
stjórnmálabaráttan verið mun
harðari og oft á tíðum afar per-
sónuleg. Minnt er á sem dæmi
þegar pólitískir andstæðingar
Jónasar frá Hriflu fengu hann
metinn geðveikan. Halldór Blön-
dal, forseti Alþingis, minnir á
hversu persónulegar árásir voru á
stjórnmálamenn á kaldastríðstím-
anum og þá sérstaklega íyrir og
lengi eftir þann tíma þegar Is-
lendingar gerðust aðilar að
NATO.
Þéruðust upp í hástert
Sverrir Hermannsson, formaður
Frjálslynda flokksins, hefur bæði
reynslu af gamla tímanum í póli-
tík og þeim nýja því hann er aftur
kominn inn á þing eftir nokkurra
ára fjarveru við störf bankastjóra.
„Eysteinn Jónsson, fyrrverandi
ráðherra og formaður Framsókn-
arflokksins, lýsti því þannig fyrir
mér að á hans fyrri árum í pólitík-
inni töluðust menn ekki við og
neyddust þeir til að gera það þér-
uðust menn upp í hástert. Margir
hverjir heilsuðust ekki einu sinni.
Þá var andrúmsloft andúðar, reiði
og jafnvel haturs í þingsölum.
Hvaða andrúmsloft halda menn
að hafi ríkt á tímum Jónasar frá
Hriflu, „Hriflungaöldinni?“ Mér
virðist að vísu að hún gangi svo
arháttum manna en það er annað
mál. Mér finnst líka að það liggi
verr á þingmönnum nú en áður í
þinginu," segir Sverrir.
Hann segist telja að því valdi sú
breyting sem orðið hefur á starfs-
háttum Alþingis frá því að þar
voru þijár deildir í stað einnrar
núna.
„Eg hef orðað það svo að þegar
nýjabrumsmenn lögðu niður efri-
og neðrideild, þá lögðu menn nið-
ur vinnudeildirnar og eftir var
spaugstofan, eða auglýsingastof-
an. Þar er nú stóri bróðir með
gægjugat allan tímann. Þess vegna
eru menn í harðpólitískum áflog-
um. Menn detta aldrei úr því hlut-
verki sem þeim finnst að þeir eigi
að vera í, að beija pólitískt hver á
öðrum,“ segir Sverrir.
Hann segir að lengst af hafi ver-
ið friður fyrir þessu í löggjafa-
vinnunni meðan deildirnar voru
þrjár. Ef pólitísk mál komu fram
hafi orðið átök í fyrri deildinni,
þar sem málið var lagt fram.
Vegna þess hve menn eyddu miklu
púðri í pólitísk átök í fyrri deild-
inni komu frumvörp þaðan með
missfellum, stundum alvarlegum.
I síðari deildinni var enginn hana-
slagur, þar voru menn bara í lög-
gjafahlutverkinu. Pólitíska orra-
hríðin var afstaðinn og menn bara
að vinna við lagagerðina.
Svívirti afa í eyru
dóttursonar
„Því var það að seinni deild sneið
af harkalegar villur. Nú hendir
það, og hefur hent æ ofan í æ, að
lög hafa verið afgreidd með stór-
um göllum á. Eitt árið varð Frið-
rik Sophusson fjármálaráðherra
að endurgreiða stórar fúlgur íjár
vegna gallaðra laga. Nú er þing-
starfið allt í auglýsingamennsku
og þrálátum pólitískum lamning-
um,“ segir Sverrir.
Hann var spurður hvort hann
hefði orðið fyrir hótunum á sín-
um langa stjórnmálaferli?
„Jú, ég kannast við það, mest í
síma og kannske eitt eða tvö bréf
á ráðherraárunum. En það sem
mér þótti verst var að börnunum
mínum var stundum hótað því að
pabbi þeirra yrði drepinn. Mér
þótti það afar vont þeirra vegna.
Eg komst að því að þau sögðu
ekki alltaf frá þessu, þorðu það
ekki. Dóttursonur minn og nafni
varð fyrir því að þekkt kona í þjóð-
félaginu svívirti afa hans með
ótrúlegum hætti. Hann var bara
átta ára þegar þetta gerðist. Hann
þorði ekki að trúa mömmu sinni
fyrir því fyrr en mörgum árum
seinna. Þetta var þegar ég var
menntamálaráðherra. Þetta
hendir og það er til svo margt
skammsýnt fólk sem lætur reiði
hlaupa með sig í gönur. Eg tók
það aldrei alvarlega þótt menn
væru með ólæti í símanum eða
sendu mér krass á bréfi. Eg talaði
aldrei við lögreglu þess vegna.
Hins vegar er ein hætta núna og
það er ef einhverjir beittu fíkni-
efna neytendum fyrir sig. Það er
eina nýja hættan sem ég sé því
það fólk er veruleikafirrt. Eg ótt-
ast að einhvern tímann komi eitt-
hvað slæmt fýrir í þessum málum.
Þá benda menn á Iífverði. Eg má
bara ekki til þess hugsa að þing-
menn eða ráðherrar geti ekki
gengið um göturnar án þess að
hafa við hlið sér lífvörð. En þetta
sér maður erlendis og svona varn-
arlið í kringum menn býður líka
hættunni heim, segir Sverrir Her-
mannspný* •,
Viðmælendur úr hópi reyndra þnigmanna telja að harka hafi ekki aukist í stjórnmálunum eða að þau séu óvægnari en /
Minni harka en áður
„Eg er því ekki sammála að harka
hafi aukist í pólitíkinni frá því
sem áður var. Þvert á móti. Á
þeim árum sem ég var að byrja í
pólitík og þar á undan var pólitík-
in miklu persónulegri og sam-
skipti einstaklinga mun illvígari
en nú er. Þetta á bæði við sam-
skipti þingmanna og pólitískra
forystumanna. Eg held raunar að
harkan í pólitíkinni hafi minnkað
til muna,“ segir Sighvatur Björg-
vinsson, formaður Alþýðuflokks-
ins, en hann kom íyrst inn á þing
árið 1974.
Hann segir að hótanir í garð
þingmanna, hvort heldur er meið-
ingar eða líflátshótanir séu ekkert
nýtt. Menn hafi bara ekki skýrt
frá þessu opinberlega. Sjálfur seg-
ist Sighvatur oft hafa fengið hót-
anir um líkamsmeiðingar og líflát
bæði í síma og bréfum og meira
að segja hafi menn komið heim til
hans og hótað honum. Mest hafi
borið á þessu þegar hann var heil-
brigðisráðherra. Hann segist hafa
ákveðið að fara ekkert með þetta í
Sverrir Hermannsson: Á „Hrifí-
ungaöld" var andrúmsloft andúðar,
reiði og jafnvel haturs í þingsölum.
fjölmiðla enda þjóni það engum
tilgangi. Hann segir hér fyrst og
fremst um reitt fólk að ræða, sem
finnst að á því hafi verið brotið.
Harkan fælir ekki frá
„Ég hef ekki trú á því að harka í
pólitíkinni fæli fólk frá því að taka
þátt í stjórnmálum. Alla vega hef-
ur þetta ekki snert mig með þeim
hætti að ég hafi hugleitt að hætta
í pólitík. Eg held að það séu allt
aðrir hlutir sem haldi fólki frá
stjórnmálaþátttöku í dag. Þar
held ég að mestu ráði mun fleiri
atvinnutækifæri en áður var. Ungt
vel menntað fólk á svo margra
kosta völ. Það gerir sér grein fyrir
því að það fer enginn út í pólitík
til þess að verða ríkur, né til þess
að koma sér vel fyrir í samfélag-
inu, nema í algerum undantekn-
ingartilfellum. Launakjör þeirra
sem eru ungir og vel menntaðir
eru í það minnsta tvöfalt betri út
á markaðnum en á Alþingi. At-
vinnuöryggið er þrefalt meira. All-
þekkja hve erfitt það er fyrir
pólitíkus að snúa til baka út f at-
vinnulífið vegna þess að það er
alltaf litið á fyrrum þingmenn
sem litaða," segir Sighvatur.
Hann viðurkennir þó að póli-
tíkusar og fjölskyldur þeirra séu
alltaf meira og minna milli tann-
anna á fólki. Það sé bara ekkert
nýtt. Þannig hafi það alltaf verið.
Vakinii upp um nætur
Ragnar Arnalds hætti sem þing-
maður í vor er leið en þá voru lið-
in 36 ár frá því að hann settist
fyrst á þing. Hann hefur því
Iengstan starfsaldur núlifandi
manna á Alþingi. Hann segir að
sín tilfinning sé sú að harkan hafi
verið miklu meiri áður fyrr og smá
saman hafi dregið úr henni.
-Þú segir að harkan hafi verið
meiri áður fyrr, hvernig lýsir þú
því?
„Eg held að menn hafi verið
æstari í pólitíkinni áður fyrr. Það
lýsti sér bæði í ákafa fylgismanna
en ekkert síður á Alþingi. Það var
mun meiri harka á milli þing-
manna í þingsölum áður fyrr en
nú er. Nú eru menn mun kurteis-
ös T3 6iífci «3 íjrtfhs te ip> (tcfpmin li
Sighvatur Björgvinsson: Bar mest á
hótunum þegar hann var heilbrigð-
isráðherra.
TTia
Ragnar Arnalds: Aðkast og ónæði
er fylgifiskur stjórnmála-
þátttökunnar.