Dagur - 15.03.2000, Blaðsíða 2

22 - MIÐVIKUDAGUR 15. MARS 2000
LÍFIÐ í LANDINU

Höftmdur Rebekku
Daphne á þeim tíma þegar hún var að skrifa fyrstu skáidsögu sina The Loving Spirit.
Rithöfund-
urínn Colin
Wilson
sagði að
þegarDap-
hne Du
Mauríer værí upp á
sitt besta minnti hún
á EdgarAllan Poe.
Daphne var eftirlæti
lesenda víða um heim
en margirgagn-
rýnendur tóku bókum
hennar af tortryggni.
Daphne du Maurier fæddist
árið 1907, næst yngst þriggja
systra. Faðir hennar, sjarmörinn
og kvennagullið Gerald du
Maurier, var þekktasti leikari
Breta á þeim tíma, og var að
leika á sviði kvöldið sem hún
fæddist.
Daphne ólst upp og óskaði
þess að hún væri drengur. Hún
hreinlega þoldi ekki tilhugsun-
ina um að vera stúlka. Gerald
var ástríkur faðir en Daphne
sagði seinna að hún hefði aldrei
minnst þess að móðir sín hefði
faðmað sig eða setið með sig í
fanginu, hún hefði ætíð horft á
sig gagnrýnum augum.
Atján ára var Daphne send í
kvennaskóla í Frakklandi og þar
varð hún ástfangin af þrítugri
kennslukonu sinni sem var lesbía
og þær tóku upp ástar-
samband. Eftir að
Daphne hafði veikst af
lungnabólgu tóku for-
eldrar hennar hana úr
skólanum.
Tuttugu og tveggja
ára gömul kynntist
Daphne Carol Reed
sem þá var aðstoðar-
leikstjóri. Hann átti
eftir að verða heims-
frægur Ieikstjóri og
leikstýra meðal annars
myndunum Þriðji
maðurinn og söng-
leikjamyndinni Oliver
eftir sögu Dickens OIi-
ver Twist. Daphne og
Carol áttu ýmislegt
sameiginlegt, höfðu
ríkulegt ímyndunarafl,
þoldu ekki formleg boð
og veislur og vildu vera
út af fyrir sig. Þau
eyddu löngum stund-
um á litlum kaffihús-
um, virtu fyrir sér fólk-
ið í kring og spunnu
upp sögur um ævi
þess. Carol Reed vildi
giftast Daphne en hún eyddi
jafnharðan talinu. Henni þótti
vænt um hann en elskaði hann
ekki.
Á þessum tíma hafði Daphne
gefið úr þrjár skáldsögur. Fyrsta
bók hennar fékk prýðisdóma en
viðtökur við hinum tveimur
voru dræmari, en hún var
ákveðin í að leggja fyrir sig
skáldsagnagerð.
Frelsisþrá og einkalif
Eftir þriggja vikna kynni af
major í hernum, Frederick
Browning, var Daphne orðin
ástfangin. Hún bað hans og
hann tók bónorðinu. Eftir þriggja
mánaða hjónaband skrifaði hún
vini sínum. „Maðurinn minn er
mest töfrandi manneskja í
heiminum." En þar sem hún var
afar sjálfstæð að eðlisfari, ein-
ræn og hafði ríka þörf fyrir frel-
si trúði hún móður sinni fyrir
því að hún hrykki við í hvert
sinn sem sér yrði litið á gifting-
arhring sinn og hjónarúmið.
Henni fannst einkennilegt að
vera gift og fannst innst inni að
það hlutskipti hentaði persónu-
leika sínum ekki fullkomlega.
Eiginmaður hennar var mjög
háður henni og það féll henni
illa því hún varð að eiga stundir
þar sem hún var ein. Hún gerði
sér smám saman grein fyrir því
að hún var andlega sterkari en
eiginmaður hennar og það olli
henni einnig vonbrigðum. Hún
varð fljótlega barnshafandi, átti
þá heitu ósk að eignast son og
sýndi engan fögnuð þegar hún
fæddi dóttur.
Þegar Daphne varð barnshaf-
andi í annað sinn kom barn-
fóstran að henni hágrátandi.
Hún vildi ekki eignast annað
barn. „Það versta hefur gerst,
„skrifaði hún vini sínum, annað
barn er á leiðinni. Þegar hún
fæddi seinni dóttur sína tók
hún kynferði barnsins betur en
hún hafði gert við fyrri fæðing-
una, en fann ekki til neinnar
sérstakrar móðurgleði. Þegar
þriðja barn hennar fæddist
blossaði móðurástin enda var
barnið drengur. Þótt Daphne
sinnti syni sínum langt umfram
dætur sínar og dekraði hann
takmarkalaust voru dætur
hennar ekki beiskjufullar í garð
móður sinnar og áttu gott sam-
band við hana alla ævi, enda var
Daphne skemmtilegur félagi
þótt móðurhlutverkið væri
henni fjarlægt. Hún var fremur
kunningi dætra sinna en móðir
og þær sættu sig við það.
Fordómafiillir gagmýnendur
Daphne var þrjátíu og eins árs
þegar frægasta bók hennar
Rebekka kom út. Bókin, sem
minnir um margt á Jane Eyre,
naut gífurlegra vinsælda, varð
metsölubók víða um heim og
Óskarsverðlaunakvikmynd í
leikstjórn Alfred Hitchcocks.
En næsta bók Hungry Hill fékk
afleita dóma og Daphne sem
hafði fram að því tekið slæmum
dómum af jafnaðargeði tók að
íhuga hvort fordómar væru ríkj-
andi meðal gagnrýnenda vegna
þess að hún væri metsöluhöf-
undur. Þegar leið á ævina varð
hún sannfærð um að gagnrýnd-
ur létu hana gjalda góðrar sölu.
Hún þráði umfram allt virðingu
í bókmenntaheiminum og vissi
að gagnrýnendur gætu fært
henni þá virðingu en til þess
voru þeir flestir afar tregir. Dap-
hne furðaði sig endalaust á
þeirri hylli sem Irish Murdoch
naut meðal gagnrýnenda og
taldi bækur sínar fyllilega sam-
bærilegar við bækur Murdoch
og reyndar allnokkru betri.
Seinni heimsstyrjöldin skall á
og eiginmaður hennar var send-
ur til Asíu. Stríðið jók enn til-
finningalegt bil milli hjónanna
og þegar hann sneri heim f
stríðslok var eins og ókunnugar
manneskjur væru að hittast.
Bandarfsk kona sakaði Dap-
hne um að hafa stolið frá sér
hugmyndinni að Rebekku. Mál-
ið varð að dómsmáli í Banda-
ríkjunum sem Daphne vann
auðveldlega. I Bandarfkjunum
hitti Daphne útgefanda sinn þar
í landi Nelson Doubleday og
eiginkonu hans Ellen. Daphne
varð ástfangin af Ellen við
fyrstu sýn. Ellen leit einungis á
hana sem vinkonu sfna og var
auk þess að takast á við veikindi
eiginmanns síns sem hafði greinst
með krabbamein og átti einung-
is ár eftir ólifað. Önnur kona
tók skyndilega stað Ellenar. Það
var leikkonan Gertrude
Lawrence sem þá var ein virtasta
sviðsleikkona Breta. Lawrence
naut á þessum tíma gífurlegra
vinsælda vegna leiks síns í söng-
Ieiknum The King And I. Hún
greindist mjög skyndilega með
hvíthlæði og lést 54 ára gömul.
Nokkrum árum síðar lést eigin-
maður Daphne eftir 33 ára
hjónaband. Daphne varð harmi
slegin og full sektarkenndar.
Hún hafði alltaf elskað hann,
jafnvel þótt hann hefði oft farið
í taugarnar á henni og nú kaus
hún að einblína á þau fáu góðu
ár sem þau höfðu átt í löngu
hjónabandi. Hún tók að trúa því
að hann hefði verið stóra ástin í
Iífi hennar.
Uppgjöf og dauði
Auk Rebekku eru frægustu sög-
ur Daphne du Maurier, Jamaiku
kráin og Rakel frænka mín.
Tvær smásögur hennar hafa
orðið að feiknagóðum kvik-
myndum, mynd Hitchcocks,
Fuglarnir, og mynd Nicholas
Roeg, Don’t Look Now.
Árin Iiðu og bestu verkin voru
að baki. Daphne fékk kvíðaköst
og varð þunglynd vegna þess að
henni fannst sköpunargáfan
hafa yfirgefið sig. Þegar hún
sannfærðist um að hún gæti
ekki Iengur skrifað tók hún inn
of stóran skammt af svefnlyfj-
um. Þetta virtist vera tilraun til
sjálfsmorðs en skömmu áður
hafði hún lýst skoðun sinni á
sjálfsvígum, talað gegn þeim og
sagt að þeir sem þau fremdu
myndu ekki öðlast frið í öðrum
heimi heldur væru dæmdir til
að vera eins draugar á jörðinni.
Síðustu árin sem hún lifði var
hún í umsjón hjúkrunarkvenna
og reyndist þeim oft erfið. Átta-
tíu og tveggja ára gömul nennti
hún ekki að lifa lengur. Hún
faldi mat sinn f stað þess að
borða hann og þegar hjúkrunar-
konurnar komust að því og
reyndu að mata hana harðneit-
aði hún að opna munninn. Hún
varð ekkert nema skinn og bein
enda var hún meðvitað að svelta
sig í hel. Hún lést í svefni árið
1989.
Með dætrum sínum Tessu og Fiavíu. Hún hafði lítinn áhuga á móðurhlut-
verki nema þegar sonur hennar átti í hlut.
Daphne du Maurier. Hún er höfundur hinnar
frægu og sígildu ástar- og spennusögu
Rebekku.