Dagur - 22.12.2000, Blaðsíða 13

12 - FÖSTUDAGUR 2 2. DESE MBE R 2000

Ðíjgur
FÖSTUDAGUR 22. DF.SEMBER 200 0 - 13
SAMANTEKT
i. j.
Kallar ábetii viimubröjfrt
SIGURDÓR
SIGURDÓRS-
SON
SKRIFAR
Mál of oft á hraðferð í
gegniun Alþingi.
SamfylMng vill
þriggja manna lagaráð
Alþingis til að fara
yfir frumvörp.
Vinnubrögð Alþingis
við lagasetningu þarf
að skoða.
Þegar fjailað er um
mál sem snerta stjóm-
arskrána verði Hæsti-
réttur ævinlega full
skipaður, segir forseti
Alþingis.
Það hefur gerst nokkrum sinnum
á undanförnum árum að Mann-
réttindadómstóll Evrópu hefur
fellt úrskurð um að dómar Hæsta-
réttar standist ekki. Einn slíkur
dómur varð til þess að breyta varð
kerfinu þannig að sami aðili má
ekki bæði rannsaka mál og dæma
í því. Ragnar Aðalsteinsson hrl.
segir að stjórnskipunarrétturinn í
Evrópu hafi verið í mikilli þróun
síðustu 20 árin. Dómur Hæsta-
réttar í öryrkjamálinu sé angi af
þeirri þróun.
Þannig er Alþingi enn að setja
lög sem ekki standast stjórnar-
skrána og jafnræðisregluna.
Dæmi um það er auk öryrkja-
dómsins lögin um stjórn fiskveiða
og Valdimarsdómur Hæstaréttar.
Þess vegna vaknar sú spurning
hvort Alþingi þurfi að skoða sinn
gang og taka upp breytt og ef til
vill vandaðri vinnubrögð en verið
hafa til þessa.
Hraðferö í gegnum þingið
„Við í Samfylkingunni höfum
mjög oft gagnrýnt vinnubrögðin á
Alþingi. Mál koma inn og fara
með mildu hraði í gegnum þingið.
Sérstaklega er lögð áhersla á að
gera grundvallarbreytingar rétt
fyrir jól eða rétt fyrir þinglok að
vori. Þá gefst ekki nægilegur tími
til að skoða áhrifin af breyting-
unni. Það hefur versnað í seinni
tíð að menn komi með lagabreyt-
ingar sem geta verið mjög afdrifa-
ríkar. Stundum er þetta gert í
skjóli nætur eins og lögin um
tekjutengingu sem öryrkjar voru
að vinna fyrir Hæstarétti," segir
Rannveig Guðmundsdóttir, for-
maður þingflokks Samfylkingar-
innar.
Rannveig Guð-
mundsdóttir: Það
er smán fyrir Al-
þingi að ríkis-
stjórnin fái laga-
frumvörp í gegn-
um Alþingi sem
Hæstiréttur úr-
skurðar svo að
standist ekki
stjórnarskrá.
stjórnar líti á
riði.
Hún segir
það vera um-
hugsunarefni
fyrir Alþingi að
þetta skuli ger-
ast. Síðan seg-
ir hún það
hafa gerst, til
viðbótar því að
ríkisstjórnin
virði að vettugi
ákvæði um
réttindi manna
sem ýmist eru
fest í stjórnar-
skrána eða
bundin í al-
þjóðasamn-
inga sem við
höfum gerst
aðilar að, að
forystumenn
þessarar ríkis-
ta sem aukaat-
„í þvf sambandi vil ég nefna
tvennt. Annars vegar viðbrögðin
við úrskurði Samkeppnisstofnun-
ar bæði varðandi innanlandsflug-
ið og varðandi Mylluna, sem var
frægt mál. Þá voru sjálfstæðis-
inenn uppi með að það þyrfti að
endurskoða samkcppnislögin. Nú,
varðandi bankana, þegar Sam-
keppnisstofnun virkar sem hin ör-
ugga eftirlitsstofnun, sem við
þurfurn að hafa til að tryggja neyt-
endur, þá bregst Davíð Oddsson
illur við. Og nú kemur Hæstirétt-
ur í að minnsta kosti annað sinn
og dæmir að lög standist ekki. Og
hver eru þá viðbrög forsætisráð-
herra? Að grundvallaratriði í
stjórnarskrá okkar sé pólitísk hug-
myndafræði, sem Hæstiréttur sé
að blanda í sinn úrskurð!" segir
Rannveig.
Lagaráð er lausnin
Hún segir að Samfylkingin hafi
komið með svar við þessum
vinnubrögðum á þingi sem hún
var að gagnrýna.
„Það Iiggur fyrir Alþingi frum-
varp um lagaráð Alþingis. Þar er
lagt til að sérstakt lagaráð fari yfir
frumvörp sem koma frá alþingis-
mönnum og ríkisstjórn. Ymist
erum við þingmennirnir að smíða
frumvörp með takmarkaðri aðstoð
eða þá að ráðuneytin eru að smíða
frumvörp, sem ítrekað hefur kom-
ið í Ijós að standast ekki alþjóða-
samninga eða stjórnarskrá. Við
viljum að þetta lagaráð sé skipað
þremur mönnum. Einn frá for-
sætisnefnd, sem verði formaður,
einn frá lagadeild Háskóla Islands
og einn frá Lögmannafélaginu.
Allir séu löglærðir.
Þannig er unnið í nágranna-
löndurn okkar. Þar eru sérstakar
lagaskrifstofur sem fara yfir laga-
frumvörp. Við leggjum til að laga-
ráðið heyri undir Alþingi og það á
þá að bera enn meiri ábyrgð á
lagasetningu en er í dag. Nú kem-
ur ríkisstjórnin með frumvörpin
sín, keyrir þau með meirihluta-
valdi í gegnum þingið á örskömm-
urn tíma. Málið er sett inn á einn
nefndarfund og strax út þaðan
aftur hvað sem stjórnarandstaðan
segir. Þetta frumvarp um lagaráð
liggur fyrir og þannig viljum við í
Samfvlkingunni vinna. Við höfum
enn ekki fengið að mæla fyrir því
í haust því þingmannafrumvörp-
um er ýtt til hliðar þegar stjórnar-
frumvörpin koma. Ég lít svo á að
það sé smán fyrir Alþingi að ríkis-
stjórnin fái lagafrumvörp í gegn-
unr Alþingi sem Hæstiréttur úr-
skurðar svo að standist ekki
stjórnarskrá. Alþingi verður að
sýna þann metnað að bregðast við
þessu. Þegar þing kemur saman
hljótum við að krefjast umræðu
um þetta mál og hvernig Alþingi
ætli að bregðast við,“ segir Rann-
veig Guðmundsdóttir.
Vamarleysi
Kristinn H. Gunnarsson, formað-
ur þingflokks Framsóknarflokks-
ins, segist ekki hafa grandskoðað
þennan dóm Hæstaréttar. Sér sýn-
ist tvennt í þessu máli. Annars
vegar hafi reglugerðin frá 1994
verið sett án lagastoðar og sé það
fyrra gula spjaldið í málinu. Hins
vegar séu það svo Iögin frá í fyrra.
Þau hafi heldur ekki dugað. Þar
komi annað gult spjald og þar með
rautt.
„Það er auð-
vitað afar
slæmt þegar Al-
þingi setur lög
sem brjóta í
bága við stjórn-
arskrána.
Stundum erum
við þingmenn
varnarlausir
vegna þess að
Hæstiréttur er
ekki kyrrstætt
afl heldur lif-
andi stofnun.
Þeir sem þar
sitja eru að
breyta sinni
skoðun á ýms-
um álitaefnum
og breyta sinni
skoðun á túlkun stjórnarskrárinn-
ar. Ég held að þetta mál sé þannig
vaxið að Hæstiréttur hafi breytt
sinni túlkun á ákveðnum efnisat-
riðum, túlkun sem menn voru
ekki með í huga þegar þeir settu
viðkomandi atriði inn í stjórnar-
skrána. Fyrir slíku eru þingmenn
varnarlausir og geta aldrei verið
öruggir um að sú staða komi ckki
upp," segir kristinn H. Gunnars-
son.
Hlyntur tekjutengingu
Hann segir það vissulega rétt að
oft fari mál á hraðferð í gegnurn
þingið, sem sé óæsldlegt. Hann
tilnefnir þar sérstaklega skatta-
mál.
„Ég er ekki hlyntur því að menn
séu að breyta ákvæðum varðandi
skattamál á síðustu dögum þings-
ins fyrir jól. Ég tel að það ætti að
vera ákvæði í stjórnarskrá sem
heimilar eldd breytingar á tiltekn-
um Iögum nema með tilteknum
lyrirvara. Þannig ættu skattalaga-
breytingar að gerast með hálfs eða
eins árs fyrirvara. Þannig verður
öll meðhöndlun málsins vand-
aðri," segir Kristinn.
Hann segist ekki vita hvort þessi
mál verði tekin til umræðu á Al-
þingi þegar það kemur saman í
janúar.
„Hins vegar teldi ég ágætt og
skynsamlegt að gera þdð þegar
menn eru þúnir að átta sig á dómi
Hæstaréttar. En ég vil taka fram
að við höfum leyfi til að vcra
ósammála dómum. Ef dómarar
hafa tekið upp nýja túlkun á viða-
miklu úrlausnarefni og breytt þar
með innihaldi laga, sem þing-
menn eru ósammála, þá höfum
við rétt á að halda okkar skoðun til
Kristinn H.
Gunnarsson:
Það er auðvitað
afar slæmt
þegar Alþingi set-
ur lög sem
brjóta í bága við
stjórnar-
skrána.
streitu og breyta lögum. Ef þessi
dómur þýðir að það megi ekki
tekjutengja nokkurn skapaðan
hlut þá er ég ósammála því. Ég tel
skynsamlegt að tekjutengja og
sanngjarnt í öllum skilningi. Það
kemur því til greina að setja lög
sem heimila tekjutengingu. Annað
væri út í hött," segir Kristinn H.
Gunnarsson.
FuUskipaður Hæstiréttur
Halldór Blöndal, forseti Alþingis
segist ekki hafa séð dóm Hæsta-
réttar og því geti hann ekki fjallað
efnislega um hann.
„Hitt er annað að sú löggjöf sem
hér er verið að fjalla um hefur þrá-
sinnis komið lyrir Alþingi og er því
þrautrædd meðal stjórnmála-
manna. Þess vegna tel ég að und-
irbúningur hennar hafi verið góð-
ur og því hafi niðurstaða Hæsta-
réttar komið mörgum stjórnmála-
mönnum í opna skjöldu. I þessu
máli Iá það fyrir að spurningin yrði
um það hvort þessi lög stæðust
ákvæði stjórnarskrárinnar. Ég tel
að fullsldpaður Hæstiréttur hefði
þess vegna átt að fjalla um málið.
Það er ótrú-
verðugt þegar
minnihluti
Hæstaréttar
ákveður að
ryðja lögum úr
vegi. Slíkt
grefur undan
trausti á dóm-
stólunum og
er ástæðu-
laust. Ég er
ekki í vafa um
að hæstarétt-
ardómarar
tækju undir
þessa skoðuna
mína ef þeir á
annað borð
fást til þess að
tjá sig opin-
berlega um þennan dóm,“ segir
Halldór Blöndal
Hann segir það sína skoðun að
óhjákvæmilegt sé að taka þá hug-
mynd upp á nýjan Ieik að hér verði
stofnaður sérstakur stjórnskipun-
ardómstóil.
„Sú hugmynd hefur ekki fengið
undirtektir hér á landi en reynslan
síðustu misserin kallar á að um-
ræða vakni á nýjan Ieik. I það
minnsta að tekið verði af skarið
um það að fullskipaður Hæstirétt-
ur fjalli um mál sem varða stjórn-
arskrána," segir Halldór Blöndal,
forseti Alþingis.
Halldór Blöndal:
Óhjákvæmilegt að
taka þá hugmynd
upp á nýjan leik
að hér verði
stofnaður sér-
stakur stjórnskip-
unardómstóll.
Framkoman hneyksli
Ogmundur Jónasson, formaður
þingflokks VG, segir að hneykslið
í þessu máli vera framkomuna
gagnvart öryrkjum.
„Ég læt segja mér það tvisvar ef
ríkisstjórnin ætlar að bfta höfuðið
af skömminni með því að þráskall-
ast við og neita öryrkjum um sjálf-
sögð réttindi þeirra. Öryrkja-
bandalagið hefur lengi haldið því
fram, og við höfum mörg tekið
undir þau sjónarmið, að á öryrkj-
um hafi verið brotin mannréttindi.
Meirihluti Hæstaréttar er einnig á
því rnáli og það er fagnaðarefni,"
segir Ögmundur.
Hann segir að það sé óeðlilegt
að öryrkjar séu gerðir háðir mök-
um sínum og sitja uppi með smán-
arlegar greiðslur ef makinn aflar
einhverra tekna. Þetta er brot á
einstaklingsrétti öryrkjans.
„Hins vegar vara ég við því að
svo kölluð jafnræðisregla villi okk-
ur sýn og þrengi að lýðræðislegum
möguleikum til að hafa áhrif á
millifærslur í þjóðfélaginu. Milli-
færslukerfið byggir á því að tekið
sé mið af efnum og ástæðum ein-
staklinga og fjölskyldna. Forsend-
ur jafnaðarkerfisins byggja á þessu
einnig. Við viljurn til að mynda
geta stutt betur við bakið á tekju-
lítilli einstæðri móður en efnuð-
um hjónum, svo dæmi sé tekið.
Hrá jafnræðisregla má aldrei víkja
þessum rétti samfélagsins til hiið-
ar,“ segir Ögmundur.
Lög sem ganga ekki upp
Hann var spurður hvort hann teldi
vinnubrögð Alþingis ámælisverð
þegar Hæstiréttur er oftar en einu
sinni að ónýta lög sem snerta
stjórnarskrána eða jafnræðisregl-
una?
Ögmundur
Jónasson:
Ég vil ekki fórna
lýðræðislegum
rétti þjóðarinnar
til að hafa
áhrifá kjarajöfnun
eða annað af því
tagi.
„Ég vil líta
öðruvísi á það.
Ég segi að þau
lög sem Alþingi
hefur sett í
þessum tveim-
ur málum,
varðandi kvót-
ann og gagn-
vart öryrkjum,
eru ekki bara
óvönduð, held-
ur ganga þau
engan veginn
upp. Ég er ekki
tilbúinn að
skrifa upp á
það að lýðræð-
islega kjörnir
fulltrúar þjóð-
arinnar geti
ekki samþykkt lög, sem á einhvern
hátt mismuna þegnunum. Hugs-
anlega viljum við mismuna í þágu
smábátaeigenda hvað viðkemur
réttinum að veiða úr sjónum. Og
við viljum hugsanlega mismuna í
millifærslukerfinu einnig með til-
liti til efna og aðstæðna hjá fólki.
I þessum tveimur málum, sem
hafa komið til álita þá vill svo til
að ég er alveg sammála niðurstöðu
Hæstaréttar. Það er framið brot á
örvrkjum. Því er ég sammála og ég
er sammála því að kvótakerfið,
eins og það hefur verið rekið,
gengur ekki upp. Ég vil þó ekki
gefa Hæstarétti einhvern óútfyllt-
an víxil og vil ekki fórna lýðræðis-
legum rétti þjóðarinnar til að hafa
áhrif á kjarajöfnun eða annað af
því tagi,“ segir Ögmundur Jónas-
son.
Skoða inalin
Sigríður Anna Þórðardóttir, for-
maður þingflokks Sjálfstæðis-
ílokksins, sagðist ekki tilbúin til
að svara því á afgerandi hátt hvort
taka þurfi vinnubrögð á Alþingi ti!
endurskoðunar.
Sigríður Anna
Þórðardóttir:
Við þurfum tíma
til að átta okkur á
þessu og síðan
munu menn ef-
laust eitthvað
setjast niður og
ræða saman.
„Við hljótum
að skoða öll
þessi mál í
framhaldinu.
Við þurfum
tfma til að átta
okkur á þessu
og síðan munu
menn eflaust
eitthvað setjast
niður og ræða
saman og
skoða málin. A
þessari stundu
er hins vegar
ekkert hægt að
segja um
þetta,“ sagði
Sigríður Anna.
Kringlunnar
'V' "^i ö í • **

er réíta gjöfin
Gjafakortin fást á þjónustuborðinu
á 1. hæð vib Nýkaup.
</ lr
AA
II