Dagur - Tíminn Akureyri - 08.03.1997, Blaðsíða 11

©itgur-®útmm
Laugardagur 8. mars 1997 -17
PJOÐMÁL
Hvernig byiiaði þetta allt?
Jón
Kristjánsson
alþingismaður
skrifar
Kvótakerfið í fiskveiðum
hefur nú verið í gildi síð-
an árið 1983. Deilur hafa
staðið um ágæti þess æ síðan,
enda er um einhverja mestu
hagsmuni að ræða sem höndlað
er með í löggjöf. Vegna umræð-
unnar sem verið hefur nú und-
anfarið, er ástæða til þess að
líta aftur í tímann og riíja upp
nokkur grundvallaratriði í sam-
bandi við fiskveiðistjórnunina.
Hver á auðlindina
Það kannast allir við umræðuna
um að nokkrir „sægreifar" hafi
slegið eign sinni á auðlindina
sem þjóðin á, þar að segja fisk-
inn í hafinu. Þetta hafi þeir gert
þrátt fyrir að það sé skýrt tekið
fram í fyrstu grein laganna um
stjórn fiskveiða að hún sé sam-
eign þjóðarinnar. Auðlindin
gangi kaupum og sölum og nú
sé svo langt gengið að frumvarp
sé fyrir Alþingi um að veðsetja
hana, sem muni festa eignarráð
sömu manna yfir henni um ald-
ur og æfi. Skyld þessari um-
ræðu eru skoðanaskipti um
veiðileyfagjald en sú kenning
byggist á því að veittur sé
ókeypis aðgangur að eignum
þjóðarinnar.
Varðandi þetta er nauðsyn
að hafa nokkur grundvallarat-
riði í huga og hverfa fyrst til
upphafsins.
Þegar ljóst var að frjálsar
veiðar gengju
ekki lengur
vegna mikillar
afkastagetu
ílotans og hættu
á ofveiði varð
það niðurstað-
an að taka upp
aflamarkskerfi í
fiskveiðum. Áð-
ur höfðu þó
verið reyndar
aðferðir á borð
við sóknar-
mark, lokanir
og íleira. Þegar
aflamarkskerfið
var tekið upp
var ákveðið að úthluta afla-
heimildunum á skip miðað við
þriggja ára veiðireynslu. Því
voru skilyrðin í upphafi fyrir því
að fá þessar heimildir að hafa
stundað sjó og hafa hætt sínu
Hins vegar er ég
alls ófáanlegur til
þess að standa að
grundvallarbreyt-
ingum á kerfinu,
án þess að sýnt
hafi verið fram á
annað betra.
Þú hefur tapað millj-
ónum og tapar enn
Einar Ágústsson
háskólanemi
skrifar
Mér finnst mjög einkenni-
legt að taka ekki mið af
námsárangri við veit-
ingu námsstyrkja en Lands-
banki íslands hefur ákveðið að
hafa spillingu og vanhæfni að
leiðarljósi við úthlutun náms-
styrkja.
Ég sótti rnn námsstyrk til
Landsbanka íslands á síðasta
ári en þá veitti bankinn sjö
slíka styrki. Nú vissi ég reyndar
eins og þjóðin öll að Lands-
bankinn er þekktur fyrir gríðar-
lega spillingu í útlánum og al-
gert ábyrgðarleysi en ég hélt að
Landsbankinn gæti veitt náms-
styrki án þess að vanhæfni og
spilling Landsbankans fengju
þar öllu ráðið.
Ég fékk ekki námsstyrkinn
frá Landsbankanum sem ég
sótti um en tel að ég hefði átt
að fá hann. Ég skrifaði Lands-
bankanum og bað um útskýr-
ingar á því hvað var haft til
hliðsjónar við styrkveitinguna,
t.d. hvert vægi námsárangurs
hefði verið. Skemmst er frá því
er að segja að Landsbanki ís-
lands neitaði að svara hvaða al-
meiinu viðmiðanir dómnefhdin
hefði haft við styrkúthlutunina!
Styrkirnir voru auglýstir sem
námsstyrkir og því er eðlilegt
að ætla að námsárangur hefði
verið lagður til grundvallar. Nú
er það þannig að styrkur minn
liggur miklu meira utan skóla
heldur en í skóla en námsár-
angur minn einn sér hefði átt
að duga mér til að fá styrkinn.
Ég hef stundað háskólanám
með þessu misseri í fimm ár. Ég
tekið námið í þremur löndum og
í fjórum háskólum. Þetta miss-
erið er ég í þremur háskólum í
tveimur löndum. Ég hef tekið
námskeið frá átta námsbrautum
(skorum) Háskóla íslands.
Ég mun á þessu ári útskrif-
ast með sex B.S./B.A. gráður og
meðaleinkunnir mínar í þessum
sex B.S./B.A. gráðum eru núna:
9,2; 9,0 ; 9,0 ; 8,5 ; 8,3 ; 7,8. í
þremur af sex greinum eru inn-
an við 1% af útskrifuðum nem-
endum með hærri einkunn en
égU
Eg hef vitaskuld sótt fjölda
námskeiða og lokið fjöldamörg-
um einingum. Til dæmis hef ég
lokið vel yfir 100 einingum á
einu námsári en fullt nám er 30
einingar og meðalnámsárangur
er um 23 einingar á ári.
Ég legg þessar upplýsingar
um nám mitt fram sem rök-
stuðning fyrir því að ég hefði
átt að fá námsstyrk frá Lands-
banka íslands. Þessi upptalning
hefur ekki neitt annað hlutverk
en að sýna fram á að Lands-
bankinn stendur ófaglega að
úthlutun námsstyrkja.
Það er mikilvægt að allir þeir
sem höfðu hugsað sér að sækja
um námsstyrki frá Landsbanka
fslands núna fyrir 15. mars viti
af því að það er ekki námsár-
angur sem skiptir máli við
styrkúthlutunina og raunar
neitar Landsbanki Islands að
segja hvað það er sem skiptir
máli. Það verður að teljast afar
óeðlilegt að Landsbankinn skuli
neita að segja hvað hann hefur
til viðmiðunar við styrkveiting-
ar af þessum toga.
Til eru tvær gerðir af spill-
ingu. Fyrri gerðin er almenn
spilling. Fjölmörg dæmi má
finna um slfkt á Islandi og má
þar t.d. nefna óeðlileg hluta-
bréfaviðskipti, lánafyrirgreiðsla
og stöðuveitingar á stjórnmála-
legum forsendum. Þjóðin býr
við lýðræði þannig að ef hún
ákveður að sækja ekki þá menn
til saka, sem t.d. nýta sér trún-
aðarupplýsingar um yfirvofandi
gengisfellingu til að hagnast um
tugi milljóna þá er það alfarið
mál þjóðarinnar. Þjóðin getur
einnig ákveðið að níðast á fórn-
arlömbum nauðgana og barna-
níðinga í réttarkerfinu. Þið get-
ið sætt ykkur við ömurleg laun
og Qárvana menntakerfi og
Það verður að
teljast afar óeðli-
legt að Lands-
bankinn skuli
neita að segja
hvað hann hefur
til viðmiðunar við
styrkveitingar af
þessum toga.
raunar getur þjóðin eiginlega
haft hlutina eins og hún vill.
Ég er reyndar á móti launa-
misrétti kynjana, prófsvindli við
Háskóla íslands og að geðsjúk-
um einstaklingum sé ekki veitt
nægjanleg hjálp, auk þess sem
ég hreinlega skil ekki af hverju
eiturlyfjanotkun hefur verið
leyft að blómstra. í lýðræðis-
þjóðfélagi hef ég rótt til að
væla, en þið viljið hafa þetta
svona og þið eruð fleiri en ég
þannig að þið ráðið.
Mér dettur ekki í hug að
vinna á íslandi að námi loknu
svo það er enn frekari ástæða
fyrir miklu umburðalyndi mínu
gagnvart þessu þjóðfélagi sem
þið hafið kosið ykkur hér á
landi, landi sem annars hefði
getað fært ykkur svo mikið.
Ilin gerð spillingar er spilling
sem beinist gegn mér. Gagnvart
henni hef ég ekkert umburðar-
lyndi. Ég hef að sjálfsögðu hætt
öllum viðskiptum mínum við
Landsbanka Islands en ég sætti
mig ekki við að Landsbankinn
geti ekki veitt námsstyrki á fag-
legan hátt.
Nú kannt þú að vera að velta
fyrir þér hvað þetta allt kemur
þér við. Þú berð því miður
ábyrgðina á því að ég fékk ekki
styrkinn því að þessi banka-
stjórn Landsbankans er á þín-
um vegum svo að það er þitt að
bregðast við.
fjármagni eða
tekið áhættu
með lántöku til
skipakaupa. í
mínum huga er
þetta algjört
grundvallarat-
riði. Það var
þetta sem veitti
upphaflega
réttinn til þess
að ganga í
auðlindir hafs-
ins að vissu
hámarki og
vissulega var
_______ þessi réttur
ekki ókeypis.
Fiskimiðin eru eign þjóðar-
innar. Hins vegar skapar sú
eign ekki rétt til ráðstöfunar á
auðlindinni fyrir hvern og einn
þjóðfélagsþegn. Sigurður Líndal
prófessor hefur orðað það svo
að ekki megi rugla saman full-
veldisrétti og eignarrétti. í
skjóli fullveldisréttarins geti
stjórnvöld fyrir hönd þjóðarinn-
ar úthlutað atvinnuréttindum til
þess að sækja í þessa auðlind
svo framarlega sem um það
gildi almennar reglur.
Framsalið
Það hefur verið gagnrýnt mjög
að fiskveiðiréttindin séu fram-
seljanleg. Um þetta er það að
segja að framsalið hefur aukið
hagkvæmni í kvótakerfinu og á
mikinn þátt í þeirri verðmæta-
aukningu sem orðið hefur í
framleiðslu sjávarafurða. Því er
óhyggilegt að hverfa frá þeirri
reglu. Hins vegar er rétt að
endurmeta í ljósi reynslunnar
úthlutun til þeirra sem ekki
nýta sér réttinn ár eftir ár.
Sömuleiðis væri hægt að halda
eftir veiðiheimildum til þess að
hlaupa undir bagga þar sem
áföll verða og einstök byggðar-
lög standa eftir án kvóta. Margs
konar leiðir eru til aðrar en að
stofna hagkvæmni í kerfinu í
voða með því að fella niður
heimildir til framsals.
Gjald fyrir veiðileyfi
Mörg fyrirtæki í sjávarútvegi
eru sterk um þessar mundir og
hlutabréf í þeim ganga á mörk-
uðum á margföldu nafnverði.
Sjávarútvegurinn hefur verið að
ganga á skuldir sínar sem er
mjög af hinu góða. Umræða um
veiðileyfagjald hefur verið mjög
hörð og samkvæmt skoðana-
könnunum er mikill meirihluti
þjóðarinnar fylgjandi því. í
þessu sambandi verða nokkur
grundvallaratriði að vera ljós. í
-fyrsta lagi greiðir sjávarútveg-
urinn nú þegar ýmis gjöld fram
yfir hefðbundna skattlagningu,
til dæmis framlag í þróunar-
sjóð. í öðru lagi er gjald fyrir
veiðiheimildir skattlagning, ver-
ið er að draga fé út úr atvinn-
ugreinni í ríkissjóð. í þriðja lagi
er ljóst er að ef hagstæð þróun
heldur áfram í sjávarútvegi fer
að ganga á tap fyrri ára sem
verður til þess að greinin fer að
greiða skatta með hefðbundn-
um hætti. í fjórða lagi væri eðli-
legt ef það er vilji til þess að
leggja meiri gjöld á atvinnu-
greininni að hún borgaði þá
stærri hlut í þeirri þjónustu sem
henni er veitt, t.d. gjald á móti
hafrannsóknum. Hins vegar á
Ilafrannsóknastofnun að vera
óháð útgerðinni og ekki rekin
af henni svo skýr skil verða að
vera þar á milli.
Einnig er mikið grundvallar-
atriði að veiðileyfagjald hefur
ekkert með breytingar á kvóta-
kerfinu að gera. Kvótinn mundi
vera gjaldstofn og grundvöllur
gjaldsins.
Að vita hvað maður
hefur
Ég er einn af þeim sem hef ekk-
ert á móti því að ræða agnúana
á því kerfi sem nú er notað til
fiskveiðistjórnunar og reyna að
sníða þá af. Hins vegar er ég
alls ófáanlegur til þess að
standa að grundvallarbreyting-
um á kerfinu, án þess að sýnt
hafi verið fram á annað betra.
Ég hef ekki trú á sóknarmarki
eða sóknarstýringu og er sann-
færður um að ef það kerfi hefði
verið í gildi síðasta áratug,
hefði verðmætasköpun í sjávar-
útvegi verið minni heldur en
hún er nú og ástand flskistofn-
anna enn verra.
INNKAUPASTOFNUN
REYKJAVÍKURBORGAR
Fríkirkjuvegi 3-101 Reykjavik - Sími 552 5800
Bréfsími 562 2616 - Netfang: isr@ rvk.is
Utboð
F.h. Árbæjarsafns er óskað eftir tilboðum í rekstur Dillons-
húss. Árbæjarsafn er opið frá 1. júní til 31. ágúst og 20.
september, svo og tvo sunnudaga í desember 1997. Á opn-
unartímabilinu er safnið opið frá kl. 9 til 17 virka daga nema
mánudaga og frá kl. 10 til 18 laugardaga og sunnudaga.
Rekstur Dillonshúss þarf að vera í takt við aðra starfsemi
safnsins, og er áhersla lögð á að Dillonshús bjóði upp á
þjóðlegar veitingar.
Áhugasamir sæki útboðsgögn á skrifstofu vora að Fríkirkju-
vegi 3, 101 Reykjavík.
Opnun tilboða: Miðvikud. 26. mars 1997 kl. 14 á sama stað.
F.h. Hitaveitu Reykjavíkur er óskað eftir tilboðum í lagnir
dreifikerfis í Hafnarfirði. Verkið felst í að leggja dreifikerfi
hitaveitu í tvö ný íbúðarhverfi, Einarsreit og „Byggðina í
hrauninu" og jarðvinnu fyrir Rafveitu Hafnarfjarðar.
Helstu magntölur eru: ^
Hitaveitulagnir, alls um 2.300 m
Skurðir fyrir Rafveituna um 2.500 m
Útboðsgögn fást á skrifstofu vorri frá og með þriðjudegin-
um 11. mars nk. gegn kr. 10.000 skilatryggingu.
Opnun tilboða: Miðvikud. 19. mars 1997 kl. 11 á sama stað.