Dagur - Tíminn Akureyri - 15.03.1997, Page 11

^tgur-ÍEumm
Laugardagur 15. mars 1997 - 11
ÓÐMÁL
Veiðileyfagjaldið og
útfærsla þess
Sighvatur
Björgvinsson
skrifar
S
Ileiðara Dags Tímans (hví
ekki DT?) sl. föstudag var
m.a. rætt um veiðileyfa-
gjald. Þáð segir ritstjórinn að sé
enn óútfært. Það er misskiln-
ingur. Veiðileyfagjald er hægt
að útfæra á marga vegu, og
hefur þegar verið gert. í þings-
ályktunartillögu um veiðileyfa-
gjald, sem þingmenn jafnaðar-
manna lögðu fram í haust (3ja
mál 121. þings), eru sýnd nokk-
ur dæmi um útfærslu veiðileyfa-
gjalds. í frv. til laga um breyt-
ingu á lögum um stjórn fisk-
veiða utan fiskveiðilögsögunnar,
sem ég og þrír aðrir þingmenn
jafnaðarmanna lögðu fram á
AJþingi í sl. viku, er valin sú
útfærsla hvað varðar veiðar úr
norsk-íslenska síldarstofninum,
að veiðiheimildirnar verði
boðnar út á frjálsum markaði
og því nákvæmlega lýst, hvern-
ig að útboðinu skuli staðið. Sú
tillaga um útfærslu er mjög í
anda þess, sem Halldór Ás-
grímsson, formaður Framsókn-
arflokksins, gat um í ræðu sinni
við setningu landsfundar Fram-
sóknarflokksins á liðnu hausti.
Hugmyndir um útfærslu
veiðileyfagjalds hafa því þegar
verið lagðar fram. Áður en val-
ið er á milii þeirra aðferða, sem
til greina koma, þyrfti hins veg-
ar að fara fram rækileg úttekt
og skoðun á hinum ólíku að-
ferðum. M.a. í því skyni að
reyna að spá fyrir um hvaða af-
leiðingar hinar mismunandi að-
ferðir kynnu að hafa í félags-
legu og hagrænu tilliti. Svo það
sé hægt þurfa ýmsar opinberar
sérfræðistofnanir þjóðarinnar
að koma að málinu. Æðstu yfir-
menn þeirra, þ.e. ráðherrar í
ríkisstjórn íslands, hafa hins
vegar verið andvígir því að fela
stofnunum þau verkefni - alveg
eins og þeir létu stöðva þá at-
hugun á kostum og löstum
hugsanlegrar aðildar Islands að
ESB, sem hafin var að tilhlutan
ráðherra Alþýðuflokksins.
Skoðun og samanburður á ein-
stökum útfærslum á veiðileyfa-
gjaldi hefur því ekki farið fram.
Það torveldar mönnum auðvit-
að að velja skynsömustu og
hagfelldustu aðferðina.
Einföld spurning
Tillögur og hugmyndir um út-
færslu veiðileyfagjalds eru mis-
munandi. Veiðileyfagjald er t.d.
hægt að leggja á sem fast gjald
fyrir hvert tonn í úthlutuðum
aflaheimildum, sem ákveðið
yrði í upphafi fiskveiðiárs, eða
með því að bjóða aflaheimildir
út á frjálsum markaði. Fyrri að-
ferðin, um fast aflagjald, hefur
meira svipmót auðlindaskatts
og ef ætti að nota hana til
sveiflujöfnunar í sjávarútvegi
yrði gjaldið að ákvarðast mis-
hátt frá ári til árs eftir aðstæð-
um. Síðari aðferðin, að láta
verð veiðiheimilda ákvarðast á
markaði, hefur hins vegar inn-
byggð sveiflujöfnunaráhrif því
líklegt má telja, að markaðs-
verð aflaheimilda myndi hækka
samfara góðri afkomu sjávarút-
vegsfyrirtækja, en lækka við
versnandi hag. Þá má einnig
velja um, hversu víðtækt veiði-
leyfagjald ætti að vera. Á að
láta það taka til allra aflaheim-
ilda, t.d. í áföngum á tilteknu
árabili, eða aðeins til viðbótar-
aflaheimilda, sem úthlutað
kynni að verða umfram tiltek-
inn grunnkvóta, sem útgerðar-
fyrirtæki fengju áfram ókeypis.
Engin þessara aðferða er af
sjálfu sér „sú eina rétta" - hinn
„stóri sannleikur". Einmitt þess
vegna er nauðsynlegt að sér-
fræðistofnanir í samvinnu við
hagsmunaaðila skoði og leggi
mat á þær aðferðir, sem lýst
hefur verið.
Sjálf spurningin um hvort
leggja skuli á veiðileyfagjald
eða halda áfram ókeypis úthlut-
unum á aðgangi að sameigin-
legri auðlind til fárra einstak-
linga og fyrirtækja er hins veg-
ar ekkert flókin. Hún er þvert á
móti mjög einföld. Spurningin
m
Framsóknarflokkurinn
Borgarstjórnarkosningar
Fundur í Fulltrúaráði framsóknarfélaganna í
Reykjavíkur verður haldinn laugardaginn 22.
mars 1997 kl. 13.00 í Ársal Hótel Sögu.
Dagskrá:
1. Borgarfulltrúamir Sigrún Magnúsdóttir og
Alfreð Þorsteinsson flytja stutt ávarp.
2. Næstu borgarstjórnarkosningar
3. Önnur mál
Stjórnin
er einfaldlega þessi: „Er sann-
gjarnt að þjóðin fái greitt fyrir,
þegar tilteknum hópi manna er
heimilað að nýta sameiginlega
auðlind í ábataskyni?" 75%
þjóðarinnar svara þessari
spurningu jákvætt þegar spurt
er í skoðanakönnunum. Það er
rökleysa að hafna þeim þjóðar-
vilja á þeim grundvelli, að fleiri
en ein aðferð komi til greina við
framkvæmdina.
Til
umhugsunar
Veiðileyfagjald er ekki skattur.
Til þess að skýra enn betur
hvað átt er við þegar sagt er að
tillagan um gjald fyrir takmörk-
uð afnot af sameiginlegri auð-
lind standi sjálfstætt og fyrir
sínu þó framkvæmdin geti verið
með mismunandi hætti getum
við hins vegar tekið dæmi af
skattgreiðslum til hins opin-
bera. Flestir fslendingar eru
t.d. sammála um, að greiða beri
í sameiginlegan sjóð lands-
manna eftir efnum og ástæðum
hvers og eins. Hins vegar er
mikill ágreiningur um, hvernig
það skuli gert. Eiga skattleysis-
mörkin að vera hærri eða
lægri? Eiga skattþrepin að vera
eitt eða fleiri? Á að lækka jað-
arskattana eða skattlagninga-
prósentuna sjálfa? Hefðu menn
beðið eftir því að innleiða tekju
og eignaskatta þar til allir
hefðu orðið sammála um að-
ferðina eða fundið „þá einu
réttu“, þá hefði það enn ekki
verið gert. Hins vegar reyna
menn að nálgast réttlætið og
sanngirnina með viðamikilli
umijöllun og athugunum sér-
fróðra aðila í samráði við hags-
munasamtök - alveg eins og
gera þarf við val á aðferðum til
þess að framkvæma veiðileyfa-
gjald.
Sama máli gegnir auðvitað
um greiðslur fyrir afnot af tak-
mörkuðum réttindum í eigu
þjóðarinnar, sem eiga meira
skylt við veiðileyfagjald en
skattarnir. T.d. um greiðslur
fyrir nýtingu námuréttinda í
eigu opinberra aðila, eða
greiðslu á leigu fyrir húsnæði
eða jarðnæði í eigu þjóðarinnar.
Menn eru ekki endilega sam-
mála um, hvernig þessar
greiðslur eru ákveðnar, en
flestir eru sammála um, að þær
skuli inntar af hendi. Annað
þykir fólki óeðlilegt. Sama máli
á auðvitað að gegna um greiðsl-
ur fyrir afnot fárra af sameigin-
legri eign íjöldans, sem eru ís-
lensku fiskimiðin.
Fjölmargt annað er þörf á að
ræða er varðar veiðileyfagjald,
en það, sem hér hefur verið
gert að umtalsefni. í umræð-
unni ber t.d. talsvert á mis-
skilningi, sem nauðsynlegt er
að leiðrétta. En rýmisins vegna
verður það að bíða betri tíma.
Höfundur er formaður Alþýðuflokks-
ins, Jafnaðarmannaflokks íslands
f -------------------------.
AKUREYRARBÆR
Búsetu- og öldrunardeild
Dvalarheimilið Skjaldarvík
Sjúkraliðar
Laus eru til umsóknar störf sjúkraliða. Um er að
ræða 100% og 70% starf.
Einnig vantar sjukraliða í sumarafleysingar og
starfsfólk í eldhús.
Laun samkvæmt kjarasamningi STAK/Sjúkraliðafé-
lags íslands og Launanefndar sveitarfélaga eða Ak-
ureyrarbæjar og Verkalýðsfélagsins Einingar.
Upplýsingar gefur forstöðumaður í síma 462 1640.
Upplýsingar um kaup og kjör eru gefnar í starfs-
mannadeild Akureyrarbæjar í síma 462 1000.
Umsóknarfrestur er til 26. mars nk.
Umsóknareyðublöð fást í starfsmannadeild Akureyr-
arbæjar, Geislagötu 9.
Starfsmannastjóri.