Dagur - Tíminn Reykjavík - 26.02.1997, Blaðsíða 4

16 - Miðvikudagur 26. febrúar 1997
ÍDagur-'ClIímmn
Er velferðamkið öfugmæli?
s
grein sinni „Að hugsa á ís-
lensku" bendir Þorsteinn
Gylfason heimspekingur
m.a. á afleiðingar þess að gera
of mikinn greinarmun á notkun
vísindamáls og hversdagsræðu
einkum í fræðigreinum á borð
við hagfræði og félagsfræði.
Hann tekur m.a. dæmi um hag-
fræðina, en hann telur að
tungutak hennar eða svokallað
vísindamál geti hæglega leitt af
sér háskalegan stéttarmun, þar
sem hann torveldi almenningi
alla skoðanamyndun um efna-
hagsmál. Vísindamál hagfræð-
innar og annarra félagsfræða
auðveldar mönnum ekki að
hugsa, öðru nær: „Tilgangur
þess er að líkindum einkum fé-
lagslegur: að heija hina skóla-
gengnu sérfræðinga á háan
hest svo að þeir geti þyrlað ryki
í augu almennings á þeysireið
um víðan völl fræða sinna og
verið kóngar um stund.“
Að hvíla sig í kúknum
á Benidorm
Þetta held ég að eigi aldrei bet-
ur við en einmitt núna á okkar
tímum, þegar kjaramál og
kjaradeilur eru í algleymingi.
Fulitrúum atvinnurekenda hef-
ur um árabil tekist að þyrla
ryki í augu almennings og hefur
talið honum trú um að ekki sé
hægt að breyta skammarlegum
kjörum hans, nema að því til-
skildu að hagkerfið steypist
kollhm'sa og yfir okkur dynji
verðbólgugrýlan ógurlega. Allt
er þetta stutt með svo „viturleg-
um“ hagfræðirökum að engin
venjuleg alþýðumanneskja fær
reist nokkur rök á móti. Alþýð-
una skortir nefnilega tungumál-
ið sem hún þarf til að tefla fram
gegn hagfræðivísindunum. Eng-
um dylst þó að ekki verður
lengur unað við það óréttlæti,
tvískinnung og neðanjarðar-
launakerfi sem er í gangi í okk-
ar þjóðfélagi. Niðurlæging Qöl-
skyldufólks í láglaunastéttunum
er alger í stanslausri vinnu
sinni til að ná endum saman.
Forsætisráðherra afneitar fá-
tækt, trúir að einkavæðing rík-
isfyrirtækja leysi íjárlagahall-
ann, bankar og lánastofnanir
bjóða meiri lán og binda fólk
eins og þræla á galeiðu Iangt
fram á næstu öld. Til að sætta
fólk endanlega við þennan
ófögnuð hins svokallaða vel-
ferðarríkis (sem nú er farið að
hljóma eins og öfugmæh) þá
koma ferðaskrifstofukóngarnir
og ætla sér að redda vinnulú-
inni alþýðu með því að bjóða
henni að liggja í kúknum á
Benidorm í 14 daga með rað-
greiðslum fram að aldamótum.
Lénsherrar nútímans
Getur verið að velferðarríkið sé
bara lénsskipulagið í dular-
gervi? Hvað hefur svo sem
breyst, í stað lénsherranna eru-
komnir fjármagnseigendur og
bankastjórar sem eiga leigulið-
ana. fslenskri alþýðu er enda-
laust talin trú um að launakröf-
ur hennar séu absúrd, samt á
hún að geta lifað í velmegun, ef
hún bara tekur gylliboðum
allra þeirra sem vilja lána
henni fyrir óráðsíunni og eyðsl-
unni. Hún þarf að vísu að hafa
fyrir því og vinna meira, þeyt-
ast um allan bæ eða allt land,
sjá helst ekki börnin sín fram
að lögaldri nema sofandi, hætta
að elska maka sinn, fara bara
út að skemmta sér um helgar,
detta í það og gleyma galeið-
unni um stund. Ef eitthvað fer
úrskeiðs, er alltaf hægt að taka
lán til að bjarga sér. Þversagn-
irnar ríða ekki við einteyming.
Jónas Kristjánsson ritstjóri
DV líkti nýlega í leiðara lána-
starfsemi í íslensku þjóðfélagi
við fíkniefnavanda. Ekíd svo vit-
laust, þjóðfélagið allt þrífst
meira og minna á fíknum, sem
hugmyndaríkir peningamenn
geta gert sér góðan mat úr.
Þannig hafa þeir fólk að féþúfu,
gleypa launaumslagið með húð
og hári um hver mánaðamót.
Og alltaf heldur fólk áfram að
vinna og vinna, því vinnangöfg-
armanninn og gerir hann frjáls-
an. Er það ekki? Vinnufíknin
verður dyggð sem klappað er
fyrir. Þannig er fólkinu haldið
við efnið allan dagsins hring og
fær aldrei ráðrúm til að hugsa.
Það er nefnilega búið að inn-
ræta almenningi eftirfarandi
hugsunarvillu, sem Þorsteinn
bendir á í sömu grein og ég
nefndi hér í byrjun: „Allt sem
hugsað er af viti er torskilið, og
þar sem þessi sömu fræði eru
næstum óskiljanleg hljóta þau
að vera með afbrigðum vitur-
leg.“ Sem sagt, alþýðan á ekki
að hugsa. Bara vinna og þegja.
Já, þessi nútíma velferð okkar
er keypt dýrum dómum og skil-
ur h'tið eftir sig nema afborgan-
ir og vexti.
Kínversk-íslensk
smásagnagerð
Alþýðublaðið minnist
Deng Xiaoping í gær
með því að halda uppi
„maóískum" bókmennta-
heíðum ’ í skrifum og frétta-
flutningi. Lengi vel fólust öll
bókmenntaátök í kínverskum
sósíalrealisma í því að ein-
hver ungin- maður í
sveitaþorpi fór að
efast um kenningar
og „hugsun Maó
Tse Tung“. Þetta
olli miklu uppnámi
í fjölskyldunni og
meðal nágranna
sem örvæntu vegna
villuvegar unga
mannsins. Oftast
var fenginn einhver reyndur
öldungur til að bjarga mál-
unum og spyrja unga mann-
inn út í fræðin og leiða hon-
um fyrir sjónir mikilvægi
hinnar réttu hugsunar. Hin
kínversku bókmenntaátök
enduðu jafnan, eins og
Hollyvúdd kvikmyndir, vel.
Ungi maðurinn sér að sér og
fer að tala af framsækinni
skynsemi í anda Maós. Garri
minnist þess að hafa lesið
smásögur sem þessar í heft-
um sem fengust fyrir lítið í
kínverska sendiráðinu og
hétu „Contemorary Chineese
litterature". Sannast sagna
urðu þær dálítið leiðgjarnar
ef þær komu margar saman
- heldur tilþrifah'tið tilbrigði
við stef.
Smásaga
Alþýðublaðsins
Hins vegar kom Alþýðublað-
ið skemmtilega á óvart í gær
þegar það birti eina sams
konar smásögu, þó í sögu Al-
þýðublaðsins hafi raunar
hugtakið um sameiningu
jafnaðarmanna verið búin að
leysa „hugsun Maó Tse
Tung“ af hólmi. í smásögu
Alþvðublaðsins er það Krist-
ín Astgeirsdóttir kvennalista-
kona sem er í hlutverki unga
ráðvillta mannsins. Frést
hefur um heimsþorp jafnað-
armennskunnar að þessi
jafnaðarsinnaðasta kvennal-
istakona sé að íhuga að
ganga í framsókn! (bók-
menntadrama hefst). Þetta
er vitaskuld hið alvarlegasta
mál og sameinaðir jafnaðar-
menn vita fátt skelfilegra en
að þessi ágæti
þingmaður sé kom-
inn á síkar villu-
brautir. Sagan
magnast síðan þeg-
ar Össur Skarpéð-
insson (reyndi öld-
ungurinn) gefur sig
á tal við þingmann-
inn og fer að spyrja
hann út í máhð og
telja henni í leiðinni hug-
hvarf.
Íslenskt-kínverskt
Hollývúdd
Kínversku skáldin hefðu látið
öldunginn segja eitthvað á
þessa leið: „Vissirðu að rétt-
ar hugmyndir falla ekki af
himni ofan heldur eru þær
sprottnar í þjóðfélagslegu
starfi mannanna eins og
hugsun Maó Tse Tung?“ í Al-
þýðublaðinu er hins vegar
spurt: „Væri draumastaðan
kannski sú að félagshyggju-
fólk myndi sameinast með
virkri þátttöku Kvennalist-
ans?“ En það er sama hvor
útgáfan er, í báðum tilfellum
endar allt vel eða í það
minnsta sæmilega. Kínverski
drengurinn snýr frá villu síns
vegar og það gerir Kristín
Ástgeirsdóttir líka. Hún af-
neitar algerlega Framsókn-
arflokknum og gefur samein-
ingu jafnaðarmanna séns, þó
hún segist raunar vera orðin
ósköp þreytt á þeirri um-
ræðu. En lokaorð hennar
gefa heimsþorpi jafnaðar-
manna þó von um að inn-
byrða þennan týnda sauð:
„Fyrst er að reyna að gera
málefnasamning (um sam-
starf jafnaðarmanna), þá
fyrst er hægt aö meta hlutina
á raunhæfan hátt“. Garri