Dagur - Tíminn Reykjavík - 22.03.1997, Síða 2

Dagur - Tíminn Reykjavík - 22.03.1997, Síða 2
Laugardagur 22. mars 1997-11 iDagur-ÍCtnrám H U S I N B Æ N U M mmmlmsmmmmM Freyja Jónsdóttir skrifar Um miðja nítjándu öld var úthlutað landi, 25 x 16 álnir til Jónasar Helgason járnsmiðs. Um 1859 fær hann leyfi til að byggja á lóðinni hús undir smiðju, 8x7 álnir. Lóðin þá tahn vera Ingólfsbrekka 2. Árið 1867 koma fram at- hugasemdir frá yfirmönnum bæjarins um að ekki sé búið að girða lóðina og í febrúar 1871 fellur Jónas Helgason frá öllu tilkalli til hennar. Lóðinni var þá úthlutað til Ólafs Porkelssonar snikkara, og segir segir svo í skjölum bæjarins frá 15. febrúar 1871. „Ólafur snikkari Þor- kelsson hefur fengið útmælt fyrir norðan Loftsbæ í fimm álna íjarlægð frá norðurvegg bæjarins og í þriggja álna Jjarlægð frá þvergötu þeirri sem hggur suður úr Bakara- stígnum og í níu álnir fjar- lægð frá stígnum." Ekki mun Ólafur hafa fengið alla lóðina sem búið var að mæla út handa Jónasi Helgasyni járn- smið og var lóð Jónasar talin vera 21 x 13 álnir. En Ólafur fékk byggingarleyfið á lóðinni fyrir stærra húsi en Jónas, 9 x 8 álnir. Líklegt er að hann hafi byggt þarna timburhús sem síðar var kennt við Vig- dísi Waage sem eignaðist húsið og bjó þar með dóttur sinni Önnu Þorsteinsdóttur. Seint um sumarið 1872 selur Ólafur Þorkelsson snikkari, Halldóri Jónatans- syni söðlasmið eignina. Anna Þorsteinsdóttir erfði húsið eftir móður sína Vigdísi Waage og afhendir syni sín- um, Einari Sigfússyni Ey- mundsen alla eignina. í maí 1892 er eignin seld, þá skráð á dánarbú Önnu Þorsteinsdóttur. Kaupandi var Jón Þórðarson kaupmað- ur, sem lét rífa húsið sama ár og byggði á lóðinn hús úr steinsteypu sem enn stendur. í gegnum tíðina hefur lengst af verið stundaðxn- verslunar- rekstur á fyrstu hæð hússins ásamt öðrum atvinnurekstri en búið á báðum hæðunum. Lóðaviðbót fær Jón, ræmu meðfram Þingholtsstræti, jafn langa eldri lóð sinni í maí 1893. í september 1993 var byggði hann timburskúr á lóðinni, 4 1/4x3 3/4 álnir. Jón Þórðarson fær í maí 1897 leyfi til að stækka aust- urhlið hússins (lengja húsið ) í 12 1/2 x 12 3/8 álnir í stað 9 x 8 1/4 álnir. Fyrsta brunavirðingin var gerð í desember 1897 og er húsinu lýst á eftirfarandi hát: Það er 20 álnir á lengd, 12 álnir á breidd og 10 álna hátt, byggt af steini og tví- lofta, með brotnu þaki, járn- klæddu á súð með pappa í milli. Niðri í húsinu er sölu- búð sem skipt er í tvennt, með hillum, skúffum, skáp- um og borðum allt þiljað og málað með tvöföldum loftum. Þingholtsstræti 1 Þar eru einnig tvö geymslu- herbergi þiljuð en ómáluð. í sölubúðinni er einn ofn. Uppi eru fjögur herbergi og eldhús. Allt þiljað og málað, með þreföldum loftum. Þar eru tveir ofnar og ein eldavél. Á efsta lofti eru fimm her- bergi öll þiljuð og máluð, þar er einn ofn. Kjallari er undir öllu húsinu hólfaður í tvennt. í júní 1904 kaupir Jón Þórðarson 60 álna stóra lóð- arspildu af Magnúsi Gunn- arssyni Þingholtsstræti 3 til viðbótar við sína lóð. Hann fær síðan leyfi í nóvember 1905 til að byggja á lóðinni skúr, 9 1/2x5 álnir að stærð. Árið 1905 var ræma tekin af lóðinni til breikkunnar Þingholtsstrætis. Árið 1907 fær Jón leyfi til að byggja íbúðarhús, 11x11 álnir við Þingholtsstræti. Eignin öll er tekin til brunavirðingar í nóvember 1907 og er byggingu eldra hússins lýst eins og í fyrra mati, en tekið fram að í búð- inni sé peningakassi sem sé virtur á krónur tvöþúsund. Uppi hafa orðið nokkrar breytingar og eru þar fimm herbergi og gangur í stað íjögurra áður. Þrjú herbergin eru með striga og pappa á veggjum og striga og pappa í loftum, allt málað. Þar eru tvær eldavélar og einn ofn. Á þriðja gólfi eru fimm íbúðar- herbergi, eldhús, gangur, tveir geymsluklefar og þrír fastir skápar, allt þiljað og málað. Þar eru þrjár eldavél- ar. Kjallari með steinsteypu- gólfi er undir öllu húsinu, tvær álnir á hæð. Við suðurhlið er inn - og uppgönguskúr með skúrþaki, byggður úr bindingi. Klæddur utan með járni og allur þilj- aður að innan. Sunnan við húsið er tvflyft viðbygging með skúrþaki ( nýja húsið ), byggð úr bind- ingi, klædd að utan með plægðum 1“ borðum og járni. Þakið er járnklætt á 1“ plægðri borða súð og með pappa í milli. Eldvarnargafl er að sunnanverðu. Innan á binding er pappi og milligólf í báðum bitalögum. Niðri í húsinu eru þrjú íbúðarher- bergi, eldhús, gangur og tveir fastir skápar. Herbergin og gangurinn eru með striga og pappa á veggjum og loftum, allt málað. Þar er einn ofn og ein eldavél. Kjallari, 2 3/4 álnir á hæð, er undir allri út- byggingunni með stein- steypugólfi og hólfaður í tvennt. Við austurhlið er skúr byggður af bindingi og með járni á hliðum og þaki. Eld- varnarveggur er að sunnan- verðu. í skúrnum eru þrjú klósett og ein geymsla. í húsinu ( steinhúsinu ) var stofnuð fyrsta verslun fyrir austan Læk. Ártalið 1892 er letrað fyrir ofan glugga á horni hússins á mótum Þing- holts - og Bankastrætis og í gluggann var letrað með gullninn stöfum „Verslun Jóns Þórðarsonar." Jón Þórðarson var braut- ryðjandi í íslenskri verslun og mikill áhugamaður um iðnað. Hann kom á fót pylsugerð og niðursuðu og reisti fyrsta sláturhúsið í Reykjavík, en það var í Þingholtsstræti 1. Samkvæmt íbúaskrá frá árinu 1901 voru til húsa í Þingholtsstræti 1: Jón Þórð- arson, húsbóndi, kaupmaður og útgerðarmaður, 47 ára, fæddur í Stóruvallasókn; Þor- björg Gunnlaugsdóttir, kona hans, 44 ára, fædd í Breiða- bólstaðarsókn í Fljótshlíð; Guðrún Runólfsdóttir, fóstur- dóttir hjónanna, 9 ára, fædd Lágafellssókn; Guðrún Gunn- laugsdóttir, vinnukona, 43 ára, fædd í Breiðabólstaðar- sókn; Halldór Kjartansson, hjú, 21 árs, fæddur á Siglu- firði og Gunnar Brynjólfsson, leigandi, 16 ára, fæddur Kirkjuvogssókn. Á öðru heimili í húsinu voru; Jón Lúðvíksson, hús- bóndi og verslunarmaður, 22 ára, fæddur í Kirkjuvogssókn; Lúðvík Jónsson, faðir hans, daglaunamaður, 61 árs, fæddur í Dalssókn, flytur til Reykjavíkur frá Vallarhúsum í Höfnum; Margret Þórðar- dóttir, kona Lúðvíks, 51 árs, fædd í Stóruvallarsókn og Guðrún Jónsdóttir, leigjandi og saumakona, 35 ára, fædd í Staðarsókn; í aprfl 1910 fékk Jón Þórð- arson leyfi til að byggja hús, 15 3/4 x 14 1/2 álnir við Bankastræti milli Þingholts- strætis 1 og Bankastrætis 10. Jafnframt voru rifnir niður tveir skúrar sem voru byggð- ir 1892 og 1893. Laust fyrir aldamótin síð- ustu var að mestu hætt að flytja kornið inn ómalað. Þá kaypti Jón kaupmaður korn- myllima í Bankastræti og notaði hana fyrir geymslu. Myllan var rifin 1902. í september 1915 voru settar dyr í vestur þar sem áður var verslunargluggi. Gluggum á götuhlið hússins var breytt 1941 bæði Þing- holts - og Bankastrætismeg- in. Viðbygging úr steini 8 fermertar var byggð 1937, geymsla bakatil við húsið. í brunamati frá nóvember 1946 segir að verslunar og íbúðarhús sé óbreytt frá mati 1946. En íbúðar - og hár- greiðsluhús, tvflyft sambygg- ing, sem reist var 1907, sé óbreytt að öðru leyti en því að nú sé hárgreiðslustofa á neðri hæðinni, en uppi eru tvö herbergi, eldhús, snyrting og gangur. Þvottahús er í kjallara. f þessu mati var geymsluskúr með skáþaki óbreyttur frá mati 1944. Jón Þórðarson þótti vand- aður og prúður maður. Hann lést um aldur fram árið 1911. Ekkja hans, Þorbjörg Gunn- laugsdóttir, bjó áfram í hús- inu þar til hún lést 1931. Sonur þeirra, Þórður Jóns- son, tók við verslunarrekstr- inum og öðrum rekstri sem faðir hans hafði verið með. Kona hans var Þóra Jóns- dóttir frá Skipholti í Reykja- vík. Þau hjón bjuggu í húsinu ásamt fjölskyldu sinni. Sonur þeirra, Jón Þórðarson og kona hans Margrét Sæ- mundsdóttir, tóku síðan við rekstrinum. Jón og Margrét bjuggu einnig í húsinu til árs- ins 1967, þar til reksturinn var fluttur inn á Laugaveg. Eftir það voru afkomendur Jóns Þórðarsonar eldri, ekki lengur með atvinnurekstur né heimili í Þingholtsstræti 1. Ekki verður rakið hér hverjir áttu húsið næstu árin á eftir. En fyrir nokkrum árum keyptu þeir bræður sem báðir eru veitingamenn, Eyþór og Kári Þórissynir, eignina og komu á fót veit- ingastað á fyrstu hæðinni. Á meðan húsið var í eigu þeirra byrjuðu þeir á endurbótum á því. En áður en þeim var lok- ið seldu þeir eignina Valdi- mar Jónssyni sem þarna rek- ur veitingastaðinn Caruso. Núna er verið að gera upp hæðirnar og búið er að byggja gluggastofu Banka- strætismegin, þaðan hafa gestir Caruso gott útsýni yfir Bankastræti. í viðbyggingunni Banka- strætismegin er núna rekin snyrtivöru - og tískuverslun.

x

Dagur - Tíminn Reykjavík

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagur - Tíminn Reykjavík
https://timarit.is/publication/253

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.