Dagur - Tíminn Reykjavík - 12.04.1997, Qupperneq 8

8 - Laugardagur 12. apríl 1997
Ælagm-CEtmtmt
ÞJÓÐMÁL
®ctgxtr- J 1
Útgáfufélag: Dagsprent hf.
Útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Ritstjóri: Stefán Jón Hafstein
Aðstoðarritstjóri: Birgir Guðmundsson
Framkvæmdastjóri: Marteinn Jónasson
Skrifstofur: Strandgötu 31, Akureyri,
Garðarsbraut 7, Húsavík og Þverholti 14, Reykjavík
Símar: 460 6100 og 563 1600
Netfang ritstjórnar: ritstjori@dagur.is
Áskriftargjald m. vsk. 1.600 kr. á mánuði
Lausasöluverð kr. 150 og 200 kr. helgarblað
Prentun: Dagsprent hf./ísafoldarprentsmiðja
Grænt númer: 800 70 80
Fax auglýsingadeildar: 462 2087 - Fax ritstjórnar: 460 6171
Alþýðleg menning
í fyrsta lagi
„Veriði sæl.“ í gær var til moldar borinn ástæll og
virtur útvarpsmaður, Sigurður Sigurðsson. Þús-
undir og aftur þúsundir íslendinga eiga litríkar
minningar um samverustundir með íþróttafrétta-
manninum sem var frumherji á sínu sviði. Hann
hafði hinn sérstaka heim útvarpsins á valdi sínu,
fangaði augnablikið og hreif hugi og hjörtu lands-
manna í sigri og vonbrigðum, þegar landinn atti
kappi við mótherja heima og erlendis. Sigurður
Sigurðsson lagði stóran skerf til þjóðlegrar, lifandi
og skemmtilegrar alþýðumennningar og uppskar
samkvæmt því.

í vikunni heiðraði Félag bókasafnsfræðinga annan
mann, sem lagt hefur drjúgan skerf til þjóðlegrar
og lifandi alþýðumenningar. Árni Björnsson hefur
verið ötull fræðimaður á sínu sviði, en því til við-
bótar verið ólatur alþýðufræðari af bestu tegund.
í stað þess að lokast inni í heimi safna, skóla og
minja hefur hann reynst íjölmiðlum bóngóður, við
stór tækifæri og smá, til að miðla þjóðararfmum
til almennings. Skiptir þá ekki máli hvort um er
að ræða hraðfleyga sjónvarpsþætti eða léttpopp-
aða útvarpssímatíma - fræðimaðurinn hefur náð
til fólksins og ekki talið eftir sér.
í þriðja lagi
Eiga allir meðlimir Þjóðkirkjunnar að hafa
atkvæðisrétt í biskupskjöri, einsog ungir
framsóknarmenn leggja til í ályktun?
Einar
Skúlason
i stjórn SUF
Já, vegna þess að
embætti biskups er
það mikilvægasta
innan Þjóðkirkjunnar.
Tryggja þarf að vilji al-
mennings ráði þegar
valinn er biskup. Núver-
andi fyrirkomulag
tryggir það engan veg-
inn. l>að er trú mín að
með almennum kosn-
ingum sé hægt að færa
kirkjuna nær fólkinu í
landinu.
Sr. Sváfnir
Sveinbjarnarson
prófastur
á Breiðabólslad
í Fljótshlíð
Fyrir mitt leyti
fmnst mér að
rýmka ætti þetta
þannig að kjörmönnum
fjölgaði. Einsog er nú
kemur einn kjörmaður,
úr hópi leikmanna, úr
hverju prófastdæmi - en
þeir mættu vera fleiri.
Stíga mætti það skref að
einn kjörmaður kæmi úr
hverju prestakalli eða
sókn. En ég vil að þetta
sé fulltrúakjör, en ekki
almennt þjóðkjör.
♦
♦
Sr. Gunnar
Kristjánsson
prestur á Reynivöllum
og frambjóðandi
í biskupskjöri.
Biskup er fyrst og
fremst prestur
prestanna og því
eðlilegt að þeir kjósi
biskup. En hann er jafn-
framt prestur allrar
kirkjunnar og því eðli-
legt að fleiri en prestar
taki þátt í kosningunni.
Mér linnst eðlilegt að sá
þáttur verði tekinn til
endurskoðunar, og hef
komið með slíkar hug-
myndir á Kirkjuþingi.
Nei, Biskupinn er
tákn um sameig-
inlegan arf kirkj-
unnar, en ekki vinsældir
og fylkingar einsog í
venjulegum kosningum.
Hins vegar ættu djáknar
og loikmenn að eiga
fleiri fulltrúa með kosn-
ingarótt.
Þessi tvö dæmi um ólík framlög til lifandi menn-
ingar eru áminning til hinna yngri fjölmiðla- og
fræðimanna um að vanda til verka. Við eigum að
nýta okkur alla nýja boðskiptatækni sem býðst í
heimi ört vaxandi möguleika. En við eigum að
gera það á eigin forsendum, með eigin hefðum,
umbreyta og skapa, ljá nýrri íjölmiðlaveröld inn-
tak og sál. Tökum eftir því og heiðrum þá sem
auðga íslenska menningu á þennan hátt. Sigurður
Sigurðsson hefði seint búist við að vera sæmdur
titlinum menningarforkólfur. En það var hann.
Það skiptir svo miklu hvort maður heilsar „háv dú
jú dú“ eða: „Komiðisæl“. „ „ _
Stefan Jon Hafstein.
Skammast sín ekki
„Þess vegna þarf enginn að
skammast sín fyrir Alþýðublað-
ið. Þó það sé lítið, fátækt og
smátt hefur það ekkert af öðrum
haft. Það dó ekki drottni sínum
með lestina fulla af líkum. Þvert
á móti, þá lifir það enn án nokk-
urra líka í sinni lest.“
- Sighvatur Björgvinsson um Alþýðu-
blaðið í Alþýðublaðinu.
Paradís á jörð
„Á landsbyggðinni eru hvorki
morðóðir brjálæðingar né óþol-
andi mikið af hagfræðingum
eða lögfræðingum. Á lands-
byggðinni er ekki þessi eilífa
rigning sem fylgir suðvestur-
horninu. Á landsbyggðinni er
alltaf gott veður.“
- Páll Óli Jónsson í Alþýðublaðinu í gær.
Náskyldir
„í töflu er greint frá markaskor-
urum liðsins í vétur og þar kem-
ur fram að leikmaður að nafni
=wngoal hefur gert tvö mörk...
Ekki kemur skrifari þessum
leikmanni fyrir sig í fljótu
bragði, dettur helst í hug að
hann sé frændi Replays nokk-
urs, sem stöðugt verður betri
leikmaður og meira áberandi."
- Víkverji í Mogganum um grein í Helg-
arpóstinum.
Stórt er spurt
„En hver er það þá sem kippir
svo fast í spottana að ráðherrar
og alþingismenn Sjálfstæðis-
flokksins, með sjálfan forsætis-
ráðherrann í fararbroddi,
sprikla eins og strengjabrúður í
höndunum á riðuveiku líkams-
ræktartrölli?"
- Helgi Haraldsson í Degi-Tímanum í
gær.
Sir Edmund og Öskjuhlíðin
s
sínum tíma kleif Nýsjálending-
urinn Sir Edmund Hillary hæsta
fjallstind á jörðu fyrstur manna
ásamt Sjerpanum Tensing og hlaut fyr-
ir heimsfrægð. Klifrið á Everesttind í
Himalayafjöllum þótti tíðindum sæta
hér á íslandi og sjálfsagt vegna þess að
íslendingar eru í eðli sínu fjallamenn.
Þjóðin fæðist og vex úr grasi við fjalls-
rætur. Stundum hugsa menn í fjöllum á
íslandi og oft koma ráðamenn af fjöll-
um.
Sagan segir frá því að engin ljós-
mynd sé til af kappanum á tindi ver-
aldar heldur bara fylgdarmanninum
Tensing. Ástæðan er einföld: Sjerpinn
kunni ekki á myndavélina og þess
vegna kom í hlut Sir Edmund að ljós-
mynda fylgdarmann sinn.
En skaðinn er bættur. Seinna var
stofnaður þróunarsjóður fyrir byggðir
Sjerpa í Nepal og kenndur við Sir Ed-
mund Ifillary. Fræðslumynd um sjóðinn
er nú á öldum ijósvakans í Evrópu og
þar er sá gamli fjallbrattur. En áhorf-
endur sjá líka hvernig Sjerpar herja á
landið sitt og eyða gróðri í búsmala og
eldivið. Jarðvegurinn flosnar upp og
áður grösugar fjallshlíöar molna ofan í
lækjarfarvegi og berast burtu með
straumnum. Eftir stendur gróðurlaus
auðn í hæsta fjalli veraldar og engum
að gagni.
Myndin kemur kunnuglega fyrir
sjónir og margt virðist líkt með íslend-
ingum og Sjerpum þó fleiri íslenskir
fjallamenn kunni
sjálfsagt á myndavél-
ar. íslendingar tóku
við gróðurvin á land-
námsöld og breyttu
henni í örfoka land
með ofbeit og skóg-
arhöggi. Landið fýk-
ur burt, syngur Helgi Pétursson í Ríó
tríói við raust og er hvergi ofmælt.
Kynslóðir fyrri alda hafa nokkrar
málsbætur að ganga af landi sínu
dauðu í mestu harðindum íslandssög-
unnar. En ekki seinni tíma árásarmenn
sem halda áfram að drepa landið á
þessari öld. Jafnframt hófst ný tangar-
sókn gegn náttúru íslands og perlum
hennar drekkt í uppistöðulónum eða
mokað upp á vörubfla í vegagerð. Vot-
lendið varð brátt fyrir barðinu á þessu
fólki og mýrar ræstar fram til að rýma
fyrir offramleiðslu á sauðfé. Og mýrar-
fuglinn er ekki eini íbúi landsins sem á
um sárt að binda:
Refir og minkar eru ennþá hundeltir
af árásarsveitum fyrir að gegna kalli
náttúrunnar og bíta stöku sauðkind úr
offramleiðslunni. Sel-
urinn Snorri var skot-
inn niður og limlestur
í Ijörunni og fé lagt til
höfuðs honum af
sjálfri hringorma-
nefnd íslenska rflcis-
ins. Borgarstjórn
Reykjavíkur varð þjóðinni til skammar
fyrir að vilja útrýma heimilisdýrinu
hundinum í borginni. Og nú síðast heimt-
ar svona fólk að örninn, konungur fugl-
anna, verði skotinn niður fyrir að fá sér í
svanginn eins og aðrir íbúar landsins.
En árásarmenn láta ekki staðar
numið við sjávarsíðuna og fiskistofn-
arnir umhverfis landið hafa aldeilis
orðið fyrir barðinu á þeim. Nú er svo
komið að vernda þarf fiskinn í sjónum
með kvótanum ljóta og öðrum boðum.
Fyrir bragðið eru milljarðar ungra
fiska drepnir að óþörfu og fleygt aftur í
sjóinn. Og áfram klæjar árásarmenn í
gikkfingurinn að klára að drepa hval-
ina í úthafinu við fyrsta hanagal.
Ekki fær sjálft hafið betri útreið.
Norður-Atlantshafið er notað undir úr-
gang eins og hver önnur öskutunna.
Saur manna og dýra er skipulega dælt í
sjóinn um stórvirkar dælustöðvar. Skip
losa olíur á siglingu um viðkvæma firði
og skipshræjum er sökkt á heldur meira
dýpi. Lengi tekur sjórinn við, segja menn
og finnst það skortur á lífsreynslu að
hafa aldrei migið í saltan sjó.
Óhamingja íslendinga er fólgin í
hæð ijallstinda landsins yfir sjávarmáli.
Risi Bárðarbunga, Esjan eða jafnvel
Öskjuhlíðin hærra en Everesttindur
væri saga umhverfismála ekki lengur
rituð með blóði náttúrunnar. Strax eftir
að Sir Edmund hefði klifið Öskjuhlíðina
hefðu komið hingað útlenskir menn til
að vernda sögufrægt ijallið fyrir mann-
kyni landsins.

3\tatmeó