Dagur - Tíminn - 17.09.1996, Qupperneq 7

ÍOagurÁÍImnmt
Þriðjudagur 17. september 1996 - 7
E R L E N D A R F R E I T I R
Bosnia
Góð þátttaka í kosnmgimum
Serbar í bænum Trnovo í biðröð á kjörstað.
Mikil óvissa ríkir
um það hvaða áhrif
kosningarnar í Bo-
sníu munu hafa á
framtíð landsins.
áttaka í kosningunum í
Bosníu og Hersegóvínu
um helgina var áætluð
um eða yfir 70 prósent, sem
teljast verður mjög gott og
bendir til þess að almenningur í
landinu hafi einhverja von um
að þær geti orðið grunnur að
einhvers konar framtíðarlausn
mála í þessu stríðshrjáða landi,
hvort sem þeir sjá þá lausn í
sameinaðri Bosníu eða sundur-
skiptri.
Fyrstu tölur birtust í gær og
staðfestu þær það að atkvæðin
féllu einkum til harðh'nuleið-
toga þeirra þjóðernisflokka
sem fyrir eru við völd. Líta
margir svo á að sú niðurstaða
muni festa í sessi til frambúðar
skiptingu landsins á milli þjóð-
ernishópanna. Það er þó engan
veginn víst, og bjartsýnismenn
fögnuðu í gær því að Slobodan
Milosevic, forseti Serbíu, og
fyrrum erkióvinur hans Alija
Izetbegovic, forseti Bosníu, hafi
ákveðið að hittast innan
þriggja vikna í París. Ennfrem-
ur er reiknað með því að Mi-
losevic muni við sama tækifæri
opinberlega viðurkenna Bo-
sníu-Hersegóvínu sem sjálfstætt
ríki.
Alls mættu yfir ein milljón
kjósenda á kjörstað, og margir
þeirra höfðu farið í betri fötin í
tilefni dagsins. Enn var of
snemmt að segja til um hvort
það yrði múslimi eða Serbi
sem yrði formaður þriggja
manna forsætisráðsins sem
hafa á æðstu stjórn landsins á
sinni könnu.
Eftirlitsmenn Öryggis- og
samvinnustofnunar Evrópu
(ÖSE) sögðu að þetta væru tví-
mælalaust flóknari kosningar í
framkvæmd en áður hefur
þekkst í sögunni. Jafnframt
voru þeir yfir sig ánægðir með
árangurinn og sögðu kosning-
arnar hafa gengið fyrir sig nán-
ast áfallalaust.
Margir fréttamenn á staðn-
um höfðu þó aðra sögu að
segja, og sögðust hafa orðið
vitni að ýmsu sem úr lagi fór
við framkvæmd kosninganna.
Þannig hafi kjörskrár víða verið
ófullkomnar, kjósendur hafi
fengið blýanta í staðinn fyrir
penna með sér inn í kjörldef-
ann, og flóttamönnum sem
greiða þurftu atkvæði í sinni
heimabyggð hefði ekki verið
gert það kleift í öllum tilvikum
eins og vera átti.
Stór hluti þeirra sem sátu
heima voru kjósendur sem
hefðu, til þess að geta greitt at-
kvæði sitt, þurft að fara yfir í
annan hluta landsins til þess að
komast á kjörstað í sx'num
heimabæ. Sérstakar áætlunar-
ferðir voru á kjörstaði yfir
innri landamærin, en það voru
ekki nema rétt um fimmtán
prósent flóttamanna sem nýttu
sér þær. Þannig voru 202 fólks-
flutningabílar til reiðu til þess
að flytja múslima til Srebrenica
og Vlasenica í austurhluta Bo-
sníu, sem er á valdi Serba, en
þegar til kom þurfti ekki að
nota nema tvo þeirra.
Tahð er að það að ÖSE lét
fresta bæjar- og sveitarstjórn-
arkosningum eigi einnig sinn
þátt í því að fólk sat heima.
Margir hefðu væntanlega lagt
það á sig að ferðast á sínar
heimaslóðir til þess að kjósa
sína bæjar- eða sveitarstjórn,
þótt þeir hafi ekki séð brýna
ástæðu til þess í kosningunum
núna þar sem einungis er kosið
til þings og forsætisembætta.
-gb
Samstaðan gegn Saddam úr sér gengin
Clinton (t.v., með Colin Powell, sem var yfirhershöfðingi Bandaríkjahers er
„Flóabardagi" var háður): eldflaugaárásir liður í kosningabaráttu.
Sjálfstæði íraks-
Kúrda í raun, sem
þeir fengu eftir
„Flóabardaga“, var í
mótsögn við al-
þjóðasamkomulag
um að leyfa ekki
sjálfstætt Kúrdist-
an. í samræmi við
það eru viðbrögðin
við innrás Saddams
í Kúrdistan.
Allar horfur eru á því að
William (Bill) Jefferson
Clinton verði endurkjör-
inn í bandarísku forsetakosn-
ingunum. Og fréttaskýrendur
virðast sammála um að hernað-
araðgerðirnar í írak og Kúrdist-
an verði honum lyftistöng frem-
ur en hið gagnstæða.
Bandaríkin svöruðu áhlaupi
Saddams Hussein, einræðis-
herra íraks, ixm í Kúrdistan
með því að skjóta nokkrum eld-
flaugum á stöðvar í Suður-írak,
sem varla hafa skipt máli við-
víkjandi hernaði íraka í Kúrd-
istan. Eigi að síður er svo að
heyra að Bandaríkjamönnum
virðist forseti þeirra hafa
brugðist við karlmanidega og
að það hafi hækkað hann í áliti
þarlendis. Af hálfu Bandaríkja-
stjórnar hafa eldflaugaárásirn-
ar líklega fyrst og fremst verið
hugsaðar sem liður í kosninga-
Baksvið
Dagur Þorleifsson
baráttu Clintons, svo sem flest
annað sem Bandaríkin nú að-
hafast í utanríkismálum.
Saddam að
endurheimta
Suður-Kúrdistan
Saddam ætti fyrir sitt leyti að
vera nokkuð ánægður með
gang mála í Kúrdistan og Vest-
ur-Asíu/Austurlöndum nær yfir-
leitt. Þegar þetta er ritað er svo
að heyra á fréttum að her
Kúrdaleiðtogans Massouds
Barzani sé langt kominn með
að hertaka suðausturhluta Suð-
Tansu Ciller, fyrrum forsætisráð-
herra og nú utanríkisráðherra
Tyrklands. Aldrei hefur verið svo
mikið sem orðað á Vesturlöndum
að stefna henni og öðrum tyrk-
neskum forystumönnum fyrir
stríðsglæpadómstól.
ur-Kúrdistans (íraska Kúrdist-
ans) sem keppinautur hans
Jalal Talabani hefur ráðið und-
anfarin ár. Þar með virðist Suð-
ur-Kúrdistan vera að sameinast
í eitt „riki“ á ný, en með hlið-
sjón af aðstoð Saddams við
Barzani má ætla að írak nái
þar á ný meiri eða minni ítök-
um og yfirráðum.
Illindi þeirra Barzanis og
Talabanis hafa flýtt þessari þró-
un, en fleira kemur hér tU. Eftir
„Flóabardaga" 1991 náðist
einskonar þegjandi heimssam-
komulag um að halda írak svo
veiku, að það gæti ekki áreitt
granna sína, en að veikja það
ekki svo að það dytti í sundur,
eins og orðið hefði ef kúrdnesk-
ir og sjítískir uppreisnarmenn
hefðu fengið sínu framgengt.
Kjarni málsins er að heimurinn
í heild vill ekki breytingar á
landamærum þeim í Vestur-As-
íu sem ákveðin voru eftir
heimsstyrjöldina fyrri. Næði
kúrdneska þjóðin, sem kannski
er nú 25-30 milljónir talsins,
sjálfstæði, þýddi það miklar
breytingar á landamærum og
ófyrirsjáanlegt er hvaða afleið-
ingar slíkt hefði á gang mála í
þeim heimshluta og víðar.
Siðferðið í
heimsstjórnmálum
Enda skeytti heimurinn lítt um
ógnarstjórn Saddams gagnvart
Kúrdum og fjöldamorð á þeim
fram að „Flóabardaga" og
sama kæruleysi hefur verið sýnt
gagnvart þjóðarhreinsunar-
hernaði Tyrkja gegn fiiúum
Norður-Kúrdistans (tyrkneska
Kúrdistans). Bandarfldn hafa
meira að segja stutt Tyrkland
drjúgum til þessara gífurlegu
illvirkja. Án vopna og annarrar
aðstoðar frá Bandaríkjunum
(þ.ám. njósnaupplýsinga feng-
inna með gervihnöttum) hefði
Tyrkland e.t.v. þegar orðið að
gefast upp á stríði þessu, sem
er orðinn því meiri höfuðverkur
en Víetnamsstríðið varð Banda-
ríkjunum og Afganistansstríðið
Sovétríkjunum. í afstöðunni til
Tyrklands í þessu máli hafa
önnur Vesturlönd, þ.ám. Norð-
urlönd, í stórum dráttum fylgt
Bandaríkjunum. Á sama tíma
eru Vesturlönd yfir sig hneyksl-
uð á hryðjuverkum Bosníu-
Serba og draga þá fyrir stríðs-
glæpadómstól, þótt illvirki
þeirra jafnist varla á við illvirki
Tyrkja á Kúrdum. Það sýnir,
eins og svo margt annað í sög-
unni fyrr og síðar, að gildi sið-
rænna viðhorfa í heimsstjórn-
málum fer nokkurn veginn ein-
hliða eftir því hvaða hagsmuna-
sjónarmið eru þar ríkjandi.
Vesturveldin tóku eftir „Flóa-
bardaga" að sér að vernda Suð-
ur-Kúrda gegn Saddam, en ekki
kom til greina af Vesturlanda
hálfu frekar en annarra að gera
kúrdnesku héruðin í írak að
sjálfstæðu ríki. Úr þessu varð
órólegt millibilsástand. Á það
virðast þeir Saddam og Barzani
nú hafa bundið enda, því að
ljóst virðist á undirtektum Vest-
ur-Evrópu- og arabaríkja við
eldflaugaárásum Bandaríkj-
anna á írak að þessir aðilar
hafi ekki lengur áhuga á sam-
stöðu gegn Saddam. Heimssam-
staðan gegn írak virðist sem sé
vera að hverfa.